Tytuł profesora tylko dla moralnych

O tym, że tytuł profesora zobowiązuje, naukowcy wiedzieli od dawna. Ale nie sądzili, że zanim otrzymają go od prezydenta, ktoś prześwietli nie tylko ich życie zawodowe, ale także prywatne.

Czytaj także: Sędziowie z dożywotnim prawem do pracy na uczelniach 

W uzasadnieniu do rozporządzenia wydanego przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego regulującego sprawę planowanych podwyżek dla kadry naukowej znalazło się wskazanie, że najwyższe uposażenie przysługuje osobie, która posiada „cieszący się unikalnym prestiżem i poważaniem w społeczeństwie" tytuł profesorski.

„Osoba pretendująca do otrzymania tytułu profesora musi się legitymować licznymi i wybitnymi osiągnięciami naukowymi lub artystycznymi, osiągnięciami w kierowaniu zespołami badawczymi oraz wykazywać się istotną aktywnością naukową realizowaną również w otoczeniu międzynarodowym. Niezmiennym elementem specyfikującym i wyróżniającym kadrę profesorską jest również nienaganna postawa moralna, obowiązująca zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym" – wskazano w uzasadnieniu do wspomnianego rozporządzenia.

Szuje i rozwodnicy

To ostatnie sformułowanie zaskoczyło kadrę naukową.

– Oczywiście, że profesor musi się odznaczać nienaganna postawą etyczną. Ale martwi mnie tak duży nacisk położony obecnie na ocenę życia prywatnego. Nigdy wcześniej tak nie było – mówi doktor habilitowany z Uniwersytetu Warszawskiego mający nadzieję na uzyskanie tytułu profesorskiego w najbliższym czasie. – Szują nie jestem, ale nie wiadomo, co tak naprawdę będzie brane pod uwagę. Może rozwody, nieślubne dzieci, popieranie in vitro, przyjaźnie – niepokoi się naukowiec.

Sformułowanie o ingerencji w życie prywatne niepokoi także ekonomistę prof. Adama Nogę z Akademii Leona Koźmińskiego.

– To ewidentnie narzędzie nacisku politycznego – mówi wykładowca. – Oczywiście określona uczelnia, np. katolicka, może stawiać swoje wymagania pracownikom, ale rozciąganie tego na całą populację naukowców to jakiś obłęd – ocenia.

Akademików niepokoi to, na ile głęboko będzie się sięgać w ich przeszłość i czy sprawdzane będą także ich rodziny. A także kto będzie oceniał, czy prowadzili się dobrze czy źle.

Lustracja: tylko kłamcy tracili pracę

Wiadomo już, że szans na zawodowe awanse nie mają ci naukowcy, którzy w latach PRL pracowali w organach bezpieczeństwa państwa bądź współpracowali z nimi. Skierowana właśnie do podpisu prezydenta konstytucja dla nauki wprowadza odkładaną od dawna dezubekizację na uczelni. Osoby współpracujące z dawnymi służbami nie będą miały prawa do uzyskania tytułu profesora – nie tylko belwederskiego, ale także uczelnianego. Nie będą mogły już pełnić funkcji rektorów, dziekanów, kierowników katedr na uczelniach.

Od 2006 r. ustawie lustracyjnej (obowiązkowi składania oświadczeń o współpracy z organami PRL) podlegają osoby pełniące funkcje publiczne w szkolnictwie wyższym – rektora, prorektora, kierownika lub zastępcy kierownika, dziekana albo prodziekana wydziału, a także kanclerza oraz kwestora. Ustawą tą zostali objęci także członkowie Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Komisji Akredytacyjnej, Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów, kadra kierownicza Polskiej Akademii Nauk i instytutów badawczych.