W przedsiębiorstwach familijnych zwykle ich właściciel skupia w swoich rękach własność majątku firmowego, jak i decyzyjność. Z uwagi na powiązanie właściciela z firmą, proces sukcesji majątkowej bądź zarządczej jest w nich skomplikowany. W konsekwencji wymaga solidnego planu. O ile przekazanie udziałów lub wprowadzenie syna na stanowisko prezesa jest czynnością techniczną możliwą do przeprowadzenia sprawnie, o tyle opracowanie planu prezentującego kto, kiedy i po spełnieniu jakich warunków te funkcje i aktywa obejmie w rodzinnym majątku jest już kwestią złożoną.
Jest łatwiej, gdy inicjatywa zaplanowania sukcesji pochodzi od nestora - oznacza to, że właściciel dostrzega potrzebę uregulowania przekazania firmy. Niestety, często założyciel biznesu pozostaje skupiony na bieżących sprawach, nie chce rozpatrywać strategii sukcesyjnej. Warto wtedy zadbać o warunki do wzbudzenia takiej potrzeby poprzez pokazanie następstw nieplanowanej sukcesji.
Nietrudno zobrazować sytuację skłóconej rodziny, której członkowie nie mogą dojść do konsensusu w związku z niesprawiedliwym, w ocenie niektórych, podziałem majątku. Jeżeli zaś w spadku znajdzie się tak wrażliwe aktywo jak rodzinna firma, problemów natury prawnej, podatkowej i psychologicznej bedzie znacznie więcej. Dlatego tak ważne jest przemyślane i wykonane przy udziale wszystkich zainteresowanych przygotowanie i wdrożenie planu sukcesji. Powinien mieć on formę udokumentowaną, aby łatwo można było się do niego odnieść lub wprowadzić zmiany.
Rozpoczynając planowanie sukcesji firmy, należy dokonać kompleksowej analizy relacji rodzinnych, kondycji prawnej, podatkowej, finansowej i zarządczej z uwzględnieniem struktury wewnętrznej, specyfiki rynku oraz planów rozwojowych. Najczęściej niezbędne jest wsparcie ekspertów z określonych dziedzin, aby zdiagnozowali firmę pod kątem konkretnego celu, jakim jest sukcesja. Badanie dobrze jest rozpocząć od nakreślenia relacji, potrzeb i predyspozycji w rodzinie. Takie działanie powinno dać efekt w postaci wyłonienia potencjalnych sukcesorów bądź ich braku, a także odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola firmy w rodzinie.
Równie istotna jest analiza prawna, podatkowa i finansowa. Weryfikacja kondycji firmy w tych obszarach pozwala uświadomić członkom rodziny wartość biznesu, związane z jego prowadzeniem ryzyka, koszty i przychody. W praktyce okazuje się, że po dokonaniu badania odkrywa się potencjał przedsięwzięcia. Taki audyt może uświadomić wcześniej niezdefiniowane zagrożenia i ryzyka oraz metody ich eliminacji. Dobrze opracowany raport może odczarować obawy członków rodziny, związane z prowadzeniem firmy, co z kolei wpłynie na zwiększenie atrakcyjności rodzinnego biznesu dla potencjalnych sukcesorów.
