Dofinansowanie z UE na realizację projektu PPP

Projekty łączące kapitał podmiotów prywatnych ze środkami pochodzącymi z funduszy unijnych, określa się hybrydowym partnerstwem publiczno-prywatnym. Proces pozyskiwania dofinansowania ze środków Unii Europejskiej można rozpocząć zarówno przed, jak i po zawarciu umowy o PPP.

Publikacja: 31.01.2017 01:00

Dofinansowanie z UE na realizację projektu PPP

Foto: 123RF

Realizacja przedsięwzięć w formule PPP niejednokrotnie wymaga, by w celu zmniejszenia zapotrzebowania partnera prywatnego na środki zewnętrzne w postaci kredytu czy pożyczki (a tym samym – zmniejszenia ryzyka niepowodzenia całego projektu lub zmniejszenia kosztów jego realizacji), podmiot publiczny zapewnił przynajmniej część środków na realizację inwestycji, najczęściej w postaci wkładu własnego do przedsięwzięcia. W ten sposób zamykana jest swego rodzaju „luka finansowa", wynikająca z tego, że partner prywatny mógłby nie otrzymać kredytu w wyższej wysokości lub koszt uzyskania takiego kredytu byłby znacznie wyższy. Najczęściej będzie przy tym chodziło o środki pochodzące z dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej.

Hybrydowe PPP – charakterystyka ogólna

Zasady udzielania dofinansowań na cele realizacji przedsięwzięć PPP regulują przepisy Rozporządzenia 1303/2013 (patrz podstawa prawna) oraz ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 dalej „ustawa wdrożeniowa"). Zawarta w Rozporządzeniu 1303/2013 definicja PPP („forma współpracy między podmiotami publicznymi a sektorem prywatnym, których celem jest poprawa realizacji inwestycji w projekty infrastrukturalne lub inne rodzaje operacji realizujących usługi publiczne, poprzez dzielenie ryzyka, wspólne korzystanie ze specjalistycznej wiedzy sektora prywatnego lub dodatkowe źródła kapitału") jest na tyle szeroka, że obejmuje nie tylko PPP w rozumieniu Ustawy o PPP, ale przykładowo również współpracę między sektorem publicznym i prywatnym opartą bezpośrednio na Ustawie koncesyjnej. Ustawa wdrożeniowa zawiera natomiast definicję projektu hybrydowego, który polega na wspólnej realizacji projektu przez partnerstwo publiczno-prywatne w rozumieniu art. 2 pkt 24 Rozporządzenia 1303/2013, utworzone w celu realizacji inwestycji infrastrukturalnej.

Definicja inwestycji infrastrukturalnej uregulowana w ustawie wdrożeniowej z kolei wprost odnosi się do definicji przedsięwzięcia z Ustawy o PPP, nieznacznie zawężając jednak jej zakres, bowiem jest nią:

• budowa, przebudowa lub remont obiektu budowlanego, lub

• wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność, połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem przedmiotem tej inwestycji za wynagrodzeniem.

Dofinansowanie na potrzeby realizacji przedsięwzięcia PPP (Rozporządzenie 1303/2013 posługuje się pojęciem operacji PPP) może pochodzić z jednego z następujących funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (tzw. EFSI):

• Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)

• Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)

• Funduszu Spójności

• Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)

• Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR).

Dofinansowanie musi być jednak zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności dotyczącymi pomocy publicznej i zamówień publicznych.

Beneficjent dofinansowania Beneficjentem środków pochodzących z funduszy unijnych może być zarówno podmiot publiczny, jak i partner prywatny, który został lub ma zostać wybrany do realizacji projektu. Jeśli beneficjentem dofinansowania (a zatem również wnioskodawcą) ma być podmiot publiczny, istnieje możliwość, w drodze wyjątku od generalnej zasady, uznania wydatków poniesionych i pokrytych przez partnera prywatnego za poniesione i pokryte przez beneficjenta oraz za ujęte we wniosku o płatność skierowanym do Komisji Europejskiej, pod warunkiem spełnienia następujących warunków:

• beneficjent (podmiot publiczny) zawarł umowę o PPP z partnerem prywatnym, oraz

• instytucja zarządzająca potwierdziła, że wydatki deklarowane przez beneficjenta zostały opłacone przez partnera prywatnego i że operacja (przedsięwzięcie) jest zgodna z mającymi zastosowanie przepisami unijnymi i krajowymi, z programem oraz z warunkami wsparcia dla danej operacji.

Pozyskanie dofinansowania

Proces pozyskiwania dofinansowania ze środków Unii Europejskiej można rozpocząć zarówno przed, jak i po zawarciu umowy o PPP. Przyjęty sposób postępowania będzie miał jednak określone implikacje.

A. Pozyskiwanie dofinansowania przed zawarciem umowy o PPP

Pozyskanie dofinansowania przed zawarciem umowy o PPP znajdzie zastosowanie zasadniczo wówczas, gdy wniosek o dofinansowanie będzie składał podmiot publiczny. Niemniej jednak, jako beneficjenta dofinansowania można wskazać zarówno podmiot publiczny, jak i partnera prywatnego.

Złożenie wniosku o dofinansowanie ze wskazaniem podmiotu publicznego jako beneficjenta jest możliwe jeszcze przed wszczęciem postępowania na wybór partnera prywatnego. Niesie to ze sobą jednak określone ryzyko – we wniosku podmiot publiczny wskazuje bowiem jedynie założenia projektu, w tym co do warunków udziału, jakie musi spełnić potencjalny partner prywatny, a także szacowanych kosztów inwestycyjnych i ewentualnych generowanych dochodów (jeśli dany projekt może taki dochód generować).

Po złożeniu ofert przez uczestników postępowania owe założenia co do kosztów mogą ulec istotnym zmianom, w efekcie czego dofinansowanie w takiej wysokości jak wskazana we wniosku może nie być wystarczające do realizacji projektu. W związku z powyższym zaleca się, by zawarcie umowy o dofinansowanie następowało dopiero wówczas, gdy projekt osiągnie określone stadium zaawansowania (zakończenie testów rynkowych, ustalenie, w ramach studium wykonalności, finalnego zakresu rzeczowego przedsięwzięcia). Zmniejsza to ryzyko istotnej zmiany wysokości udzielonego dofinansowania.

Inną możliwością jest złożenie wniosku o dofinansowanie przez podmiot publiczny, z jednoczesnym wskazaniem partnera prywatnego jako beneficjenta. W takim przypadku decyzja zatwierdzająca przyznanie dofinansowania ma charakter warunkowy do momentu, w którym instytucja podejmująca decyzję o udzieleniu dofinansowania (instytucja zarządzająca, instytucja pośrednicząca) upewni się, że wybrany partner prywatny spełnia i podejmuje wszystkie stosowne obowiązki beneficjenta zgodnie z Rozporządzeniem 1303/2013.

Udzielone w ten sposób dofinansowanie będzie stanowiło element wynagrodzenia partnera prywatnego (tj. opłaty za inwestycję, jako że dofinansowanie ze środków unijnych może być przeznaczone wyłącznie na refundację poniesionych kosztów inwestycyjnych). Jednocześnie to na partnerze prywatnym ciążą obowiązki dotyczące rozliczenia udzielonej dotacji i monitorowania realizacji projektu. Teoretycznie nie można całkowicie wykluczyć sytuacji, w której wniosek o dofinansowanie projektu ze środków unijnych składa jeszcze na etapie postępowania partner prywatny, który ma zostać wybrany do realizacji projektu. Przepisy Rozporządzenia 1303/2013 przewidują bowiem, że beneficjentem może być partner prywatny, który został lub ma zostać wybrany do realizacji projektu. Wątpliwości dotyczą możliwości złożenia wniosku przez partnera prywatnego, który dopiero ma zostać wybrany. W praktyce przyjmuje się, że taka możliwość dotyczy sytuacji, w której podmiot publiczny dokonał już wyboru oferty najkorzystniejszej, ale z określonych przyczyn (np. konieczność zawarcia umowy kredytu, postępowania odwoławcze) nie została jeszcze zawarta umowa o PPP z wybranym partnerem prywatnym. Niemniej jednak, wydaje się, że w przypadku ubiegania się o dofinansowanie ze środków unijnych jeszcze przed zawarciem umowy o PPP, bardziej zasadnym rozwiązaniem jest złożenie wniosku przez podmiot publiczny.

B. Pozyskiwanie dofinansowania po zawarciu umowy o PPP

W przypadku składania wniosku o dofinansowanie po zawarciu umowy o PPP, wnioskodawcą oraz beneficjentem może być bez żadnych ograniczeń zarówno podmiot publiczny, jak i partner prywatny. Ze względów praktycznych należy założyć, że wnioskodawca będzie jednocześnie beneficjentem.

Jeśli beneficjentem dofinansowania będzie podmiot publiczny (patrz: Diagram nr 12), dofinansowanie może być zarówno wkładem własnym, jak i elementem wynagrodzenia partnera prywatnego w formie opłaty za inwestycję. Podmiot publiczny będzie jednocześnie zobowiązany do monitorowania stanu realizacji projektu oraz rozliczenia dofinansowania.

Z kolei w przypadku, gdy wnioskodawcą i beneficjentem dofinansowania będzie partner prywatny, pozyskane środki należy poczytywać za jego wkład własny, wnoszony do przedsięwzięcia w ramach ustawowego obowiązku do poniesienia wydatków na realizację przedsięwzięcia. To partner prywatny będzie zatem odpowiedzialny za monitorowanie realizacji projektu i rozliczenie dofinansowania. Szczegółowe zasady uzyskania dofinansowania dla konkretnych projektów z poszczególnych programów operacyjnych (krajowych i regionalnych) określają przepisy właściwe dla danego programu (np. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa lub Programu Operacyjnego Polska Wschodnia), przy czym w przypadku projektów z sektora wodno-kanalizacyjnego zastosowanie znajdą przede wszystkim regionalne programy operacyjne oraz Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.

Rachunek powierniczy

Jako że przedsięwzięcia PPP mają charakter długoterminowy, a umowy o PPP są zawierane na okres znacznie wykraczający poza okres kwalifikowalności wydatków w ramach funduszy unijnych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tj. do 31 grudnia 2023 r.), wprowadzono obowiązek tworzenia, w drodze pisemnego porozumienia zawieranego między podmiotem publicznym a partnerem prywatnym i zatwierdzanego przez odpowiednią instytucję zarządzającą, rachunków powierniczych. Płatności na rzecz podmiotu publicznego będącego beneficjentem (obowiązek tworzenia rachunków powierniczych nie dotyczy projektów, w których beneficjentem jest partner prywatny), które mają zostać przekazane partnerowi prywatnemu, są wpłacane w takim przypadku na rachunek założony w tym celu na rzecz beneficjenta i wykorzystywane na płatności przewidziane w umowie o PPP, w tym płatności, które mają zostać dokonane w przypadku rozwiązania umowy o PPP. Są one przechowywane, a następnie wypłacane partnerowi prywatnemu przez cały okres trwania umowy o PPP (zarówno w okresie kwalifikowalności wydatków, jak i po jego upływie). Za założenie i obsługę rachunku odpowiada podmiot publiczny będący stroną umowy o PPP. Powyższe rozwiązanie ma zastosowanie do takich modeli przedsięwzięć PPP, w których wynagrodzenie partnera prywatnego jest przynajmniej częściowo oparte o płatności ze strony podmiotu publicznego.

Dofinansowanie unijne powinno przy tym pokrywać, jak już podkreślono wyżej, nakłady inwestycyjne poniesione przez partnera prywatnego, które następnie, po zrealizowaniu przez niego etapu inwestycyjnego, powinny być pokrywane przez podmiot publiczny w ramach opłaty za inwestycję, płaconej jednorazowo lub ratalnie (w zależności od przyjętego harmonogramu). Nie jest zatem możliwe pozyskanie dofinansowania ze środków UE na potrzeby realizacji projektu PPP o charakterze wyłącznie operatorskim, który nie zakłada ponoszenia jakichkolwiek nakładów inwestycyjnych.

Tomasz Korczyński, adwokat, współkieruje zespołem PPP i Infrastruktury kancelarii Dentons

Artur Kawik, prawnik w zespole PPP i Infrastruktury kancelarii Dentons

Agnieszka Skorupińska, adwokat, członek praktyki Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Dentons

Dawid Krakowiak, prawnik, członek praktyki Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Dentons

Artykuł pochodzi z publikacji „Partnerstwo Publiczno-Prywatne w sektorze wodno-kanalizacyjnym" z cyklu dobre praktyki PPP - Centrum PPP.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tekst jedn. DzU z2016 r. poz. 217)

• Rozporządzenia 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U.UE L 347 z dnia 20 grudnia 2013 r., s. 320-469 ze zm.)

Realizacja przedsięwzięć w formule PPP niejednokrotnie wymaga, by w celu zmniejszenia zapotrzebowania partnera prywatnego na środki zewnętrzne w postaci kredytu czy pożyczki (a tym samym – zmniejszenia ryzyka niepowodzenia całego projektu lub zmniejszenia kosztów jego realizacji), podmiot publiczny zapewnił przynajmniej część środków na realizację inwestycji, najczęściej w postaci wkładu własnego do przedsięwzięcia. W ten sposób zamykana jest swego rodzaju „luka finansowa", wynikająca z tego, że partner prywatny mógłby nie otrzymać kredytu w wyższej wysokości lub koszt uzyskania takiego kredytu byłby znacznie wyższy. Najczęściej będzie przy tym chodziło o środki pochodzące z dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe