Partnerstwo publiczno-prywatne: zwiększenie efektywności energetycznej obiektów użyteczności publicznej

Partnerstwo publiczno-prywatne jest jedną z metod na zwiększenie efektywności energetycznej obiektów użyteczności publicznej.

Publikacja: 19.03.2019 05:30

Partnerstwo publiczno-prywatne: zwiększenie efektywności energetycznej obiektów użyteczności publicznej

Foto: Adobe Stock

Projekty PPP mogą odgrywać kluczową rolę w procesie podnoszenia jakości usług publicznych w sektorze efektywności energetycznej. Zagadnienie to leży u podstaw europejskiej polityki energetycznej i stanowi jeden z głównych obszarów strategii „Europa 2020". Celem tej strategii jest w szczególności ograniczenie przez państwa członkowskie UE zużycia energii pierwotnej do 2020 r o 20 proc., w stosunku do zużycia w roku 2010. Biorąc pod uwagę, iż budynki są odpowiedzialne za około 40 proc. absorbcji energii, istotne oszczędności w tym zakresie mogą przynieść inwestycje w efektywność energetyczną obiektów kubaturowych.

Czytaj także: Nowe zasady partnerstwa publiczno-prywatnego

Środki unijne lub krajowe przeznaczone na termomodernizację budynków publicznych okazują się zdecydowanie niewystarczające wobec rzeczywistych potrzeb sektora publicznego. Ponadto sektor ten nie zawsze potrafi poradzić sobie z efektywnym zarządzaniem energią. Z tego m.in. względu Komisja Europejska rekomenduje partnerstwo publiczno-prywatne jako jedną z metod na zwiększenie efektywności energetycznej.

Korzyści z PPP

Nie ulega wątpliwości, że przedsięwzięcia z zakresu efektywności energetycznej gwarantują uzyskanie wyższych oszczędności w zużyciu energii niż w przypadku inwestycji realizowanych samodzielnie przez sektor publiczny. Wynika to z faktu, że istotna część wynagrodzenia partnera prywatnego jest ściśle związana z oszczędnościami, jakie wygenerowane zostaną wskutek podjętych przez niego działań modernizacyjnych.

To innowacyjne podejście stanowi dla sektora publicznego kluczowy bodziec do wdrażania tego typu projektów, bowiem oczekiwany rezultat (oszczędność energii) jest mierzony jako osiągnięte zmniejszenie zużycia energii, a wysokość wynagrodzenia partnera prywatnego jest z nim ściśle skorelowana. Mechanizm ten przypomina znaną i stosowaną na rynku formułę ESCO, jednakże w ramach PPP to partner prywatny odpowiada za kompleksowe przeprowadzenie i sfinansowanie inwestycji, przejmując również obowiązki utrzymania obiektów w zakresie wykonanych prac termomodernizacyjnych, a także zarządzania energią. Oprócz korzystnego dla strony publicznej modelu finansowania inwestycji, przeprowadzenie termomodernizacji obiektów (lub modernizacji oświetlenia ulicznego albo innych podobnych projektów) w formule PPP pozwala podmiotom publicznym na osiągnięcie licznych korzyści, takich jak w szczególności:

- efekt energetyczny, polegający na obniżeniu zużycia energii cieplnej i/lub elektrycznej, czego rezultatem jest istotne obniżenie kosztów zużycia energii,

- efekt ekonomiczny – uzyskanie oszczędności w przyszłych wydatkach ponoszonych na utrzymanie obiektów,

- efekt ekologiczny – zmniejszenie emisji szkodliwych substancji i pyłów do otoczenia poprzez obniżenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery,

- efekt skali – realizacja przedsięwzięcia obejmuje zwykle od kilku do nawet kilkudziesięciu obiektów (w przypadku oświetlenia ulicznego – od kilkuset do kilku tysięcy punktów oświetleniowych),

- efekt jakościowy – podniesienie standardu użytkowania budynków (w przypadku oświetlenia ulicznego – poprawa komfortu i bezpieczeństwa mieszkańców),

- efekt estetyczny - poprawa estetyki obiektów oraz ich otoczenia,

- efekt finansowy – w przypadku pozyskania przez podmiot publiczny dodatkowego dofinansowania projektu PPP ze środków unijnych lub krajowych.

Procedura wyboru partnera prywatnego

Wybór partnera prywatnego w przypadku przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej następuje w oparciu o przepisy Prawa zamówień publicznych. Jednocześnie należy podkreślić, że optymalny i zalecany tryb wyłaniania partnera stanowi dialog konkurencyjny. W ramach dialogu z wykonawcami (partnerami prywatnymi) omawiane mogą być bowiem wszelkie kwestie istotne z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia. W toku dialogu partnerzy prywatni dokonują w pierwszej kolejności wizji lokalnej obiektów i przeprowadzają ich badania i pomiary. Na tej podstawie proponują stronie publicznej najlepsze możliwe rozwiązania, służące osiągnięciu określonego poziomu efektywności energetycznej.

Sposób obliczenia oszczędności generowanych przez projekt stanowi jeden z najistotniejszych elementów dialogu. Podmiot publiczny powinien bowiem przyjąć takie koncepcje i rozwiązania, które premiować będą maksymalne oszczędności w zużyciu energii, przy rozsądnym poziomie wynagrodzenia partnera prywatnego z tytułu realizacji inwestycji. Warto zwrócić uwagę, że w ramach wdrożenia takiego projektu PPP, najczęściej planuje się wykonanie niezbędnych prac remontowo-budowlanych, które nie wpływają na oszczędności energetyczne, ale są konieczne do zrealizowania, podnosząc jednocześnie komfort i bezpieczeństwo użytkowników. Dopiero po przeprowadzonym dialogu strona publiczna opracowuje pełną specyfikację istotnych warunków zamówienia i zaprasza podmioty uczestniczące w dialogu do składania ofert.

Pośpiech niewskazany

Cała procedura dialogu konkurencyjnego trwa zazwyczaj ok. 12-18 miesięcy. W jej ramach odbywa się średnio od 3 do 5 spotkań z partnerami prywatnymi, w trakcie których omawiane są kolejne wersje dokumentacji postepowania, w której skład wchodzą m.in. umowa o PPP, program funkcjonalno-użytkowy, standardy utrzymania obiektu i zarządzania energią. Pomimo że podmiotom sektora publicznego może się wydawać, iż jest to dość długi okres udzielania zamówienia w ramach PPP, to jednak korzyści z zastosowania dialogu konkurencyjnego są nieocenione. Nie ulega wątpliwości, że w trybie zwykłego przetargu nieograniczonego nie byłoby możliwe dobranie i uzgodnienie najlepszych rozwiązań techniczno-technologicznych, a także prawnych i finansowych.

Warto zwrócić uwagę, że realizacja przedsięwzięcia w formule PPP zakłada przede wszystkim kompleksowość działań partnera prywatnego, nakładając na niego obowiązek utrzymania lub zarządzania składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia. W przypadku projektów z zakresu termomodernizacji lub oświetlenia ulicznego, partner prywatny przez okres obowiązywania umowy odpowiedzialny może być za konserwację, wymianę elementów instalacji, zachowanie sprawności urządzeń zmierzające do osiągania konkretnych, określonych umową PPP oszczędności. Z kolei obowiązki z zakresu zarządzania dotyczyć będą w szczególności źródeł energii i ciepła i obejmować czynności związane z optymalizacją gospodarki energetycznej w poszczególnych obiektach strony publicznej.

Okres umowy zawartej z partnerem prywatnym związany będzie ściśle z czasem niezbędnym dla finansowego zwrotu z inwestycji. Najczęściej umowy tego typu zawierane są na okres ok. 10-15 lat.

Polskie doświadczenia

W Polsce jednostki samorządu terytorialnego coraz chętniej wdrażają przedsięwzięcia PPP związane z termomodernizacją oraz oświetleniem ulicznym, a na rynku działają partnerzy prywatni dysponujący odpowiednim kapitałem i wiedzą technologiczną, gotowi realizować takie projekty. Potwierdzają to zresztą raporty Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju (dostępne na stronie www.ppp.gov.pl) z których wynika, że efektywność energetyczna stanowi aktualnie wiodący kierunek w rozwoju formuły PPP. W ciągu ostatnich kilku lat zawarto ponad 20 umów dotyczących termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej oraz modernizacji oświetlenia ulicznego w ramach PPP. Z każdym rokiem przybywa także projektów znajdujących się w fazie przygotowawczej oraz na różnych etapach postępowania PPP. Co ciekawe, projekty te realizowane są zarówno w bardzo małych gminach, jak też w średnich i większych ośrodkach miejskich.

Tytułem przykładu w odniesieniu do konkretnych przedsięwzięć, można posłużyć się poniższym zestawieniem. Obejmuje ono kilka wybranych projektów z zakresu efektywności energetycznej patrz ramki.

Autor jest radcą prawnym, ekspert ds. PPP

Projekty PPP mogą odgrywać kluczową rolę w procesie podnoszenia jakości usług publicznych w sektorze efektywności energetycznej. Zagadnienie to leży u podstaw europejskiej polityki energetycznej i stanowi jeden z głównych obszarów strategii „Europa 2020". Celem tej strategii jest w szczególności ograniczenie przez państwa członkowskie UE zużycia energii pierwotnej do 2020 r o 20 proc., w stosunku do zużycia w roku 2010. Biorąc pod uwagę, iż budynki są odpowiedzialne za około 40 proc. absorbcji energii, istotne oszczędności w tym zakresie mogą przynieść inwestycje w efektywność energetyczną obiektów kubaturowych.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego