Doświadczenia ostatniego roku obnażyły wysoki stopień wrażliwości i podatności globalnej gospodarki, w szczególności niektórych jej segmentów, na nagłe (choć niekoniecznie trudne do przewidzenia) zagrożenia zewnętrzne. Z drugiej jednak strony okres ostatnich 12 miesięcy pokazał jak ogromny potencjał drzemał w stale rozwijanych nowych technologiach oraz w jak krótkim czasie technologie te mogły zostać skutecznie zaadoptowane do potrzeb nowej rzeczywistości. Pozostająca bez precedensu cyfryzacja obrotu gospodarczego , rozwój technologii opartych o algorytmy sztucznej inteligencji , czy fundamentalny wręcz postęp w rozwoju biotechnologii stosowanej w różnych sektorach gospodarki oraz produkcji wyrobów biofarmaceutycznych - to tylko niektóre przykłady obrazujące skalę tego zjawiska. Innowacyjne technologie to jednak nie tylko jeden z kluczy do szybszego przezwyciężenia skutków pandemii oraz „po-covidowej" odbudowy gospodarki ale również narzędzie mające stanowić odpowiedź na narastające już od dziesięcioleci globalne wyzwania, takie jak stale zwiększające się emisje gazów cieplarnianych i towarzyszące im zmiany klimatyczne, potrzeba redukcji śladu węglowego (i niesłabnąca dyskusja o środkach mających prowadzić do realizacji tego celu), czy produkcja ekologicznej, łatwo dostępnej żywności .
Europejski Zielony Ład - technologiczne wyzwania i szanse
Wyzwania w tym zakresie, ale także ogromny potencjał i szanse wynikające z rzeczywistych, właściwie zaplanowanych i skutecznie zrealizowanych inwestycji w nowe technologie, już od dawna dostrzegały instytucje Unii Europejskiej. Najnowszym, kompleksowym programem, stanowiącym jednocześnie ramy dla jednego z najbardziej ambitnych projektów UE, są założenia tzw. Europejskiego Zielonego Ładu . Transport, rolnictwo, budownictwo, finanse, przemysł odzieżowy, elektronika, tworzywa sztuczne, to tylko niektóre z przykładów sektorów gospodarki EU, która ma być poddana zmianom mającym na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Kluczowym narzędziem dla tych zmian i stojących za nim celem mają być właśnie innowacyjność oraz nowe technologie. W przywołanym komunikacie Komisji Europejskiej wskazano m.in., że „Nowe technologie, trwałe rozwiązania i innowacje radykalne mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Aby utrzymać przewagę konkurencyjną w dziedzinie czystych technologii, UE musi znacznie zwiększyć wprowadzanie na szeroką skalę i demonstrację nowych technologii w różnych sektorach i na całym jednolitym rynku, tworząc nowe innowacyjne łańcuchy wartości.". Co istotne, w kontekście dotychczasowego poziomu i stopnia zaawansowania rozwoju tzw. zielonych technologii, Europa przystępuje do tego projektu z pozycji światowego lidera , a przynajmniej jednego z nich.
Globalne cele - lokalne korzyści
W przywołanym komunikacie z 25 listopada 2020 roku „Pełne wykorzystanie potencjału innowacyjnego UE" - Komisja Europejska przestawiła długą listę działań, które zamierza podjąć w najbliższych miesiącach w celu zwiększenia konkurencyjności unijnej gospodarki oraz przedsiębiorców z państw członkowskich, w oparciu o potencjał własności intelektualnej, również w zakresie dotyczącym tzw. zielonej gospodarki. Działania te obejmują m.in. szereg zachęt i ułatwień w dostępie do systemu praw własności intelektualnej oraz ich skutecznym egzekwowaniu.
Z perspektywy przedsiębiorców działających w każdym segmencie rynku objętym programem Europejskiego Zielonego Ładu w praktycznym wymiarze kluczowe wydają się trzy aspekty. Po pierwsze, istotnym jest konsekwentne budowanie świadomości, że w procesie prac nad nową lub rozwijaniem dotychczasowej technologii (począwszy od wstępnych prac B+R na etapie tzw. technology push, aż do momentu wprowadzania produktu na rynek w etapie tzw. market pull) mogą i w wielu przypadkach powstają, przedmioty własności intelektualnej, które poddane właściwej ocenie i działaniom (np. zmierzającym do uzyskania ochrony patentowej, czy skutecznej ochrony w charakterze poufnego know-how), zapewnią przedsiębiorcy wyłączność eksploatacji opracowanego rozwiązania i skuteczną przewagę konkurencyjną. Po drugie, należy pamiętać, że w dobie coraz szybciej przyrastającej ilości monopoli innych uczestników rynku, wynikających z przyznanych im wcześniej praw własności intelektualnej, możliwość niezakłóconej eksploatacji własnego rozwiązania technologicznego często wymagać będzie przeprowadzenia odpowiedniego badania dostępnych już na rynku rozwiązań (m.in. w ramach sprawdzenia freedom to operate). Po trzecie wreszcie, wyłączność lub rynkowe pierwszeństwo wynikające z opracowania innowacyjnej technologii lub produktu zapewni faktyczną przewagę konkurencyjną tylko w przypadku gotowości przeciwdziałania nieupoważnionej eksploatacji tak opracowanych rozwiązań przez rynkowych konkurentów oraz opracowanej w tym zakresie strategii działania.
Właściwie zaplanowanie i skuteczne przeprowadzenie procesu inwestycji w innowacje w dziedzinie tzw. zielonych technologii wymaga zatem uwzględnienia istotnych, najczęściej wysoce wyspecjalizowanych, aspektów prawnych w tym zakresie.
