Ulga na złe długi - wierzyciel szybciej szkorzysta z ulgi

Ulga na złe długi w VAT od początku w swym założeniu miała być antidotum na zatory płatnicze i wsparciem dla rzetelnych przedsiębiorców oraz mobilizować dłużników do niezalegania z płatnościami. Miała, ale mimo istotnego zreformowania zasad jej funkcjonowania kilka lat temu, nie spowodowała istotnego udrożnienia systemu gospodarczego. Powodem są restrykcyjne warunki jakie trzeba spełnić, żeby z niej skorzystać. Ustawodawca w końcu zdecydował się jednak na zmiany, które mogą przyczynić się do ułatwień w korzystaniu z ulgi na złe długi i w dłuższej perspektywie przełożyć się na upowszechnienie korzystania z tego instrumentu.

Czytaj także: VAT: ulga na złe długi wymaga sprawdzenia dłużnika

Zasady się nie zmieniły

Nowelizacja dotyczy jednego z podstawowych warunków, od których zależy prawo do korekty VAT. A konkretnie chodzi o termin po jakim wierzyciel, który nie otrzymał płatności, może zrobić korektę, tj. zmniejszyć podstawę opodatkowania oraz związany z nią podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku niespłaconych na czas długów.

Przypomnijmy, zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. To samo dotyczy części długu.

Ta zasada nie zmieniła się po 1 stycznia 2019 r. Skrócono za to termin, od którego zależy uprawdopodobnienie nieściągalności. Do końca 2018 r. nieściągalność wierzytelności uważało się za uprawdopodobnioną, gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Od 1 stycznia 2019 r. ten termin został skrócony do 90 dni.

W uzasadnieniu do projektu podkreślono, że skrócenie terminu po stronie wierzyciela ma wpływać pozytywnie na jego kondycję finansową pośrednio, uwalniając (wcześniej) dodatkowe środki finansowe. Natomiast w przypadku dłużnika skrócenie terminu ma spowodować dodatkową mobilizację w spłacie długu, co ma przełożyć się na zmniejszenie zatorów płatniczych w obrocie gospodarczym.

Mniej czasu na ucieczkę

Analogiczna zmiana w zakresie skrócenia terminu dotyczy obowiązkowej korekty po stronie dłużnika (tj. art. 89b ust. 1-2 ustawy o VAT).

W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Od nowego roku obowiązują też skrócone terminy, w przypadku upływu których dłużnik musi dokonać przymusowej korekty podatku naliczonego. Pierwsza sytuacja dotyczy dłużnika, który uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął termin jej płatności. Przed zmianą był to 150. dzień, natomiast po zmianie 90. dzień.

Drugi przypadek odnosi się do dłużników, którzy wpadli w większe turbulencje finansowe, czyli znaleźli się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Do końca 2018 r. z tej furtki ucieczki przed przymusową korektą mógł skorzystać dłużnik, który znalazł się w takich tarapatach w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływał 150. dzień od dnia upływu terminu płatności. Od nowego roku tą granicą jest 90. dzień.

Mówiąc inaczej, skrócenie terminu warunkującego skorzystanie z ulgi przez wierzyciela i analogicznie obowiązku korekty po stronie dłużnika ze 150 dni do 90 dni oznacza przyspieszenie tej procedury. A to zmniejsza ryzyko, że sytuacja nierzetelnego kontrahenta pogorszy się na tyle, iż uniemożliwi to korektę po stronie wierzyciela, ewentualnie uchroni przed nią dłużnika.