11 stycznia 2019 r. projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych został skierowany do sejmu i wszystko wskazuje na to, że ustawa już niebawem wejdzie w życie. Przewiduje ona zwiększenia zakresu odpowiedzialności, zaostrzenie kar i sankcji, które mogą być nakładane na podmioty zbiorowe (a więc m.in. spółki prawa handlowego) za popełnienie czynów zabronionych oraz narzuca nowe obowiązki związane z wykazaniem dochowania tzw. należytej staranności.
Czytaj także: Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych - surowe kary dla firm coraz bliżej
Obecnie zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych reguluje ustawa z 2002 r., jednak z uwagi na konstrukcję zasad odpowiedzialności jest ona nieefektywna. W ostatnich latach roczna liczba postępowań przeciwko podmiotom zbiorowym oscylowała w okolicach 20, a wymierzane kary nie przekraczały kilku tysięcy złotych. W związku z tym, pojawiła się potrzeba stworzenia nowej regulacji, która z jednej strony wprowadzi efektywne narzędzia, pozwalające na zwalczanie przestępstw gospodarczych oraz – z drugiej strony – będzie próbą dostosowania polskich regulacji do standardów międzynarodowych.
Analizując projekt nowej ustawy nie sposób oprzeć się wrażeniu, że Ministerstwo Sprawiedliwości, tworząc przedmiotowe przepisy, postanowiło pójść o kilka kroków dalej i stworzyć regulacje, które będą pełniły funkcję represyjną (m.in. w zakresie zasad odpowiedzialności czy kar) ale też będą zmuszały przedsiębiorców do samokontroli i prewencji (m.in. poprzez obowiązek wdrożenia zasad compliance).
Znacznie szerszy zakres
Analizując nowe przepisy z perspektywy zasad odpowiedzialności podmiotów zbiorowych należy podkreślić, że ustawodawca postanowił znacząco rozszerzyć zakres odpowiedzialności, wskazując, że będą one ponosić odpowiedzialność za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione nie tylko przez swoje organy lub członków tych organów, lecz również przez pełnomocników, pracowników czy nawet kontrahentów (w tym zakresie musi zostać wykazana przesłanka osiągnięcia korzyści majątkowej).