Kiedy pies stał się najlepszym przyjacielem człowieka?

Pies związał się z człowiekiem wcześniej, niż dotychczas sądzili badacze.

Aktualizacja: 02.10.2017 09:12 Publikacja: 01.10.2017 00:01

Dzieje psa i człowieka splotły się bardzo wcześnie, już w epoce lodowej, gdy polowano na mamuty

Dzieje psa i człowieka splotły się bardzo wcześnie, już w epoce lodowej, gdy polowano na mamuty

Foto: shutterstock

Ten temat powraca niczym bumerang, w bieżącej dekadzie praktycznie co roku pojawia się hipoteza o momencie i miejscu w dziejach, w którym pies zaczął towarzyszyć ludziom w polowaniach i codziennym bytowaniu.

W 2014 roku pismo „Nature" informowało o badaniach genetycznych, z których wynika, że psy zostały udomowione 16–11 tys. lat temu. W 2015 roku zsekwencjonowano genom wilka żyjącego na półwyspie Tajmyr w Kraju Krasnojarskim w Rosji. Skłoniło to badaczy do wniosku, że należał on do populacji najbliższej wspólnego przodka psów i wilków. Proces przysposabiania do życia u boku człowieka rozpoczął się więc około 40 tys. lat temu.

W 2016 roku prestiżowe pismo naukowe „Science" opublikowało hipotezę, według której do udomowienia psa doszło dwukrotnie – i to niezależnie – w Europie i w Azji. Przy czym pod koniec epoki kamienia, w neolicie, gdy Europa znała już rolnictwo, około 5 tys. lat temu psa europejskiego zastąpił azjatycki.

I oto teraz dr Rose-Marie Arbogast z Uniwersytetu w Strasburgu, specjalizująca się w archeozoologii, występuje z kolejną hipotezą: do udomowienia doszło około 40 tys. lat p.n.e. Dowodzą tego badania genetyczne. Wiadomość o tym zamieszcza pismo „Nature Communication".

Twierdzenie opiera się na analizie kompletnego genomu psa. Dokonano jej na podstawie próbek pobranych z kości czaszek trzech psów żyjących u schyłku epoki kamienia, w neolicie. Ich szczątki pochodzą z Niemiec, z Herxheim w Palatynacie (VI tysiąclecie p.n.e.; zwierzę pogrzebano ceremonialnie w okręgu wytyczonym przez fosę) i z Kirschbaumhohle we Frankonii (także VI tysiąclecie p.n.e.). trzeci pies, sprzed 5 tys. lat, został odkopany w New Grange w Irlandii.

Zsekwencjonowane prehistoryczne genomy zostały porównane z danymi genetycznymi 6649 zwierząt – psów pradawnych, współczesnych oraz wilków. Analiza ta wskazuje na kontynuację linii europejskich prehistorycznych psów. Stoi to w sprzeczności ze wspomnianą hipotezą z 2016 roku, według której populację psów europejskich zastąpiły psy pochodzenia azjatyckiego, a miało do tego dojść właśnie w neolicie.

Dane paleogenetyczne wskazują także, że psy neolityczne posiadały większość cech związanych z udomowieniem, ale że adaptacja do diety bogatej w skrobię (pożywienie roślinne, zboża) nastąpiła później.

Badania przeprowadzone przez dr Rose-Marie Arbogast wskazują, że psy i wilki zróżnicowały się genetycznie między 41,5 tys. a 37 tys. lat temu, zaś psy ze Wschodu i z Zachodu, czyli z Azji i z Europy, oddzieliły się 23,9 – 17,5 tys. lat temu. A zatem udomowienie nastąpiło między tymi dwoma wydarzeniami, mniej więcej w okresie 40000 – 20000 lat temu. Najwcześniej udomowione psy miały przeciętnie wysokość 46 cm, późniejsze populacje były już niższe.

– Niezależnie od tego, kiedy nastąpiło udomowienie, domyślamy się, jak do tego doszło – wyjaśnia dr Love Dalén, genetyk ze Szwedzkiego Muzeum Historii Naturalnej. – Wilk, którego DNA zostało odtworzone, należał do populacji, która przemierzała obszary Eurazji porośnięte tundrą podczas ostatniej epoki lodowcowej. Polował na duże zwierzęta, żubry, woły piżmowe, konie. Sądzę, że myśliwi i zbieracze mogli łapać młode wilki, które były bardzo łatwe do ukształtowania, trzymali je w niewoli, a one ostrzegały przed dużymi drapieżnikami: niedźwiedziami, lwami jaskiniowymi, a także innymi niebezpiecznymi ssakami – nosorożcami włochatymi, mamutami, a nawet ludźmi.

Ten temat powraca niczym bumerang, w bieżącej dekadzie praktycznie co roku pojawia się hipoteza o momencie i miejscu w dziejach, w którym pies zaczął towarzyszyć ludziom w polowaniach i codziennym bytowaniu.

W 2014 roku pismo „Nature" informowało o badaniach genetycznych, z których wynika, że psy zostały udomowione 16–11 tys. lat temu. W 2015 roku zsekwencjonowano genom wilka żyjącego na półwyspie Tajmyr w Kraju Krasnojarskim w Rosji. Skłoniło to badaczy do wniosku, że należał on do populacji najbliższej wspólnego przodka psów i wilków. Proces przysposabiania do życia u boku człowieka rozpoczął się więc około 40 tys. lat temu.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”
Nauka
W Australii odkryto nowy gatunek chrząszcza. Odkrywca pomylił go z ptasią kupą
Nauka
Sensacyjne ustalenia naukowców. Sfotografowano homoseksualny akt humbaków
Nauka
Deszcz podczas burzy może uratować życie. Mokra skóra zmniejsza skutki pioruna
Nauka
Odkryto nowy gatunek pterozaura. Latający dinozaur mógł żyć 168 milionów lat temu