3. zmian po stronie powoda lub pozwanego,
4. przekazania sprawy pozostającej w związku ze sprawą prowadzoną przez sąd rejonowy sądowi okręgowemu,
5. występowania z powództwem wzajemnym.
Nadto wprowadzono zasadę prekluzji dowodowej (o czym poniżej) i obwarowano niektóre czynności terminami. Obecnie sprawa powinna zakończyć się w terminie sześciu miesięcy, co do zasady, od dnia złożenia odpowiedzi na pozew. Natomiast ewentualne przekazanie sprawy sądowi właściwemu powinno nastąpić w terminie miesiąca od dnia wdania się w spór przez pozwanego.
Dodana została także nowa sankcja. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu stronę, która przed wytoczeniem pozwu nie podjęła próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.
Ponadto ustawodawca przyznał wyrokowi sądu I instancji walor tytułu zabezpieczenia. Oznacza to, że staje się on wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności.
Postępowanie dowodowe
Najwięcej nowości pojawia się w postępowaniu dowodowym, należą do nich:
1. umowa dowodowa,
2. pierwszeństwo dowodu z dokumentów oraz
3. prekluzja dowodowa.
Umowa dowodowa
Od 7 listopada 2019 r. strony, w oparciu o umowę dowodową, mogą się umówić o wyłączenie z postępowania określonych dowodów ze wskazanego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Przepisy nie precyzują jednak jakie dowody mogą podlegać wyłączeniu. Uznać zatem należy, że można nią wyłączyć przeprowadzenie każdego dowodu.
Dla swej ważności umowa dowodowa wymaga sporządzenia na piśmie pod rygorem nieważności albo zawarcia w formie ustnej przed sądem. W przypadku wątpliwości uważa się, że umowa późniejsza utrzymuje w mocy te postanowienia umowy wcześniejszej, które da się z nią pogodzić. Umowa zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważna.
Zarzut nieważności lub bezskuteczności umowy dowodowej można podnieść najpóźniej na posiedzeniu, na którym powołano się na tę umowę, a jeśli uczyniono to w piśmie procesowym - najpóźniej w następnym piśmie procesowym albo na najbliższym posiedzeniu.
Sąd nie może dopuścić z urzędu dowodu wyłączonego umową dowodową. Fakty, które miałyby zostać wykazane dowodami wyłączonymi przez umowę dowodową, sąd może ustalić na podstawie twierdzeń stron, biorąc pod rozwagę całokształt okoliczności sprawy.
Pierwszeństwo dowodu z dokumentów
Zasada pierwszeństwa dowodu z dokumentów jest realizowana poprzez: a. umożliwienie sądowi dopuszczenia dowodu z zeznań świadków jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostaną niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy,
b. wprowadzenie wymogu dla strony wykazania jej czynności dokumentami, chyba że wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych.
Prekluzja dowodowa
Nowelizacja przywraca zasadę prekluzji dowodowej, czyli powraca do ograniczenia czasowego na powoływanie twierdzeń i dowodów na poparcie stanowiska stron. Co do zasady, powód jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a pozwany - w odpowiedzi na pozew. W przypadku, gdy strona działa bez profesjonalnego pełnomocnika, przewodniczący doręczając jej stosowne pouczenia, wyznaczy jej termin na ich powołanie, nie krótszy niż tydzień. Wyjątkowo, jeśli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, przewodniczący może określić inny termin do powołania twierdzeń i dowodów.
W przypadku niedochowania wyznaczonych terminów, twierdzenia i dowody podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo, że potrzeba ich powołania powstała później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.
Komentarz autora
Przywrócone postępowanie gospodarcze ma zalety i wady i na pewno na początku przysporzy praktykom wielu trudności. Przede wszystkim jest to postępowanie bardzo sformalizowane, przez co nawet profesjonalista może w nim łatwiej popełnić błąd, który skutkował będzie negatywnymi skutkami procesowymi. Dlatego też, do czasu ugruntowania swoistej praktyki postępowania gospodarczego, w przypadkach, w których będzie to możliwe, najlepiej korzystać z wniosku o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym.
Adriana Wydziałkiewicz – adwokat w Andersen Tax & Legal