Jakie są skutki naruszenia prawa do firmy

Nazwa ta (firma) musi odróżniać się w dostatecznym stopniu od firm innych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność na tym samym rynku.

Prawo do firmy podlega ustawowej ochronie (art. 4310 kodeksu cywilnego). Uzasadniają ją potrzeby związane z zasadami prowadzenia nieskrępowanej działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca, który uznał, że jego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać jego zaniechania. Warunkiem jest, aby działanie to było bezprawne. Istotą ochrony prawa do firmy jest zakaz używania jej nazwy przez inne podmioty. Chodzi o taki sposób użycia, który stwarza ryzyko pomyłki czy wprowadzenia w błąd odbiorców co do tożsamości przedsiębiorstwa. Naruszenie prawa do firmy można więc stwierdzić wtedy, gdy ryzyko związane z możliwością wprowadzenia w błąd realnie wystąpi. Jednak gdy tego ryzyka nie będzie, zakaz naruszania prawa do firmy nie zawsze w każdym przypadku będzie tożsamy z zakazem jakiegokolwiek posługiwania się przez inny podmiot cudzą nazwą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 26 maja 2006 r., I ACa 15/06).

W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa do firmy przedsiębiorca może też żądać:

- usunięcia skutków naruszenia,

- złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie,

- naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej,

- wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia prawa do firmy.

Tak więc firma ma swoją samodzielną, autonomiczną ochronę. Możliwe żądania przedsiębiorcy, którego prawo do firmy zostało naruszone, są jednoznacznie określone. Nie uda się ich zakresu rozszerzać. Na przykład nie można domagać się przed sądem od pozwanego zapłaty określonej kwoty na jakiś cel społeczny – nie ma do tego podstawy prawnej.

Naruszenia prawa do firmy mogą być różne. Przykładowo, mogą polegać na tym, że przedsiębiorca rejestruje się w określony sposób w ewidencji działalności gospodarczej, a następnie inny podmiot używa tej nazwy (lub jej znaczącej części) w obrocie gospodarczym na tym samym rynku. W takich przypadkach dopiero wykreślenie z ewidencji powoduje, że podmiot traci status przedsiębiorcy. Jeżeli więc nawet wpisany do ewidencji (lub innego rejestru) przedsiębiorca nie prowadzi znaczącej działalności, nie funkcjonuje w obrocie gospodarczym, to wciąż jest przedsiębiorcą i przysługuje mu prawo do ochrony firmy. Prawo do firmy i jej ochrony wygasa z chwilą ustania bytu prawnego przedsiębiorcy.

Naruszenie prawa do firmy należy odróżnić od naruszenia dóbr osobistych (które to przepisy stosuje się też do osób prawnych). Wśród podlegających ochronie dóbr osobistych należy zwrócić uwagę na nazwisko, wizerunek, tajemnicę korespondencji, twórczość naukową, artystyczną i racjonalizatorską. W przypadku naruszenia tych dóbr można żądać zaniechania takiego działania, a także zadośćuczynienia (zapłaty określonej kwoty na dany cel społeczny). Nie można jednak mieszać ze sobą roszczeń związanych z ochroną dóbr osobistych i ochroną prawa do firmy.