Kiedy węgiel i koks są zwolnione z podatku akcyzowego

19 września 2018 r. weszła w życie ustawa z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne. W kolejnym artykule naszego cyklu dotyczącego zmian w ustawie akcyzowej omawiamy nowe obowiązki w zakresie dokumentowania zwolnienia od podatku akcyzowego węgla i koksu, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2019 r.

Zgodnie z prawem unijnym

Opodatkowanie wyrobów węglowych jest wynikiem implementacji na grunt prawa krajowego przepisów dyrektywy energetycznej (dyrektywa Rady 2003/96/WE z 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej). W konsekwencji, 1 stycznia 2012 r. przestało obowiązywać w polskim systemie podatkowym zwolnienie z akcyzy węgla i koksu przeznaczonych do celów opałowych.

Czytaj także: Czyste powietrze: dotacje na wymianę pieca

Specyfika obrotu wyrobami węglowymi wymusiła na krajowym ustawodawcy wprowadzenie zasad opodatkowania i stosowania zwolnień podatkowych odrębnych od stosowanych w przypadku pozostałych wyrobów akcyzowych. Dlatego na potrzeby opodatkowania wyrobów węglowych zdefiniowano w ustawie o podatku akcyzowym takie instytucje jak:

- pośredniczący podmiot węglowy dostarczający wyroby węglowe,

- finalny nabywca węglowy jako odbiorca wyrobów węglowych.

Decyduje sposób wykorzystania

Ustawodawca przewidział, że co do zasady moment dostawy do finalnego nabywcy skutkuje wymagalnością podatku akcyzowego. Jednocześnie wprowadził szeroki katalog zwolnień od akcyzy wyrobów węglowych. Zwolnienia te są uzależnione od sposobu wykorzystania tych wyrobów. Zwolnieniu od akcyzy podlega przede wszystkim zużycie wyrobów węglowych: do produkcji energii elektrycznej, produkcji innych wyrobów energetycznych, w procesach specyficznych, przewozu towarów koleją, w pracach rolniczych i ogrodniczych oraz ich zużycie przez organy administracji publicznej, szkoły i gospodarstwa domowe.

Dotychczasowym warunkiem stosowania zwolnień z podatku akcyzowego dla wyrobów węglowych było przemieszczenie wyrobów na podstawie dokumentu dostawy bądź faktury, które określały pozycję CN wyrobów węglowych, ich ilość w kilogramach i ich przeznaczenie uprawniające do zwolnienia od akcyzy. Dodatkowo wymagane było potwierdzenie podpisem nabycia tych wyrobów przez finalnego nabywcę węglowego. Zmiana przepisów ustawy o podatku akcyzowym eliminująca stosowanie papierowych dokumentów dostawy na rzecz dokumentów elektronicznych (e-DD) wymusiła wprowadzenie zmian również w zakresie zasad stosowania zwolnień od akcyzy wyrobów węglowych.

Zamiast dokumentu dostawy

Od 1 stycznia 2019 r., w celu zastosowania zwolnienia od akcyzy, transakcje z finalnym nabywcą węglowym, zamiast dokumentem dostawy wyrobów węglowych będą dokumentowane wyłącznie fakturą oraz oświadczeniem nabywcy o przeznaczeniu tych wyrobów na cele uprawniające do zwolnienia.

Niezbędnymi elementami oświadczenia finalnego nabywcy wyrobów węglowych będącego przedsiębiorcą (osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) będą:

- nazwa, adres siedziby lub zamieszkania oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP),

- określenie ilości, rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów węglowych,

- data i miejsce złożenia oświadczenia oraz

- czytelny podpis składającego oświadczenie.

W przypadku, gdy finalnym nabywcą wyrobów węglowych będzie osoba fizyczna (np. nabywająca węgiel na potrzeby gospodarstwa domowego), oświadczenie będzie musiało zawierać:

- imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz numer PESEL, jeżeli został nadany,

- określenie ilości, rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów węglowych,

- datę i miejsce złożenia oświadczenia oraz

- czytelny podpis składającego oświadczenie.

Dla uproszczenia i uniknięcia generowania dodatkowego dokumentów, ustawodawca przewidział możliwość umieszczenia tego oświadczenia w treści faktury dokumentującej sprzedaż pod warunkiem jej czytelnego podpisania. Ponadto, w przypadku zawarcia okresowej umowy na dostawę wyrobów węglowych pomiędzy sprzedawcą a finalnym nabywcą węglowym, oświadczenie o przeznaczeniu wyrobów może zostać złożone w treści tej umowy, pod warunkiem każdorazowego dokumentowania sprzedaży wyrobów fakturą.

Dodatkowo, zgodnie z projektem rozporządzenia ministra finansów w sprawie warunków stosowania niektórych zwolnień od podatku akcyzowego, utrzymany został brak obowiązku stosowania faktury i pobierania oświadczenia o przeznaczeniu wyrobów węglowych w przypadku ich sprzedaży w ilości nieprzekraczającej jednorazowo 200 kg.

Deputaty

Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym wprowadza nowe rozwiązanie dotyczące udokumentowania zwolnienia od akcyzy w przypadku przekazania wyrobów węglowych pracownikom w ramach tzw. deputatów węglowych. W takim przypadku, z uwagi na to, że nie dochodzi do sprzedaży tych wyrobów i pracodawca nie wystawia faktury, będzie on zobowiązany do sporządzenia kwartalnej listy uprawnionych odbiorców zawierającej imię i nazwisko, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz numer PESEL. Dodatkowo, pracodawca będzie zobowiązany do pobrania od pracownika oświadczenia o przeznaczeniu wyrobów węglowych według tych samych zasad jak przy sprzedaży wyrobów węglowych osobie fizycznej.

Ewidencje

Od 1 stycznia 2019 r. zmieni się również zakres danych wykazywanych w ewidencji akcyzowej prowadzonej przez sprzedawców wyrobów węglowych Zamiast dotychczasowego obowiązku umieszczania numerów i dat wystawionych dokumentów dostawy, wprowadzono wymóg umieszczania daty wystawienia i numeru faktury, z której wynika zapłata należności za wyroby węglowe sprzedane przez pośredniczący podmiot węglowy. Konsekwencją tych zmian jest zniesienie obowiązku przesyłania do organów podatkowych kwartalnego zestawienia wystawionych dokumentów dostawy.

Adam Bigas jest prawnikiem w Kancelarii ZIMNY Doradcy Podatkowi

Zdaniem autora

Marcin Zimny, doradca podatkowy, partner w Kancelarii ZIMNY Doradcy Podatkowi

Konieczne jest dostosowanie procedur

Wprowadzone zmiany w zakresie dokumentowania zwolnienia od podatku akcyzowego wyrobów węglowych są konsekwencją rezygnacji ustawodawcy ze stosowania papierowych dokumentów dostawy i objęcia systemem EMCS przemieszczania na terenie kraju wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie oraz przemieszczania wyrobów, do których znajduje zastosowanie zerowa stawka akcyzy. Trudno jednoznacznie ocenić, czy wprowadzone zmiany są ułatwieniem i uproszczeniem w prowadzonej działalności gospodarczej związanej ze sprzedażą węgla i koksu. Należy zwrócić uwagę, że zmiany będą dotyczyć setek małych firm zajmujących się taką sprzedażą i po raz kolejny firmy te będą zmuszone do dostosowania swoich procedur i prowadzonej dokumentacji do nowych regulacji. Z pewnością wywoła to sporo chaosu i niepewności w ich działaniu. Natomiast niewątpliwie na plus należy zaliczyć rezygnację z obowiązku przesyłania zestawień wystawionych dokumentów, które jako narzędzie kontrolne nie spełniało swojej roli, a generowało znaczne koszty zarówno po stronie podmiotów gospodarczych, jak i organów podatkowych.