Czy sukcesja firmy może wpływać na wykorzystane fundusze unijne

Fundusze unijne są pożądanym przez przedsiębiorców źródłem wsparcia. Przede wszystkim dlatego, że mają charakter bezzwrotny oraz pozwalają sfinansować niejednokrotnie istotną część realizowanego projektu.

Publikacja: 01.02.2019 06:00

Czy sukcesja firmy może wpływać na wykorzystane fundusze unijne

Foto: 123RF

Zawierając umowę o dofinansowanie należy pamiętać, że niedotrzymanie sformalizowanych kryteriów wykorzystania tych środków może skutkować koniecznością zwrotu całości lub części dofinansowania. Jest to istotne także w kontekście sukcesji przedsiębiorstwa.

Czytaj także: Sukcesja firmy: kto, kiedy i w jaki sposób przejmie własność

To czy przedsiębiorca kwalifikuje się do grupy mikro, małych lub średnich przedsiębiorców (MŚP), czy też jest dużym przedsiębiorcą wpływać może na możliwość ubiegania się o dofinansowanie, ale także decydować o jego intensywności.

Proces korzystania z dofinansowania dzieli się na kilka etapów. Co istotne realizacja i rozliczenie otrzymanego dofinansowania, wcale nie kończy obowiązków, jakie spoczywają na przedsiębiorcy. Po zakończeniu realizacji projektu na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek dochowania okresu trwałości, czyli utrzymania efektów stanowiących o spełnieniu celu projektu przez okres 3 lub 5 lat – w zależności od statusu beneficjenta. Problem dotrzymania trwałości dotyczy projektów obejmujących inwestycje w infrastrukturę lub środki trwałe służące działalności produkcyjnej i usługowej. Dochowanie tego obowiązku podlega monitoringowi i kontroli przez instytucje przyznające dofinansowanie.

W okresie trwałości – o czym należy pamiętać planując sukcesję – niedozwolone jest poddawanie projektu znaczącej modyfikacji. Jako przypadek jej wystąpienia jest traktowana:

- zmiana charakteru własności elementu dofinansowanej infrastruktury lub zmiany prawo-organizacyjne beneficjenta, albo

- zaprzestanie działalności produkcyjnej czy usługowej.

Jeśli chociaż jedna ze wskazanych sytuacji ma miejsce w czasie trwania okresu trwałości, o zachowaniu prawa do dotacji decyduje to, czy zmiany te miały wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub spowodowały uzyskanie nieuzasadnionej korzyści.

Od zawarcia umowy o dofinansowanie beneficjent jest zobowiązany do niedokonywania zmian formy prawnej przedsiębiorstwa beneficjenta lub przeniesienia jego przedsiębiorstwa w całości lub części na podmiot trzeci, za wyjątkiem takich zmian, które dokonywane są w trybie kodeksu spółek handlowych i które skutkują wstąpieniem podmiotu działającego w zmienionej formie prawnej (spółka przekształcona) lub podmiotu trzeciego (spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana) w ogół praw i obowiązków beneficjenta z mocy prawa.

Wymóg dochowania trwałości nie oznacza bowiem całkowitego usztywnienia działalności przedsiębiorcy. Każda decyzja przedsiębiorcy w okresie trwałości – dotyczy to także planów sukcesyjnych - winna być poprzedzona analizą wykluczającą zaistnienie znaczącej modyfikacji projektu. Ta z pozoru prosta zasada kryje w sobie wiele niuansów i często wymaga indywidualnego podejścia – warto więc zapoznać się z opracowaniem instytucji finansujących na ten temat.

Utrata statusu MŚP

Co do zasady, beneficjentami wsparcia mogą być wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą i posiadające siedzibę na obszarze Polski. Wsparcie finansowe skierowane do przedsiębiorców jest różnicowane ze względu na wielkość przedsiębiorstwa, zgodnie z podziałem na tzw. mikro, małe, średnie (MŚP) i duże przedsiębiorstwa. Niejednokrotnie określony rodzaj dofinansowania jest dostępny jedynie dla przedsiębiorców poddających status MŚP. W takiej sytuacji sukcesja polegająca na przykład na sprzedaży udziałów w spółce przez przedsiębiorcę w trakcie trwałości projektu, po którym to nabyciu utracony zostałby status MŚP, nie będzie możliwa, bez konieczności zwrotu uzyskanych środków z dotacji wraz z odsetkami. Dlatego planując sukcesję i jej formę, ważne jest sprawdzenie uprzednio, również i tych aspektów.

Elementy infrastruktury

Zasadzie trwałości podlegają materialne lub infrastrukturalne elementy realizowanego projektu. Dotyczy to również urządzeń, których okres amortyzacji jest krótszy niż okres trwałości. W przypadku gdyby zakupione w ramach dotacji urządzenia utraciły swoje właściwości np. ze względu na postęp technologiczny, dopuszcza się ich wymianę, o ile nowo nabyte w ich miejsce służyć będą celom projektu.

Zmiany charakteru własności nie powoduje umowy obligacyjne, gdyż nie przenoszą prawa własności na inny podmiot, odmiennie zaś należy z reguły traktować umowy o charakterze rzeczowym.

W związku z tym możliwe są sytuacje, kiedy niedopuszczalne będzie przeniesienie przedsiębiorstwa/jej zorganizowanej części podmiotu, który otrzymał dofinansowanie na podmiot trzeci w drodze czynności (np. darowizna, sprzedaż, zamiana). Zasady te dotyczą również poszczególnych elementów infrastruktury, nabytych z udziałem dofinansowania. Z reguły beneficjent udzielonego dofinansowania zobowiązany jest w okresie trwałości do uzyskania zgody instytucji finansującej na wszelkie planowane zmiany formy prawnej lub dokonanie jakichkolwiek rozporządzeń przedsiębiorstwem/jego zorganizowaną częścią/elementami nabytej infrastruktury, przed przeprowadzeniem tych czynności.

Forma prawna prowadzonej działalności

Sprzedaż lub utrata dofinansowanych elementów infrastruktury to niejedyny przypadek, w którym występuje zmiana charakteru własności decydująca o utrzymaniu okresu trwałości. Przeniesienie własności może się dokonać również w wyniku przekształceń polegających na zmianach w strukturze własnościowej podmiotu. Przesłanka ta jest interpretowana w sposób formalny jako każda podmiotowa zmiana własności wytworzonego majątku, zarówno w pełnym zakresie, jak i poprzez obejmowanie udziałów, akcji w przypadku spółkę kapitałowych, czy też ogółu praw i obowiązków wspólników w przypadku spółek osobowych.

Pojawienie się nowych wspólników w spółce czy też całkowita zmiana właściciela podmiotu budzą wątpliwości dotyczące zachowania okresu trwałości. Działanie takie są możliwe, ale z zastrzeżeniem zachowania przez spółkę celów projektu. W takim przypadku należy też sprawdzić, czy wprowadzone zmiany nie wpłyną na zaburzenie pozostałych elementów realizowanego projektu, czy też utraty statusu MŚP przez beneficjenta dofinansowania.

Z reguły sama zmiana formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa – o ile nie skutkuje ewentualną utratą statusu MŚP - będąca skutkiem przekształceń regulowanych przez przepisy kodeksu spółek handlowych nie powoduje zmiany charakteru własności. Bardziej szczegółowych analiz wymaga natomiast przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę.

Zmiana miejsca prowadzenie działalności

Przeniesienie zakupionych z uzyskanego dofinansowania infrastruktury czy też linii technologicznych w inne miejsce niż to, w którym zostały one pierwotnie zainstalowane, jest z reguły możliwe. Jednak i tutaj mogą wystąpić pewne ograniczenia. Kluczową kwestią może być powiązanie typu (i wysokości) przyznanej pomocy, z której skorzystał przedsiębiorca, do konkretnego obszaru. Analogiczne zasady obowiązują w przypadku zmiany lokalizacji prowadzonej działalności pomiędzy województwami, wówczas gdy przedsiębiorca uzyskał dotację z programu regionalnego. Istotne jest wówczas zachowanie siedziby firmy w pierwotnej lokalizacji przez cały okresu trwałości. ?

Dorota Szlachetko-Reiter radca prawny, partner zarządzający w BDO Legal Łatała i Wspólnicy Sp.k.

Zasygnalizowane obok obowiązki, jakie spoczywają na przedsiębiorcach korzystających z dofinansowania w zakresie wymogu dochowania trwałości zrealizowanego projektu i wiążące się z tym ograniczenia (w zakresie przekształceń własnościowych oraz następstwa prawnego w związku z wymogiem dotrzymania trwałości projektu) wskazują, że niejednokrotnie proces przekazania następcom prowadzonej działalności gospodarczej (niezależnie od formy jej prowadzenia), można wiązać z dodatkowymi zagadnieniami wymagającymi uwzględnienia, co daje dodatkowy asumpt do podejścia do procesu sukcesji w sposób przemyślany i zaplanowany. ?

Zawierając umowę o dofinansowanie należy pamiętać, że niedotrzymanie sformalizowanych kryteriów wykorzystania tych środków może skutkować koniecznością zwrotu całości lub części dofinansowania. Jest to istotne także w kontekście sukcesji przedsiębiorstwa.

Czytaj także: Sukcesja firmy: kto, kiedy i w jaki sposób przejmie własność

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów