Akcyza: zmiany w obowiązkach raportowych i ewidencyjnych

Znowelizowane przepisy o akcyzie przewidują możliwość zastąpienia większości ewidencji dokumentacją prowadzoną na podstawie innych przepisów podatkowych bądź rachunkowych, jeżeli zawierają one wymagane dane.

Publikacja: 07.09.2015 06:50

Akcyza: zmiany w obowiązkach raportowych i ewidencyjnych

Foto: 123RF

Od połowy zeszłego roku w Ministerstwie Finansów trwały prace nad największą od 2009 r. nowelizacją przepisów akcyzowych. Zgodnie z deklaracjami resortu głównym jej celem jest ograniczenie niektórych uciążliwych i zbędnych obowiązków administracyjnych przez doprecyzowanie oraz uproszczenie regulacji. Nowelizacja jest przykładem dobrej współpracy między środowiskami administracyjnymi, biznesowymi oraz doradczymi. Zakres prac został przygotowany na podstawie zebranych uwag i opinii podmiotów zainteresowanych kształtem regulacji obrotu wyrobami akcyzowymi.

Według pierwotnych planów nowelizacja miała wejść w życie już 30 czerwca 2015 r., jednak ze względu na obszerność zmian i duży odzew „z rynku", ze strony zainteresowanych podmiotów, termin ten został przesunięty na 1 stycznia 2016 r.

Poza ułatwieniami dla przedsiębiorców nowelizacja przewiduje także zaostrzenie przepisów dotyczących handlu suszem tytoniowym oraz zmianę systemu kontroli nad obrotem olejami smarowymi i wyrobami akcyzowymi objętymi zerową stawką podatku. Ważną kwestią jest także wprowadzenie kolejnych zwolnień z akcyzy dla podmiotów zużywających energię elektryczną.

Niniejszym artykułem otwieramy cykl, w którym postaramy się przybliżyć kształt i znaczenie nadchodzących zmian. Pierwsze opracowanie poświęcone jest wybranym zmianom w zakresie obowiązków ewidencyjnych i raportowych.

Mała rewolucja

Jednym z kluczowych obszarów zmienionych przepisów jest przebudowa redakcyjna i rewizja merytoryczna regulacji dotyczących ewidencji akcyzowych. Nowelizacja koncentruje je w jednym miejscu w ustawie. Przepisy szczegółowe mają natomiast zostać zebrane w jednym rozporządzeniu. Jego projekt posługuje się długą listą wyliczeń, co świetnie obrazuje nowy opis ewidencji, którą musi prowadzić skład podatkowy. Projekt rozporządzenia szczegółowo wskazuje, z jakich części ma się ona składać, a następnie definiuje zestawienia danych, które powinny być wskazane w poszczególnych częściach. Podatnicy będą musieli szczegółowo zrewidować, czy prowadzone przez nich obecnie ewidencje spełniają te wymogi.

Tak samo ważne

Nowe przepisy przewidują możliwość zastąpienia większości ewidencji dokumentacją prowadzoną na podstawie innych przepisów podatkowych bądź rachunkowych, jeżeli zawiera ona dane wymagane dla danej ewidencji akcyzowej. W naszej ocenie wiąże się to także z odejściem od praktyki uzależniania możliwości skorzystania ze zwolnienia od prowadzenia ewidencji zużyć wyrobów akcyzowych (co jest pokłosiem licznych wyroków sądów administracyjnych wskazujących na prymat ważności rzeczywistego celu zużycia wyrobów akcyzowych nad przesłankami formalnymi zwolnień). Niestety, ministerstwo nie zdecydowało się na takie rozwiązanie przy dokumentacji produkcji piwa, wina i spirytualiów, mimo że zainteresowane podmioty podkreślały w uwagach do projektu nowelizacji uciążliwość prowadzenia ewidencjis.

Tylko w działalności logistycznej

Ministerstwo wycofało się z pomysłu wprowadzania dla wszystkich podmiotów prowadzących skład podatkowy obowiązku posiadania ewidencji wyrobów „nieakcyzowych" znajdujących się na terenie składu. Obowiązek ten został ograniczony do podmiotów chcących prowadzić logistyczne składy podatkowe. Ma to pewien sens, zważywszy na to, że podmioty te – świadczące głównie usługi logistyczne i magazynowe – już teraz mają możliwość bardzo dokładnego określania statusu i miejsca składowania wyrobów. Jest to standard w tego typu działalności.

Papierowe lub elektroniczne

Ewidencje nadal będą mogły być prowadzone w formie papierowej bądź elektronicznej. Niemniej przy formie papierowej pozostawiono wymogi urzędowego potwierdzenia dokumentu (przeszycia, opieczętowania, ponumerowania stron) przez właściwy urząd celny. W naszej ocenie, w świetle omawianych zmian, zasadne byłoby zrezygnowanie z archaicznych i pomijalnych metod zabezpieczania dokumentów przed fałszerstwem. Tym bardziej że ewidencja może być zastępowana przez inną dokumentację.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2016 r. Podatnicy mają więc niewiele czasu, aby dostosować prowadzone ewidencje akcyzowe, gdyż z pewnością może to oznaczać potrzebę zmian w systemach służących do prowadzenia tych ewidencji – co nie jest łatwym zadaniem. Z tego względu niezbędne jest, aby ministerstwo jak najszybciej opublikowało również rozporządzenia dotyczące ewidencji.

Prawo wyboru urzędu celnego

Jedną z bardziej użytecznych w praktyce zmian jest możliwość wyboru właściwego urzędu celnego w przypadku, gdy ze względu na miejsce wykonywania czynności prawnych bądź wystąpienia stanów faktycznych podlegających opodatkowaniu akcyzą właściwe są dwa organy podatkowe lub więcej. Podatnicy, którzy prowadzą działalność akcyzową na obszarze terytorialnym różnych urzędów celnych, będą mogli wskazać w oświadczeniu, pod który z nich chcą podlegać.

Możliwe będzie „przeniesienie się" z obsługą rozliczeń akcyzowych podatnika do urzędu celnego właściwego dla miejsca prowadzenia działalności akcyzowej (np. produkcyjnego składu podatkowego). Ma się to przełożyć na dogodniejszy i lepszy kontakt z organami celnymi.

Interpretacje na dotychczasowych warunkach

Zmiana ta nie będzie mieć wpływu na to, który dyrektor izby wyda podatnikowi indywidualną interpretację podatkową. W tym przypadku właściwość ustalana jest bowiem zgodnie z miejscem zamieszkania bądź siedziby podatnika. Bez zmian pozostaje również organ właściwy do wydawania wiążącej informacji akcyzowej. Zawsze jest nim dyrektor Izby Celnej we Wrocławiu. Nie będzie też możliwa zmiana naczelnika, jeżeli dla danej czynności właściwy jest tylko jeden organ, czyli na przykład w sytuacji ustalania norm dopuszczalnych ubytków.

Decyzja o zmianie właściwości powinna być poprzedzona szczegółową analizą rzeczywistych skutków tego typu zmiany dla danego podatnika, przy uwzględnieniu specyfiki jego działalności.

Likwidacja załączników INF

Na pełną aprobatę zasługuje likwidacja konieczności comiesięcznego składania w urzędzie celnym informacji o ilościach wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym (druki INF). W obecnym stanie prawnym podatnik zobowiązany jest do oddzielnego prowadzenia ewidencji wyrobów akcyzowych w składzie podatkowym oraz dodatkowo składania wraz z deklaracjami informacji o stanie ilościowym wyrobów akcyzowych w składzie. W naszej ocenie podatnicy, którzy w komputerowych programach logistycznych i księgowych posiadają rozwiązania do generowania ww. informacji, powinni szczegółowo przeanalizować, czy po zniesieniu tego wymogu nie warto jednak tego raportu nadal utrzymywać w systemie informatycznym.

Niestety, nie zlikwidowano bliźniaczo podobnego problemu z obowiązkiem podwójnego raportowania ilości zużytej energii elektrycznej w celach pozwalających stosować zwolnienie z akcyzy. Podatnik nadal będzie zobowiązany do dwukrotnego zadeklarowania ilości zwolnionej energii – raz w oświadczeniu wynikającym z przepisów wykonawczych, drugi raz w deklaracji akcyzowej.

Bez kopii przy zezwoleniu na wyprowadzenie

Nowelizacja uchyla przepis, który nakładał obowiązek przekazywania kopii deklaracji akcyzowej do naczelnika urzędu celnego właściwego dla składu podatkowego, z którego wyroby akcyzowe zostały wyprowadzone przez podmiot dokonujący wyprowadzenia na podstawie zezwolenia na wyprowadzenie wyrobów z cudzego składu podatkowego. Zmianę tę należy ocenić pozytywnie. Informacja o złożonych przez podatników deklaracjach dla podatku akcyzowego i o zapłacie podatku znajduje się w systemie ZEFIR, więc obowiązek ten był niepotrzebną uciążliwością dla przedsiębiorców.

Kwota daniny znowu na fakturze

Po zmianie przepisów podmiot nabywający od podatnika akcyzy wyroby akcyzowe z zapłaconym podatkiem będzie mógł zażądać od niego umieszczenia na fakturze (lub na dołączonym oświadczeniu) kwoty akcyzy zawartej w cenie kupowanych ilości wyrobów.

Wprowadzenie takiego obowiązku na pewno ułatwi nabywcy odzyskiwanie akcyzy w sytuacjach, gdy podmiot ten zdecyduje się na sprzedaż wyrobu za granicę lub zużycie go do produkcji innych wyrobów akcyzowych.

Wątpliwości budzi jednak sformułowanie przepisu, zgodnie z którym na fakturze czy też oświadczeniu sprzedający będzie zobowiązany wskazać kwotę akcyzy zawartą w cenie wyrobów akcyzowych, a nie kwotę akcyzy uiszczoną od tych wyrobów. Jaką kwotę należy więc wykazać, gdy jednostkowa cena wyrobu (np. w wyniku promocji) jest niższa od kwoty akcyzy zapłaconej przez podatnika od danej jednostki sprzedawanego wyrobu? Czy to będzie oznaczać, że zwrot akcyzy będzie przysługiwał tylko w części zawartej w cenie, a nie w całej kwocie odprowadzonej do budżetu państwa?

Wystarczy aktualizacja

Bardzo praktyczną zmianą jest zniesienie obowiązku ubiegania się o nowe zezwolenia akcyzowe w sytuacji, gdy podmiot zechce rozszerzyć swoją działalność o nową grupę wyrobów akcyzowych. Dotyczy to zezwolenia na:

- prowadzenie składu podatkowego,

- wyprowadzenie wyrobów z cudzego składu podatkowego,

- prowadzenie działalności, jako podmiot pośredniczący, zarejestrowany odbiorca czy zarejestrowany wysyłający.

Obecnie obowiązujące przepisy są dużym utrudnieniem, szczególnie w przypadku składu podatkowego. Po zmianach rozpoczęcie prowadzenia działalności np. w zakresie sprzedaży alkoholu etylowego przez podmiot zajmujący się jedynie handlem paliwami będzie wymagało jedynie aktualizacji dotychczasowego zezwolenia.

—Anna Wibig jest menedżerem w zespole podatku akcyzowego i ceł Deloitte

Zdaniem autora

Jan Nawrot, konsultant w zespole podatku akcyzowego i ceł Deloitte

Formalne obciążenia w rozliczaniu akcyzy były dużym utrudnieniem dla przedsiębiorców

Kierunek omawianych zmian w przepisach akcyzowych jest właściwy. System podatku akcyzowego może być wyjątkowo surowy nie tylko dla nieuczciwych, ale również nieuważnych podatników. Prowadzenie działalności związanej z obrotem wyrobami akcyzowymi często oznacza błądzenie w gąszczu skomplikowanych i szczegółowych przepisów. Dlatego każda inicjatywa wprowadzająca liberalizację wymogów administracyjnych budzi entuzjazm uczestników rynku. Co więcej, rozbudzony został apetyt na dalsze usprawnienia, co widać po liczbie i różnorodności pism lobbingowych złożonych w trakcie konsultacji społecznych i uwag w procesie uzgodnień międzyresortowych. Mimo swoich licznych zalet omawiana nowelizacja z pewnością nie zaspokoi tego apetytu. Ogrom liczby złożonych pism obrazuje też, jak wielka jest potrzeba zmian i uproszczeń w zakresie regulacji akcyzowych o charakterze formalno-administracyjnym.

Należy mieć nadzieję, że zapał prawotwórczy środowisk ministerialnych nie wyczerpie się po wprowadzeniu omawianej nowelizacji i wkrótce będziemy świadkami dalszych prac nad usprawnieniem rynku wyrobów akcyzowych.

Od połowy zeszłego roku w Ministerstwie Finansów trwały prace nad największą od 2009 r. nowelizacją przepisów akcyzowych. Zgodnie z deklaracjami resortu głównym jej celem jest ograniczenie niektórych uciążliwych i zbędnych obowiązków administracyjnych przez doprecyzowanie oraz uproszczenie regulacji. Nowelizacja jest przykładem dobrej współpracy między środowiskami administracyjnymi, biznesowymi oraz doradczymi. Zakres prac został przygotowany na podstawie zebranych uwag i opinii podmiotów zainteresowanych kształtem regulacji obrotu wyrobami akcyzowymi.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami