Analiza benchmarkowa dla transakcji z podmiotami powiązanymi

Z początkiem roku zaczęły obowiązywać kolejne przepisy znowelizowanych ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i o podatku dochodowym od osób prawnych. Istotne zmiany w przepisach dotyczą regulacji cen transferowych.

Przepisy te wprowadzają wiele istotnych zmian nakładających na podatników nowe obowiązki. Zmiany weszły w życie w 2016 roku (częściowo), a głównie w 2017 roku. W myśl znowelizowanych przepisów, wraz ze wzrostem przychodów (kosztów) spółki w poprzednim roku podatkowym jej obowiązki podstawowe w zakresie cen transferowych zostają powiększone o obowiązki dodatkowe.

Jednym z takich dodatkowych obowiązków jest konieczność sporządzania analizy danych porównawczych (tzw. benchmarku – od ang. benchmarking study) po przekroczeniu pewnego progu przychodów lub kosztów podatnika. Jest to nowość w polskich przepisach podatkowych, ponieważ do tej pory termin ten nie pojawiał się w przepisach dotyczących cen transferowych, a sposoby przygotowania analizy porównawczej wynikały jedynie z praktyki. Taka analiza jest integralną częścią dokumentacji cen transferowych.

Analizę danych porównawczych są zobowiązani przygotować podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli przychody lub ponieśli koszty o wartości co najmniej 10 milionów euro.

Tak jak u niezależnych kontrahentów

Benchmark jest opisem analizy danych podmiotów niezależnych lub danych ustalonych z podmiotem niezależnym, uznanych za porównywalne do warunków ustalonych w transakcjach lub innych zdarzeniach.

Taka analiza powinna zawierać dane porównywalne o podmiotach mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski, jeżeli dane te są dostępne. W przypadku braku danych do przeprowadzenia analizy danych porównawczych, spółka musi załączyć do dokumentacji cen transferowych opis zgodności warunków transakcji oraz innych zdarzeń, ustalonych z podmiotami powiązanymi, z warunkami, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty. Analiza jest dowodem pozwalającym na wykazanie w toku postępowania podatkowego rynkowości zysku osiąganego z danych transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Większość podmiotów jest dobrze zorientowana na rynku, w którym działa. Podatnicy znają ceny i są w stanie oszacować przybliżone marże stosowane przez konkurencję. Niemniej jednak, nie zawsze wiedza ta jest łatwa do wykazania organom podatkowym i wykonanie analizy porównawczej przez podatników we własnym zakresie jest w wielu przypadkach bardzo utrudnione. Można zatem wykorzystać do tego celu dane pochodzące z komercyjnych baz danych.

Konieczna aktualizacja

Analiza danych porównawczych podlega aktualizacji nie rzadziej niż co trzy lata, chyba że zmiana warunków ekonomicznych w stopniu znacznie wpływającym na analizę uzasadnia wykonanie przeglądu w roku zaistnienia tej zmiany.

Z powodu użycia nieostrych pojęć w przepisach, nie jest jasne w jakim stopniu zmiany warunków ekonomicznych wpływają na analizę danych porównawczych. Na tym tle w przyszłości mogą pojawić się spory. Z regulacji tych wynika jednak przynajmniej to, że nawet jeśli już firma posiada benchmark, to jeśli był on sporządzony trzy (lub więcej) lata temu, to należy go obecnie zaktualizować.

Sankcje

Analizę, która jest po prostu elementem dokumentacji cen transferowych, podatnik ma obowiązek przedłożyć na wezwanie organu podatkowego w terminie siedmiu dni.

Ponieważ analiza jest jednym z elementów dokumentacji podatkowej, sankcje za jej brak należy rozpatrywać jako wynikające z niewykonania dokumentacji cen transferowych. Sankcje mogą dotyczyć podatnika oraz organów zarządzających lub osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe podatnika.

Gdy podatnik nie przedłoży w trakcie kontroli podatkowej dokumentacji cen transferowych w ciągu siedmiu dni od wezwania, to różnicę między dochodem, który podatnik zadeklarował, a określonym przez kontrolujących, opodatkowuje się sankcyjną stawką w wysokości 50 proc. (zamiast standardowej 19-proc.). Dodatkowo, zaległy podatek będzie powiększony o odsetki za zwłokę.

Jak się przygotować

Poniższa instrukcja pomoże krok po kroku przygotować się do ewentualnej kontroli cen transferowych, sprawdzającej prawidłowość ustalenia wysokości cen transferowych między podmiotami powiązanymi.

KROK 1: Identyfikacja transakcji

W pierwszym kroku konieczne jest przeprowadzenie analizy transakcji zawieranych przez spółkę z podmiotami powiązanymi. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, za podmiot powiązany uważa się podmiot, który posiada bezpośredni lub pośredni udział w kapitale innego podmiotu w wysokości co najmniej 25 procent. Ponadto należy zwrócić uwagę na progi transakcyjne, które wskażą, czy dana transakcja jest objęta obowiązkiem dokumentacyjnym. Progi te nie są stałe, jak to wynikało ze starych przepisów o cenach transferowych (z pominięciem transakcji towarowych). Obecnie zależą bowiem również od przychodów lub kosztów poniesionych przez spółkę w poprzednim roku podatkowym.

KROK 2: Przeprowadzenie analizy funkcjonalnej

Kolejnym krokiem jest sprawdzenie cech charakterystycznych transakcji, czyli przeprowadzenie analizy funkcjonalnej. Należy sprawdzić pełnione przez strony transakcji funkcje, angażowane aktywa, ponoszone ryzyko i koszty. Od nich zależy, czy ustalona cena transferowa jest uzasadniona.

KROK 3: Oszacowanie rynkowości ceny transferowej

Ten etap analizy polega na wstępnym sprawdzeniu, czy stosowana przez podmioty powiązane cena transferowa jest ustalona na rynkowym poziomie. W ocenie, czy ustalona cena transferowa jest właściwa, pomocny może być na przykład kalkulator rynkowości cen transferowych dostępny na stronie www.analizaporownawcza.pl. Jest to wygodny program dostępny online, pozwalający wstępnie się zorientować, czy rozliczenia z podmiotem powiązanym są rynkowe.