Obrót suszem tytoniowym pod większym nadzorem

Tematem kolejnego artykułu z cyklu omawiającego zmiany w podatku akcyzowym, które wejdą w życie w przyszłym roku, są nowe zasady opodatkowania akcyzą obrotu suszem tytoniowym. Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie suszu tytoniowego będą bowiem zmuszeni w nadchodzącym roku zmierzyć się z rewolucyjnymi zmianami w przepisach akcyzowych i z nowymi, licznymi restrykcjami. Biorąc pod uwagę ilość i charakter nadchodzących zmian, warto już teraz się z nimi zapoznać, by od 1 stycznia 2016 r. móc implementować w swojej działalności rozwiązania pozwalające na szybkie i sprawne dostosowanie do nowych regulacji prawnych.

Przyczyny wprowadzanych zmian

Podpisana przez prezydenta 27 sierpnia 2015 r. nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym (w chwili oddawania do druku tego numeru tygodnika ustawa czekała na opublikowanie w Dzienniku Ustaw) przewiduje duże zmiany dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie suszu tytoniowego. Odbiegają one jednak od ogólnego celu nowelizacji, którym było uproszczenie przepisów akcyzowych oraz ograniczenie obowiązków administracyjnych podatników. Obrót suszem tytoniowym zostanie objęty zdecydowanie większym nadzorem państwa, na podatników zaś zostaną nałożone dodatkowe obowiązki. Ministerstwo Finansów tłumaczy wprowadzenie zmian koniecznością przeciwdziałania działalności przestępczej związanej z obrotem suszem tytoniowym. Jak szacuje resort finansów, na podstawie kontroli przeprowadzonych przez Służbę Celną w 2013 i 2014 roku ujawnione nieprawidłowości w zakresie działalności pośredniczących podmiotów tytoniowych mogły uszczuplić budżet państwa nawet o kilkaset milionów złotych.

Ze względu na skalę nieprawidłowości oraz wielkość uszczupleń budżetowych Ministerstwo Finansów zdecydowało się wprowadzić duże zmiany w zakresie obrotu suszem tytoniowym, obejmując ten wyrób ścisłą kontrolą.

Jak brzmi definicja

Obecnie, aby zostać pośredniczącym podmiotem tytoniowym (dalej również: PPT), wystarczy pisemnie powiadomić właściwego naczelnika urzędu celnego o zamiarze prowadzenia działalności w tym zakresie. W nowelizacji resort zdecydował się bardziej szczegółowo zdefiniować pojęcie pośredniczącego podmiotu tytoniowego. Nowa definicja wymienia enumeratywnie podmioty, które mogą działać na polskim rynku w charakterze PPT. Podmioty te można podzielić na trzy grupy:

- podmioty posiadające miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium kraju,

- przedsiębiorcy zagraniczni posiadający oddział z siedzibą na terytorium Polski utworzony zgodnie z zasadami przewidzianymi w odpowiednich przepisach oraz

- przedsiębiorcy zagraniczni, którzy wyznaczyli swojego reprezentanta na terytorium Polski.

Pierwotna wersja definicji pośredniczącego podmiotu tytoniowego była znacznie węższa niż ta ostatecznie uchwalona. Ministerstwo Finansów uwzględniło w tym zakresie postulaty przedstawicieli branży, umożliwiając uzyskanie statusu pośredniczącego podmiotu tytoniowego przedsiębiorcom zagranicznym nieposiadającym oddziału na terytorium kraju, co w pierwotnej wersji projektu nie było przewidziane.

Potrzebna będzie rejestracja

Nowelizacja, w miejsce obecnego obowiązku powiadamiania o rozpoczęciu działalności w zakresie obrotu suszem tytoniowym, wprowadza obowiązek rejestracji pośredniczących podmiotów tytoniowych w odrębnym rejestrze. Rejestr ten będzie powszechnie dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra finansów. Wpis do rejestru będzie się odbywał na wniosek zawierający dane identyfikacyjne podmiotu, informację o rodzaju prowadzonej działalności w zakresie suszu tytoniowego oraz proponowane zabezpieczenie akcyzowe. Wpis do rejestru, podobnie jak jego zmiana lub wykreślenie, będzie następował w drodze decyzji administracyjnej.

Przepisy nowelizacyjne wskazują również warunki, które musi spełniać podmiot chcący ubiegać się o wpis do rejestru pośredniczących podmiotów tytoniowych. Są to:

- złożenie zabezpieczenia akcyzowego,

- nieposiadanie zaległości z tytułu cła i podatków stanowiących dochód budżetu państwa oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jak również

- nieprowadzenie względem podmiotu ubiegającego się o wpis postępowania egzekucyjnego, likwidacyjnego lub upadłościowego.

Dodatkowo osoby, które kierują działalnością podmiotu lub, w przypadku oddziału przedsiębiorcy zagranicznego, osoby upoważnione do jego reprezentowania, nie mogą być karane za określone przestępstwa. Ponadto do rejestru PPT nie będą mogły zostać wpisane podmioty, którym w okresie ostatnich trzech lat cofnięto zezwolenie wydane na podstawie ustawy o podatku akcyzowym lub koncesję bądź zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej. Analogiczne zasady będą obejmować podmioty, którym wydano decyzję o zakazie wykonywania działalności regulowanej w zakresie wyrobów akcyzowych.

Należy również wskazać, że wykreślenie z rejestru podmiotu wskutek naruszenia przepisów ustawy o podatku akcyzowym będzie skutkować brakiem możliwości ponownego wpisania do rejestru przez okres trzech lat.

W zakresie rejestracji PPT bardzo ważne są przepisy przejściowe. Wynika z nich, że podmioty, które będą chciały kontynuować działalność jako PPT pod rządami znowelizowanych przepisów, będą zobowiązane złożyć wniosek o wpis do rejestru PPT do 31 stycznia 2016 r. W takim przypadku podmioty te będą mogły prowadzić działalność na dotychczasowych zasadach do czasu wydania decyzji o wpisie do rejestru, nie później jednak niż do 31 marca 2016 r.

Zakres czynności opodatkowanych

Obecnie z katalogu czynności opodatkowanych wyłączone jest m.in. wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import suszu tytoniowego przez podmiot prowadzący skład podatkowy oraz sprzedaż suszu podmiotowi prowadzącemu skład podatkowy. Oznacza to, że według obecnie obowiązujących regulacji każdy podmiot, który prowadzi skład podatkowy, może nabyć susz tytoniowy, magazynować go w swoim składzie, a następnie sprzedać go do innych składów podatkowych lub pośredniczących podmiotów tytoniowych bez opodatkowania akcyzą.

W celu ograniczenia obrotu suszem tytoniowym przez podmioty prowadzące składy podatkowe, które nie zużywają suszu do produkcji wyrobów tytoniowych, ustawodawca w nowelizacji ograniczył zakres podmiotowy nieopodatkowanego obrotu suszem tytoniowym. Po wejściu w życie zmian poza opodatkowaniem akcyzą pozostanie nadal nabycie wewnątrzwspólnotowe oraz import suszu przez podmiot prowadzący skład podatkowy, ale tylko taki, który zużywa susz do produkcji wyrobów tytoniowych. Podobnie w przypadku sprzedaży – co do zasady tylko sprzedaż podmiotowi prowadzącemu skład podatkowy, który zużywa susz tytoniowy do produkcji wyrobów tytoniowych, nie będzie podlegać opodatkowaniu akcyzą.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy sprzedaż będzie następowała w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy lub eksportu. Jak wynika z uzasadnienia nowelizacji, celem nowych regulacji jest wyłączenie takiej sprzedaży spoza opodatkowania akcyzą. Nieopodatkowane nadal będą również wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import suszu przez pośredniczący podmiot tytoniowy oraz sprzedaż suszu do PPT.

Konieczne złożenie zabezpieczenia...

Kwestią, która budzi największe kontrowersje, jeśli chodzi o zmiany regulacji dotyczących pośredniczących podmiotów tytoniowych, jest objęcie PPT obowiązkiem składania zabezpieczenia akcyzowego. Obecnie podmioty posiadające status pośredniczącego podmiotu tytoniowego nie są zobowiązane do składania zabezpieczeń akcyzowych.

Zabezpieczenie generalne będzie ustalane w kwocie równej wysokości maksymalnej kwoty miesięcznego zobowiązania podatkowego mogącego powstać w przypadku sprzedaży suszu tytoniowego innemu podmiotowi niż podmiot prowadzący skład podatkowy, który zużywa susz tytoniowy do produkcji wyrobów tytoniowych, lub pośredniczący podmiot tytoniowy lub zużycia suszu tytoniowego przez pośredniczący podmiot tytoniowy. Zabezpieczenie nie może być jednak ustanowione w kwocie mniejszej niż 2 mln zł. Na wniosek pośredniczącego podmiotu tytoniowego, jeżeli spełnione są dodatkowe warunki, naczelnik urzędu celnego może ustalić zabezpieczenie ryczałtowe na poziomie 30 proc. wysokości zabezpieczenia generalnego (jednak nie więcej niż 30 mln zł).

PPT wstępnie przetwarzające susz będą mogły, pod pewnymi warunkami, ubiegać się o obniżenie zabezpieczenia akcyzowego. Naczelnik urzędu celnego będzie mógł ustalić dla takiego przetwórcy suszu tytoniowego wysokość zabezpieczenia ryczałtowego, w zależności od ilości nabywanego przez niego suszu tytoniowego.

...i prowadzenie ewidencji

Kolejną nowością, z którą będą musiały się zmierzyć pośredniczące podmioty tytoniowe, będzie obowiązek prowadzenia ewidencji suszu tytoniowego.

Jak wynika z uzasadnienia wprowadzanych zmian, celem wprowadzenia ewidencjonowania suszu jest zwiększenie kontroli państwa nad obrotem suszem. PPT zostały zobligowane do prowadzenia ewidencji zawierającej informacje pozwalające m.in. na ustalenie ilości suszu tytoniowego nabytego na terytorium kraju, nabytego wewnątrzwspólnotowo, importowanego, sprzedanego na terytorium kraju, dostarczanego wewnątrzwspólnotowo, eksportowanego, zużytego przez pośredniczący podmiot tytoniowy oraz zniszczonego. Ponadto wprowadzono wymaganie, aby ewidencja PPT zawierała informacje na temat podmiotów, od których susz został nabyty lub importowany, oraz podmiotu, któremu susz został sprzedany, dostarczony wewnątrzwspólnotowo lub wyeksportowany. Dodatkowo ewidencja powinna zawierać informacje umożliwiające ustalenie ilości i sposobu przetworzenia suszu przez pośredniczący podmiot tytoniowy (jeżeli dany PPT przetwarza susz). Szczegółowe zasady dotyczące prowadzenia tej ewidencji będą określone w rozporządzeniu wykonawczym wydanym przez ministra finansów.

Katarzyna Dąbkowska jest doradcą podatkowym, konsultantką w zespole podatku akcyzowego i ceł Deloitte

Zwolnienie dla grup producentów

Nowelizacja przewiduje specjalne regulacje dla grup producentów rolnych utworzonych zgodnie z ustawą z 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw. Grupy takie skupiają producentów rolnych, w tym również producentów suszu tytoniowego, i są tworzone m.in. w celu koncentracji podaży oraz organizowania sprzedaży suszu tytoniowego. Zgodnie z nowelizacją sprzedaż suszu tytoniowego grupie producentów oraz nabycie lub posiadanie suszu tytoniowego przez grupę nie podlega opodatkowaniu akcyzą w przypadku spełnienia przesłanek enumeratywnie wymienionych przez ustawodawcę (m.in. grupa musi zrzeszać wyłącznie producentów suszu tytoniowego oraz nabycie suszu musi następować wyłącznie od zrzeszonych w niej członków i tylko na podstawie umowy dostawy).

Zdaniem autorki

Agnieszka Radzikowska, doradca podatkowy, menedżer w zespole podatku akcyzowego i ceł Deloitte