Organ, który wydał wcześniej decyzję w sprawie z zakresu pomocy społecznej, uznał, że z uwagi na nowe okoliczności faktyczne postępowanie to powinno zostać wznowione. Następnie stwierdził jednak, że nie istniały przyczyny uzasadniające wznowienie postępowania. Czy może w ten sposób zmienić swoje stanowisko, skoro wznowił postępowanie w tej sprawie z urzędu?

Tak. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) w sprawie zakończonej decyzją ostateczną postępowanie wznawia się m.in. wówczas, gdy wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, a nieznane organowi, który wydał decyzję. W takim przypadku wznowienie może nastąpić z urzędu lub na żądanie strony (art. 147 k.p.a). Wznowienie następuje w drodze postanowienia, które stanowi dopiero podstawę do przeprowadzenia postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 149-150 k.p.a.). Po przeprowadzeniu tego postępowania wydawana jest decyzja o odmowie uchylenia albo o uchyleniu dotychczasowej decyzji (art. 151 k.p.a.).

Jak wyjaśniono w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 lipca 2016 r. (sygn. I OSK 91/16), wadliwe uznanie przez organ, że określone okoliczności stanowią ustawową przesłankę do wydania postanowienia o wznowieniu postępowania z urzędu nie pozbawia tego organu prawa do weryfikacji własnego stanowiska, np. sytuacji, gdy po ponownej analizie tych okoliczności oczywistym jest, że nie mogą być one uznane za odpowiadające art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Przesłanki wznowienia są określone m.in. w art. 145 § 1 k.p.a., a ich wystąpienie otwiera możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy. Jednak dopiero po wznowieniu postępowania organ dokonuje ustaleń co do rzeczywistego zaistnienia przesłanek stanowiących podstawę wznowienia i ich oceny, a następnie, w razie ich wystąpienia, przeprowadza postępowanie wyjaśniające w celu merytorycznego rozpoznania sprawy będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji. Stwierdzenie braku ustawowych przesłanek wznowienia wyłącza dokonanie merytorycznego rozpoznania sprawy i powoduje odmowę uchylenia ostatecznej decyzji. Nie sposób zatem przyjąć, że po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania z urzędu, organ nie jest uprawniony do ponownej oceny okoliczności, które uznał za stanowiące podstawę do wznowienia postępowania. Po wydaniu tego postanowienia organ jest nie tylko uprawniony, ale wręcz zobowiązany do ponownej oceny tych przesłanek.

Podstawa prawna: art. 145 § 1 pkt 5, art. 146-151 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 23 ze zm.).

Anna Puszkarska, radca prawny