Grzegorz Sibiga

Grzegorz Sibiga

Doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego w INP PAN, wykładowca akademicki, adwokat, partner w kancelarii Traple, Konarski, Podrecki i Wspólnicy.

Przewodniczący Rady Naukowej SABI – Stowarzyszenia Inspektorów Ochrony Danych, członek Rady Służby Publicznej oraz kierownik studiów podyplomowych dla inspektorów ochrony danych w INP PAN. Specjalista w zakresie prawa administracyjnego, w tym praw informacyjnych, ochrony danych osobowych i innych informacji prawnie chronionych, elektronicznej administracji, a także postępowania administracyjnego. Autor i redaktor ponad stu publikacji naukowych w tym zakresie. W przeszłości m.in. wiceprzewodniczący Rady Naukowej Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz członek Rady Informatyzacji Ministra Administracji i Cyfryzacji, a także Rady do Spraw Cyfryzacji Ministra Cyfryzacji. Autor opinii i ekspert w pracach legislacyjnych dotyczących przepisów prawa administracyjnego na zlecenie właściwych ministerstw oraz Kancelarii Sejmu (Biuro Analiz Sejmowych) i Kancelarii Senatu.

Zasady podwyżki minimalnej pensji mogą być niekorzystne nie tylko dla firm

Teza 1: Dobrze, że projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, przewiduje, że raz na cztery lata ma być dokonywana aktualizacja pensji minimalnej m.in. w oparciu o jej siłę nabywczą i ogólny poziom wynagrodzeń.

Dobrze, że projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, przewiduje, że raz na cztery lata ma być dokonywana aktualizacja pensji minimalnej m.in. w oparciu o jej siłę nabywczą i  ogólny poziom wynagrodzeń.

Teza 2: Przyjęty mechanizm ustalania płacy minimalnej w projekcie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu jest niekorzystny nie tylko dla firm ze względu na wzrost kosztów, ale też pracowników. Powoduje on bowiem spłaszczenie wynagrodzeń, gdyż przedsiębiorstwa nie mają środków na proporcjonalne podwyższanie wszystkich wypłat.

Przyjęty mechanizm ustalania płacy minimalnej w projekcie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu jest niekorzystny nie tylko dla firm ze względu na wzrost kosztów, ale też pracowników. Powoduje on bowiem spłaszczenie wynagrodzeń, gdyż przedsiębiorstwa nie mają środków na proporcjonalne podwyższanie wszystkich wypłat.

Sztuczna inteligencja pomoże sędziom, ale ich nie zastąpi

Teza 1: Sztuczna inteligencja powinna być postrzegana jako realne narzędzie ułatwiające pracę sędziów.

Sztuczna inteligencja powinna być postrzegana jako realne narzędzie ułatwiające pracę sędziów.

Nie ma już odwrotu od opartej na algorytmach automatyzacji czynności w sądownictwie. Pytanie nie brzmi czy, ale w jakim zakresie i w jaki sposób zastosować algorytmiczne rozwiązania. Bardziej właściwa niż ograniczanie się do sztucznej inteligencji jest bowiem dyskusja o użyciu algorytmów w realizacji różnego rodzaju zadań w sądownictwie i tutaj już obecnie następuje automatyzacja niektórych czynności, jak komunikacja między bazami danych, czy dokonywanie wpisów w rejestrach (systemach). Raczej nie budzi wątpliwości także rozwój wykorzystania dedykowanych algorytmów do czynności technicznych, takiej jak transkrypcja czy tłumaczenie na inny język. Natomiast najważniejszym problemem do rozstrzygnięcia jest udział algorytmów w działalności orzeczniczej sądów.

Teza 2: Sztuczna inteligencja może być efektywnym wsparciem w orzekaniu i odblokować sądownictwo z dużej ilości spraw.

Sztuczna inteligencja może być efektywnym wsparciem w orzekaniu i odblokować sądownictwo z dużej ilości spraw.

Do rozstrzygnięcia pozostaje główny problem, czy algorytm i wynik jego działania są tylko pomocnikiem sędziego-człowieka, czy też przejmują funkcje orzecznicze. W czynnościach orzeczniczych – tak jak w działaniach algorytmów - należy dokonać rozróżnienia na czynności oparte na determinizmie lub jego braku. Nie zauważam większych problemów z zastosowaniem w sądownictwie w procesie orzekania systemów opartych na determinizmie (np. w rozpatrywaniu braków formalnych pisma), ponieważ cechują się one tym, że przy tych samych danych wejściowych doprowadza on do tego samego wyniku, niezależnie kto wnioskowanie przeprowadza. Natomiast trzeba odróżnić od nich systemy charakteryzujące się niedeterminizmem, w których nie można przewidzieć wyniku wnioskowania. Według mnie aktualnie takie systemy autonomicznej sztucznej inteligencji mogą być jedynie pomocnikiem człowieka-sędziego (np. w zakresie analizy dotychczasowego orzecznictwa), ponieważ niewystarczający mamy model gwarancji w przypadku ich zastosowania. Nawet jeżeli dopuścimy tylko ich pomocniczy charakter należy kontrolować, aby nie były jedynym czynnikiem, który sędzia-człowiek bierze pod uwagę przy orzekaniu, ponieważ algorytmy – wobec braku innej aktywności orzecznika – faktycznie mogą przejąć proces orzekania.

Teza 3: Rozwiązania sztucznej inteligencji powinny być wykorzystywane w sądach jedynie w ograniczonym zakresie i służyć np. automatyzacji procedur i powtarzalnych czynności, co pozwoliłoby sędziom szybciej przygotować się do rozpraw.

Rozwiązania sztucznej inteligencji powinny być wykorzystywane w sądach jedynie w ograniczonym zakresie i służyć np. automatyzacji procedur i powtarzalnych czynności, co pozwoliłoby sędziom szybciej przygotować się do rozpraw.

Uzasadnienie jak komentarz wyżej.

AI pomoże prawnikom, ale opłaty za ich pracę raczej nie spadną

Teza 1: Sztuczna inteligencja może zastąpić prawników w wykonywaniu wielu kluczowych czynności i zrewolucjonizować rynek usług prawnych.

Sztuczna inteligencja może zastąpić prawników w wykonywaniu wielu kluczowych czynności i zrewolucjonizować  rynek usług prawnych.

Teza 2: Sztuczna inteligencja może pomóc prawnikom w wykonywaniu ich pracy, ale to ludzkie umiejętności, takie jak kreatywność, empatia i rozumienie kontekstu społecznego, pozostaną niezastąpione w tej dziedzinie.

Sztuczna  inteligencja  może pomóc prawnikom w wykonywaniu ich pracy, ale to ludzkie umiejętności, takie jak kreatywność, empatia i rozumienie kontekstu społecznego, pozostaną niezastąpione w tej dziedzinie.

Teza 3: Używanie sztucznej inteligencji będzie domeną dużych kancelarii prawniczych, mniejszym firmom prawniczym nie będzie ona potrzebna.

Używanie sztucznej inteligencji będzie domeną  dużych kancelarii prawniczych, mniejszym firmom prawniczym nie będzie ona potrzebna.

Trudne wdrożenie ustawy o sygnalistach. Są obawy o nadużycia

Teza 1: Trzymiesięczny okres na wdrożenie przez pracodawców regulacji wewnętrznych chroniących sygnalistów jest wystarczający.

Trzymiesięczny okres na wdrożenie przez pracodawców regulacji wewnętrznych chroniących sygnalistów jest wystarczający.

Okres ten wydaje się wystarczający dla pracodawców pod warunkiem zaplanowania i usystematyzowanego wdrożenia ich obowiązków. W istocie wdrożenie polega na całej grupie czynności, w tym m.in. wyborze kanałów zgłoszeń, opracowaniu procedur postępowania oraz wprowadzeniu środków zapewniających ochronę danych. Oprócz dokumentacji i procedur wynikających z samej ustawy o ochronie sygnalistów wykonanie nowych przepisów wpłynie na potrzebę dostosowania do nich zasad ochrony informacji, w tym przede wszystkim ochrony danych osobowych w kształcie ustalonym w RODO. W sumie to znaczące wyzwanie dla pracodawców wymagające profesjonalnego podejścia.

Teza 2: Ustawa o sygnalistach w obecnym kształcie może być nadużywana. Może dochodzić do zgłaszania naruszeń tylko po to by zyskać ochronę przed zwolnieniem lub zaszkodzić konkretnej osobie lub firmie której zgłoszenie dotyczy.

Ustawa o sygnalistach w obecnym kształcie może być nadużywana. Może dochodzić do zgłaszania naruszeń tylko po to by zyskać ochronę przed zwolnieniem lub zaszkodzić konkretnej osobie lub firmie której zgłoszenie dotyczy.

Ustanawianie nowych rodzajów uprawnień i związanych z tym mechanizmów ochrony oczywiście związany jest z ryzykiem ich nadużywania, ale nie jest to argument rozstrzygający w decyzji o ustanawianiu tych prawnych rozwiązań. Mam nadzieję, że dobra praktyka stosowania przepisów pozwoli zasadniczo eliminować takie przypadki.

Prawnicy oceniają ustawę o sygnalistach. Dobre czy złe przepisy?

Teza 1: Katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty powinien być ograniczony tylko do przepisów dotyczących prawa publicznego np. zamówień publicznych, zapobiegania praniu brudnych pieniędzy czy ochrony środowiska . Prawo pracy nie powinno być ujęte w katalogu naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty.

Katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty powinien być ograniczony tylko do  przepisów dotyczących prawa publicznego np. zamówień publicznych, zapobiegania praniu brudnych pieniędzy czy ochrony środowiska . Prawo pracy nie powinno być ujęte w katalogu naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty.

Teza 2: Sygnaliści powinni być objęci ochroną przed działaniami odwetowymi już od momentu dokonania zgłoszenia.

Sygnaliści powinni być objęci ochroną przed działaniami odwetowymi już od momentu dokonania zgłoszenia.

Teza 3: Rzecznik praw obywatelskich powinien być podmiotem właściwym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów.

Rzecznik praw obywatelskich powinien być podmiotem właściwym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów.

W aktualnym ustroju organów w naszym państwie wybór RPO wydaje się uzasadniony, chociażby ze względu na niezależność i doświadczenie w rozpatrywaniu spraw z zakresu praw i wolności obywatelskich (w tym ich naruszania). Jednak według mnie optymalnym rozwiązaniem byłoby ustanowienie odrębnego, wyspecjalizowanego i niezależnego organu w tym obszarze, chociaż zdaję sobie, że postulat tworzenia nowych rodzajów administracji zawsze budzi sprzeciw społeczny.

Polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb

Teza 1: Sprawa Tomasza Szmydta dowodzi, że polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb.

Sprawa Tomasza Szmydta dowodzi, że polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb.

Teza 2: Trzeba poprawić dotychczasowe procedury dotyczące dopuszczania sędziów do informacji niejawnych, a także weryfikacji kandydatów na stanowisko sędziego.

Trzeba poprawić dotychczasowe procedury dotyczące dopuszczania sędziów do informacji niejawnych, a także weryfikacji kandydatów na stanowisko sędziego.

Moim zdaniem należy poszukiwać rozwiązania, które gwarantowałoby sędziowską niezawisłość, a jednocześnie zapewniało weryfikację sędziego mającego dostęp do informacji na poziomie „poufne” i wyższej w zakresie rękojmi zachowania tajemnicy. Z pewnością tym złotym środkiem nie jest proste rozciągnięcie na sędziów obecnej regulacji ustawy o ochronie informacji niejawnych dotyczącej postępowań sprawdzających, tym bardziej, że spowoduje to znaczne problemy związane ze statusem sędziów i procedurami ich powoływania na stanowisko. Przedstawiam tutaj pewne autorskie postulaty, ponieważ moim zdaniem potrzebujemy nowych rozwiązań prawnych, obejmujących przepisy materialne i proceduralne, a być może również ustrojowe. Materialnie należy określić m.in. relacje dwóch instytucji: rękojmi zachowania tajemnicy informacji niejawnych oraz wymogu nieskazitelnego charakteru, warunkującego możliwość powołania na stanowisko sędziego, a także moment, w którym jest to ustalane. Również ustalenia wymagają konsekwencje cofnięcia sędziemu poświadczenia bezpieczeństwa. Wydaje się, że prowadzeniem postępowań powinien zająć się zupełnie nowy niezależny organ, w którym przewagę głosów nad funkcjonariuszami służb mają wyspecjalizowali i wcześniej zweryfikowani sędziowie. Np. taka komisja mogłaby działać przy Krajowej Radzie Sądownictwa. Oczywiście rozstrzygnięcia komisji podlegałyby kontroli sądu.

Teza 3: Trzeba rozszerzyć procedury sprawdzające kontrwywiadowcze na wszystkich sędziów na takich zasadach jak do wszystkich osób, które mają dostęp do informacji niejawnych.

Trzeba rozszerzyć procedury sprawdzające kontrwywiadowcze na wszystkich sędziów na takich zasadach jak do wszystkich osób, które mają dostęp do informacji niejawnych.

Jestem zwolennikiem szczególnych postępowań wobec sędziów prowadzonych przez nowy niezależny organ, w którym przewagę głosów nad funkcjonariuszami służb będą mieli wyspecjalizowali i wcześniej zweryfikowani sędziowie. Dopiero taki organ zlecałby dokonywanie czynności wobec sędziów.

Składka zdrowotna do zmiany. Najlepiej wrócić do rozwiązań sprzed Polskiego Ładu

Teza 1: Należy przywrócić składkę zdrowotną sprzed Polskiego Ładu (przedsiębiorcy płacili ją w stałej kwocie, zarówno przedsiębiorcy, jak i pracownicy mogli odliczyć jej większą część od podatku).

Należy przywrócić składkę zdrowotną sprzed Polskiego Ładu (przedsiębiorcy płacili ją w stałej kwocie, zarówno przedsiębiorcy, jak i pracownicy mogli odliczyć jej większą część od podatku).

Teza 2: Należy wprowadzić składkę zdrowotną zgodnie z propozycją Ministerstwa Finansów (przedsiębiorcy na skali płacą ją w stałej kwocie, przedsiębiorcom na liniowym PIT i ryczałcie zwiększa się ona po przekroczeniu określonego limitu dochodów/przychodów).

Należy wprowadzić składkę zdrowotną zgodnie z propozycją Ministerstwa Finansów (przedsiębiorcy na skali płacą ją w stałej kwocie, przedsiębiorcom na liniowym PIT i ryczałcie zwiększa się ona po przekroczeniu określonego limitu dochodów/przychodów).

Zmiany w składce zdrowotnej powinny dążyć do maksymalnego uproszczania obliczania i ujednolicania składki.

Teza 3: Budżet państwa powinien sfinansować ubytek w finansach NFZ po zmianach wysokości składki zdrowotnej, jaką mają płacić przedsiębiorcy.

Budżet państwa powinien sfinansować ubytek w finansach NFZ po zmianach wysokości składki zdrowotnej, jaką mają płacić przedsiębiorcy.

Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy

Teza 1: Proponowane zmiany przez Ministerstwo Sprawiedliwości dadzą gwarancje niezależności i bezstronności Trybunałowi Konstytucyjnemu teraz i w przyszłości.

Proponowane zmiany przez Ministerstwo Sprawiedliwości dadzą gwarancje niezależności i bezstronności Trybunałowi Konstytucyjnemu teraz i w przyszłości.

Uchylam się od odpowiedzi, ponieważ pytanie jest zbyt generalne, biorąc pod uwagę zakres proponowanych rozwiązań oraz różną podstawę prawną ich wprowadzenia (ustawa zmieniająca Konstytucje, ustawy zwykłe, uchwała sejmowa). Powinniśmy oceniać tylko określone rozwiązania pod kątem zapewnienia "gwarancji niezależności i bezstronności".

Teza 2: Tzw. sędziowie dublerzy nie będą mogli orzekać i powinni ustąpić miejsca poprawnie wybranym sędziom TK.

Tzw. sędziowie dublerzy nie będą mogli orzekać i powinni ustąpić miejsca poprawnie wybranym sędziom TK.

Teza 3: Wybór przez Sejm sędziów TK większością kwalifikowaną 3/5 głosów zapewni niezależność Trybunału.

Wybór przez Sejm sędziów TK większością kwalifikowaną 3/5 głosów zapewni niezależność Trybunału.

Całość pakietu proponowanych zmian jednak przewiduje decydujący głos obecnej koalicji parlamentarnej w wyborze całego składu sędziowskiego nowego TK. Przesądza o tym treść art. 3 ust.1 zd. drugie projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP, który przewiduje, że jeżeli wyboru większością 3/5 nie uda się dokonać, w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Sejm dokonuje wyboru 15 sędziów TK bezwzględną większością głosów. Z tego powodu zresztą trudno oczekiwać, że dojdzie do kompromisu politycznego w zakresie "resetu TK", czyli wygaszenia kadencja wszystkich dotychczasowych sędziów i wyboru całego składu sędziowskiego nowego TK.

Powołanie Prokuratora Krajowego nie dla wszystkich jest oczywiste

Teza : Powołanie przez premiera Dariusza Korneluka na stanowisko Prokuratora Krajowego, jest zgodne z prawem.

Powołanie przez premiera Dariusza Korneluka na stanowisko Prokuratora Krajowego, jest zgodne z prawem.

Wobec tego, że obie strony sporu mają argumenty uzasadniające swoje stanowiska, to potrzebujemy interwencji ustawodawcy, na co nie ma szans. Osobiście obawiam się nakręcającej się spirali kwestionowania skuteczności powołania Prokuratora Krajowego, co może prowadzić do zjawiska „sezonowych prokuratorów” (od wyborów do kolejnych wyborów parlamentarnych).