Dotacje na zabytki wpisane do gminnej ewidencji

Jednostki samorządu mogą objąć systemem dotacyjnym nie tylko zabytki wpisane do rejestru zabytków, prowadzonego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, ale również wpisane do ewidencji gminnych.

Publikacja: 16.01.2018 01:00

Dotacje na zabytki wpisane do gminnej ewidencji

Foto: Adobe Stock

- Gmina zamierza podjąć uchwałę w sprawie dotowania zabytków. Urzędnicy chcą ustalić stawkę dotacji do 50 proc. nakładów koniecznych na zabytek wpisany do rejestru. Dodatkowo w uchwale planują ująć zapisy dotyczące rozliczenia i sprawozdania z dotacji. Czy będzie to dobre rozwiązanie?

Niezbędna jest w tym przypadku analiza przepisów ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a na szczególną uwagę zasługuje jej art. 81. Stanowi on, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Takie brzmienie przepisu obowiązuje od 9 września br., a jest to o tyle istotne, że od tej daty uchwałą dotacyjną można objąć już nie tylko zabytek wpisany do rejestru zabytków, ale również zabytki wpisane do ww. gminnej ewidencji zabytków. Warto wspomnieć, że do czasu tej nowelizacji, zarówno regionalne izby obrachunkowe, jak i sądy administracyjne kwestionowały możliwość dotowania takich właśnie ewidencji gminnych (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 26 października 2011 r. sygn. akt I SA/Ke 470/11) ograniczając dotowanie do rejestru zabytków w rozumieniu art. 8 ust. 1 ww. ustawy. Aktualnie stan prawny umożliwia jednak dotowanie zabytków wpisywanych do obu ww. rejestrów.

Jeśli zaś chodzi o pozostałe kwestie poruszone w zapytaniu, to ww. nowelizacja nie przyniosła w tym zakresie zmian. W praktyce oznacza to, że określenie poziomu dotacji w proponowany sposób, czyli do 50 proc. nakładów koniecznych przy zabytku, będzie wadliwym rozwiązaniem legislacyjnym. Z delegacji art. 81 ww. ustawy wynika bowiem jednoznacznie, że zadaniem organu stanowiącego jest ustalenie zasad udzielania dotacji w uchwale. Skoro zasad, to i stawek.

W ostatnich rozstrzygnięciach nadzorczych regionalnych izb obrachunkowych (por., np. uchwała nr 16.112.2017 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 1 sierpnia 2017 r., uchwała Nr 119/X/2017 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 28 marca 2017 r.) w tym zakresie stanowisko jest zasadniczo jednolite. Wskazuje się tam, że określenie wysokości stawki dotacji przykładowo do 50 proc. – nie stanowi należytego wypełnienia delegacji ustawowej, czyli jednoznacznego określenia zasad udzielania dotacji. W konsekwencji zaś prowadzi tym samym do przeniesienia kompetencji na organ wykonawczy, w gminie na wójta. Taki wójt będzie miał dowolność w zakresie przyznania określonemu podmiotowi dotacji, a to wypacza istotę ww. art. 81 ustawy.

Równie krytycznie odnieść się należy do propozycji umieszczenia w uchwale zapisów dotyczących rozliczania dotacji czy sprawozdawczości. Pozostaje nadal aktualne teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 25 stycznia 2011 r. (sygn. akt I SA/Kr 1673/10). Sąd uznał: przyznać należy także rację organowi nadzoru, że z art. 81 ust. 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wynika dla organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego jedynie upoważnienie do ustalenia zasad udzielenia dotacji celowej, a już nie trybu czy warunków jej rozliczania. Przepis kompetencyjny mówi wprost jedynie o „zasadach udzielania dotacji", a więc przykładowo chodzi tu o sposób postępowania z wnioskiem o udzielenie dotacji, wymagane dokumenty do rozpoznania tego wniosku, formę załatwienia wniosku. Dalej, w tym wyroku wprost podkreślono, że w ww. ustawie brak jest przepisów regulujących tryb i zasady zwrotu oraz rozliczania tej dotacji, brak też jest upoważnienia dla regulowania tej kwestii w drodze aktu prawa miejscowego, a zatem w tej materii muszą mieć zastosowanie przepisy ustawy o finansach publicznych. Podobny kierunek interpretacyjny w podanym zakresie przedmiotowym prezentowany jest przez regionalne izby obrachunkowe.

WNIOSEK

Kwestia należytego ustalenia stawek dotacyjnych jest obligatoryjnym elementem uchwały dotacyjnej, natomiast prawnie zbędne są wszelkie zapisy dotyczące rozliczenia dotacji. Ostateczna ocena legalności danej uchwały i tak będzie dokonywana przez właściwy miejscowo organ nadzoru, czyli regionalną izbę obrachunkową.

podstawa prawna: Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 2187 ze zm.)

- Gmina zamierza podjąć uchwałę w sprawie dotowania zabytków. Urzędnicy chcą ustalić stawkę dotacji do 50 proc. nakładów koniecznych na zabytek wpisany do rejestru. Dodatkowo w uchwale planują ująć zapisy dotyczące rozliczenia i sprawozdania z dotacji. Czy będzie to dobre rozwiązanie?

Niezbędna jest w tym przypadku analiza przepisów ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a na szczególną uwagę zasługuje jej art. 81. Stanowi on, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Takie brzmienie przepisu obowiązuje od 9 września br., a jest to o tyle istotne, że od tej daty uchwałą dotacyjną można objąć już nie tylko zabytek wpisany do rejestru zabytków, ale również zabytki wpisane do ww. gminnej ewidencji zabytków. Warto wspomnieć, że do czasu tej nowelizacji, zarówno regionalne izby obrachunkowe, jak i sądy administracyjne kwestionowały możliwość dotowania takich właśnie ewidencji gminnych (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 26 października 2011 r. sygn. akt I SA/Ke 470/11) ograniczając dotowanie do rejestru zabytków w rozumieniu art. 8 ust. 1 ww. ustawy. Aktualnie stan prawny umożliwia jednak dotowanie zabytków wpisywanych do obu ww. rejestrów.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe