Po wyczerpaniu środków dowodowych organ chce jeszcze przesłuchać stronę. Czy ma ona prawo nie zgodzić się na przesłuchanie, uzasadniając to potrzebą ochrony swoich interesów?
Nie. W art. 86 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) przewidziano, że jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały jeszcze niewyjaśnione fakty istotne do rozstrzygnięcia sprawy, organ dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Dowód z przesłuchania stron jest zatem środkiem dowodowym posiłkowym, dopuszczalnym tylko w ostateczności (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 grudnia 2009 r., sygn. I SA/Wa 1197/09).
Do przesłuchania stron stosuje się przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu. Oznacza to, że nie można przesłuchać strony:
- niezdolnej do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń,
- zobowiązanej do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli strona nie została w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolniona od obowiązku zachowania tej tajemnicy,
- będącej duchownym co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi (art. 82 k.p.a.).
Przesłuchiwana strona może także odmówić odpowiedzi na pytania, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić:
- ją samą lub
- jej małżonka, wstępnych (rodziców, dziadków), zstępnych (dzieci, wnuki), rodzeństwo, powinowatych pierwszego stopnia (np. synową, teścia) bądź osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli (także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli)
– na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej (art. 83 § 2 k.p.a.).
Organ powinien uprzedzić stronę o prawie odmowy odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania (art. 83 § 3 k.p.a.).
Strona nie jest natomiast uprawniona do odmówienia zgody na przesłuchanie, gdyż prawo odmowy zeznań przewidziano tylko dla jej wskazanych wyżej bliskich, wymienionych w art. 83 § 1 k.p.a., którzy w razie takiej odmowy nie mogą być świadkami, a nie dla strony.
W razie przesłuchania strony organ nie może jednak zastosować żadnych środków przymusu.
podstawa prawna: art. 82–83, art. 86 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 23)
