Szczury niszczą małe wysepki

Czy gryzonie mogą zagrażać rafom koralowym? Próbują to udowodnić brytyjscy naukowcy.

Aktualizacja: 03.08.2018 21:55 Publikacja: 02.08.2018 17:49

Na wiele oceanicznych wysepek dotarli nieproszeni goście w ładowniach statków – szczury. Rozmnożyły

Na wiele oceanicznych wysepek dotarli nieproszeni goście w ładowniach statków – szczury. Rozmnożyły się tak bardzo, że zagrażają populacjom ptaków morskich

Foto: AdobeStock

Szczury, które bardzo rozmnożyły się na niektórych wyspach, dziesiątkują populacje ptaków morskich gniazdujących na tych skrawkach lądu, żywiąc się ich jajami i pisklętami. To sprawia, że wyspy te nie są użyźniane przez ptasie guano. W rezultacie cały otaczający morski ekosystem jest zakłócany, zaś jeden z objawów to zamieranie raf koralowych.

Związek szczurów z koralowcami nie jest oczywisty, a jednak istnieje. Zaobserwowali go badacze na archipelagu Czagos na Oceanie Indyjskim, 500 km na południe od Malediwów, złożonym z ponad 60 tropikalnych wysp. Stanowią one część Brytyjskiego Terytorium Oceanu Indyjskiego, cały archipelag jest brytyjskim terytorium zamorskim.

Całkowita powierzchnia wysp to ponad 63 kilometry kwadratowe, największa jest Diego Garcia – 27,20 kilometra kwadratowego. Powierzchnia pozostałych osiąga wielkość do kilometra. Panuje tam klimat równikowy morski; gorący, wilgotny, łagodzony przez pasat.

Groźne ładownie statków

Fregaty, maskonury, rybitwy, mewy żywią się na pełnym morzu, przemierzają setki kilometrów, łowiąc ryby, ale powracają na wyspy, gdzie zakładają gniazda.

Ich odchody, z których powstaje guano, zawierają składniki pochodzące z morza, to wspaniały naturalny nawóz użyźniający glebę. Ale ptasie odchody opadające na dno w pobliżu lądu, w strefie raf koralowych, spełniają tę samą rolę.

Cały ten ekosystem funkcjonował bardzo dobrze, aż do pojawienia się gryzoni – szczurów – które przybyły z kontynentu, z Europy i Azji. Towarzyszyły one ludziom przybywającym na wyspy i wysepki, ukryte w ładowniach statków. Szczury, posiadające fenomenalne zdolności adaptacyjne, żywiły się wszystkim, co tylko znalazły na wyspach, a więc także ptasimi jajami, pisklętami, a nawet dorosłymi osobnikami. Ich wpływ na miejscowy ekosystem okazał się przemożny.

Naukowcy szacują, że gatunki inwazyjne, takie jak szczury czy lisy, zdążyły już zdziesiątkować populację morskich ptaków w 90 proc. na wyspach w strefie tropikalnej i umiarkowanej. Zjawisko to, niestety, zachodzi na wielką skalę.

Zespół, którym kieruje prof. Nick Graham z brytyjskiego Lancaster University, potraktował archipelag Czagos jako ogromne, naturalne laboratorium badawcze. Spośród ponad 60 wysp archipelagu tylko 18 wolnych jest od plagi szczurów. Naukowcy stwierdzili, że kontrast miedzy wyspami ze szczurami i bez nich jest wręcz spektakularny.

Pouczający spacer

– Chodząc po jednej wyspie, widać niebo pełne ptaków hałasujących niemiłosiernie, a wszędzie unosi się bardzo silny zapach, ponieważ guano jest gryzące. Ale idąc przez inną wyspę, tuż obok tamtej, takiej samej pod względem wielkości, ukształtowania itp., słyszy się tylko fale rozbijające się o wybrzeże, a to dlatego, że wyspę zasiedliły szczury – wyjaśnia prof. Graham.

Naukowcy z jego zespołu szacują, że na wyspach bez szczurów gęstość zasiedlenia przez ptactwo jest 760 razy większa.

Naukowcy z Lancaster University zaczęli zestawiać różnice pomiędzy specyficznym bogactwem sześciu wysp bez szczurów oraz sześciu z tymi zwierzętami; porównywane wyspy są podobnej wielkości, podobnie położone i ukształtowane. Naukowcy analizowali między innymi próbki gleby, liczyli gatunki alg i ryb w obrębie raf koralowych występujących w sąsiedztwie tych wysp.

– Rezultaty tej „inwentaryzacji” robią wrażenie. Obfitość ryb jest dużo większa wokół wysp bez szczurów. Sprawdziliśmy także, że ryby z raf koralowych przylegających do wysp z ptactwem morskim rosną szybciej i osiągają większe rozmiary – w tym samym wieku – niż ryby z raf koło wysp zasiedlonych przez szczury – podkreśla prof. Graham.

Całkowita masa ryb jest o 50 proc. większa wokół wysp z ptakami. Bogactwo ryb utrzymuje koralowce w dobrym stanie, ponieważ ryby żywią się algami rozwijającymi się w obrębie martwych koralowców – jest to dla rafy bardzo ważny zabieg higieniczny.

Nowe spojrzenie

Dopływ pożywienia dzięki morskim ptakom również sprzyja wzrostowi koralowców. Analizując algi i gąbki żyjące na rafie, naukowcy dowiedzieli się, że składniki odżywcze użyźniające podwodne ogrody pochodzą od ryb, którymi żywią się ptaki. Artykuł o tym zagadnieniu ukazał się na łamach „Nature” – jednego z najbardziej prestiżowych pism naukowych.

Stawia on w nowym świetle proces zamierania raf koralowych, a także sugeruje nowy sposób ich ratowania.

Nie od dziś wiadomo, że rafom koralowym na całym świecie zagraża całkowita zagłada. Powodem jest nakładanie się niszczących czynników: zmian klimatycznych i dopływu do oceanów i mórz toksycznych substancji chemicznych stosowanych w przemyśle kosmetycznym, rolnictwie itp. Oba te groźne czynniki są efektem działalności człowieka.

Dobre intencje

Tymczasem istnienie raf koralowych ma kapitalne znaczenie dla podwodnej bioróżnorodności oceanicznej. Wprawdzie rafy zajmują mniej niż 0,1 proc. powierzchni oceanów, ale zawierają około jednej trzeciej ich bioróżnorodności.

„W epoce, w której zagrożenia klimatyczne dla raf są bez precedensu, poprawa funkcjonowania ekosystemu, jego kluczowych funkcji, stworzyłaby rafom większe szanse na przetrwanie. W ramach tej poprawy wytępienie szczurów spowodowałoby wzrost liczby ptaków morskich, a to z kolei wzmocniłoby bariery koralowców. Takie działania możliwe są do podjęcia, są łatwiejsze niż powstrzymanie zmian klimatycznych” – piszą w artykule brytyjscy naukowcy.

Próby wytrzebienia szczurów podjęto dotychczas na 580 wyspach i wysepkach na całym świecie.

Prof. Graham i jego koledzy uważają, że powinno to być priorytetem w ramach dbania o wyspy z przyległymi rafami w strefie tropikalnej i umiarkowanej.

Szczury, które bardzo rozmnożyły się na niektórych wyspach, dziesiątkują populacje ptaków morskich gniazdujących na tych skrawkach lądu, żywiąc się ich jajami i pisklętami. To sprawia, że wyspy te nie są użyźniane przez ptasie guano. W rezultacie cały otaczający morski ekosystem jest zakłócany, zaś jeden z objawów to zamieranie raf koralowych.

Związek szczurów z koralowcami nie jest oczywisty, a jednak istnieje. Zaobserwowali go badacze na archipelagu Czagos na Oceanie Indyjskim, 500 km na południe od Malediwów, złożonym z ponad 60 tropikalnych wysp. Stanowią one część Brytyjskiego Terytorium Oceanu Indyjskiego, cały archipelag jest brytyjskim terytorium zamorskim.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”
Nauka
W Australii odkryto nowy gatunek chrząszcza. Odkrywca pomylił go z ptasią kupą
Nauka
Sensacyjne ustalenia naukowców. Sfotografowano homoseksualny akt humbaków
Nauka
Deszcz podczas burzy może uratować życie. Mokra skóra zmniejsza skutki pioruna
Nauka
Odkryto nowy gatunek pterozaura. Latający dinozaur mógł żyć 168 milionów lat temu