Kiedy skarga w postępowaniu administracyjnym znaczy coś więcej

Liczy się przede wszystkim treść pisma, a nie jego forma, czy tytuł.

Publikacja: 06.12.2016 05:10

Kiedy skarga w postępowaniu administracyjnym znaczy coś więcej

Foto: www.sxc.hu

Niezadowoleni z obsługi interesanci często piszą do urzędów. Wskazują nie tylko na swoje życiowe problemy, ale i np. na sposób obsługi interesantów. Wśród skarg trzeba jednak rozróżnić takie, które de facto wszczynają postępowanie administracyjne lub mają doniosłe skutki dla jego toku. Niewłaściwa reakcja może spowodować m.in. uznanie przez sąd bezczynności organu.

Zaniedbanie, przewlekłość

Specjalny tryb do załatwiania skarg i wniosków określony jest w dziale VIII kodeksu postępowania administracyjnego. Przedmiotem skargi może być np. zaniedbanie, nienależyte wykonywanie zadań przez organ albo pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje specjalny tryb do załatwiania skarg. Zdarza się jednak, że pismo, które pozornie wygląda jak taka skarga w rzeczywistości powinno spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego.

Z orzecznictwa

Organ właściwy nie może zmienić kwalifikacji czynności procesowej strony na skargę powszechną. Procedura rozpoznania skargi powszechnej nie zapewnia stronie gwarancji, które wynikają z prawa do procesu oraz prawa do sądu. Z tego względu przepisy art. 233, art. 234, art. 235 i art. 236 Kodeksu postępowania administracyjnego nakładają obowiązek nadania czynności procesowej strony, choćby miała postać skargi powszechnej, odpowiedniego charakteru procesowego przyjętego w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.

– wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 kwietnia 2010 r., sygn. akt I OSK 209/10

Zgodnie, bowiem z art. 233 Kodeksu postępowania administracyjnego skarga w sprawie indywidualnej, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie postępowania, jeżeli została złożona przez stronę. Jeżeli skarga taka pochodzi od innej osoby, może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, chyba, że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony.

Z orzecznictwa

Każde pismo, również złożone, jako doniesienie o potrzebie podjęcia działań kontrolnych z urzędu, wszczyna postępowanie administracyjne, gdy zawarte we wniosku żądanie dotyczy indywidualnej sprawy załatwianej w drodze decyzji, gdy wniosek złożony został przez osobę będącą stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a., gdy wniosek odpowiadał warunkom formalnym i gdy organ, do którego wniosek wpłynął był właściwy w sprawie.

– wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 1 października 2015 r. (II SAB/Bk 42/15)

W tej sprawie WSA w Białymstoku stwierdził bezczynność powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Podkreślił, bowiem, że o bezczynności można mówić nie tylko wtedy, gdy organ nie podejmuje w terminie czynności w sprawie, ale także wówczas, gdy czynności podejmuje, ale postępowania nie kończy wydaniem decyzji, postanowienia, czy innego aktu wymaganego przez prawo.

Ryzyko bezczynności

Na to, iż wadliwe zakwalifikowanie pisma mającego znamiona skargi może narazić organ na zarzut bezczynności, zwrócił zresztą uwagę Naczelny Sąd Administracyjny już w postanowieniu z 13 lipca 1983 (II SA 593/83). Ciągle jest ono przywoływane przez doktrynę (Hauser, Wierzbowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz; Jaśkowska, Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz).

Jeśli bowiem organ uzna, że ma do czynienia ze zwykłą skargą, a zgodnie z przepisami powinien wydać decyzję lub postanowienie i nie zrobi tego w odpowiednim terminie - popadnie w bezczynność.

Przepis art. 233 k.p.a. zastrzega, jednak m.in., że taka skarga w sprawie indywidualnej powoduje wszczęcie postępowania – ale nie zawsze - tyko wtedy, gdy sprawa ta nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego.

Liczy się treść

Co organ powinien zrobić w innych przypadkach? Jeśli postępowanie administracyjne toczy się, to taka odnosząca się do niego skarga, zgodnie z art. 234 pkt. 1 k.p.a., jeśli jest złożona przez stronę – podlega rozpatrzeniu w toku postępowania zgodnie z przepisami kodeksu. Co to oznacza a praktyce? Powinna być rozpatrywana według treści, a nie według nazwy. Nawet, jeśli pismo jest zatytułowane „skarga" treść zawiera jednak np. żądanie wyłączenia pracownika z rozpatrywania toczącej się sprawy – powinno być potraktowane właśnie jako wniosek o wyłączenie.

Z orzecznictwa

Wojewoda przyjął, że odwołanie skarżąca wniosła z uchybieniem terminu, nie odnosząc się do tej okoliczności, iż przed złożeniem pisma nazwanego odwołaniem skarżąca w terminie przewidzianym do jego wniesienia wystąpiła do organu ze skargą. Do okoliczności tej, pomimo wyraźnie podniesionego w skardze zarzutu, organ nie ustosunkował się również w odpowiedzi na skargę. Stosownie natomiast do przepisu art. 234 pkt 1 k.p.a. zamieszczonego w Dziale VIII - Skargi i wnioski, w sprawie, w której toczy się postępowanie administracyjne, skarga złożona przez stronę podlega rozpatrzeniu w toku postępowania, zgodnie z przepisami kodeksu. Oznacza to, że skarga wniesiona w związku z treścią decyzji organu pierwszej instancji, w terminie przewidzianym w ustawie do złożenia odwołania, podlega rozpatrzeniu jako odwołanie od tej decyzji.

– wyrok NSA w Warszawie z 8 września 1998 r., sygn.. akt IV SA 1902/96

Jeśli natomiast taka skarga, dotycząca trwającego postępowania, pochodzi od innych osób, które nie są w sprawie stronami, stanowi materiał, który organ powinien wziąć pod uwagę z urzędu. Czyli np., jeśli dotyczy wyłączenia pracownika organ powinien rozważyć, czy są przesłanki do podjęcia z urzędu działań zmierzających właśnie do wyłączenia.

Jeśli natomiast skarga dotyczy sprawy, w której wydano już decyzję ostateczną, to w zależności od jej treści, może być uznana np. za żądanie wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności, czy też jej uchylenia.

Anonimy bez rozpoznania

Sposób postępowania ze skargami (a także wnioskami) określa rozporządzenie Rady Ministrów z 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków. Zgodnie z jego § 5 skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Bez rozpoznania pozostają skargi i wnioski niezawierające imienia i nazwiska, ewentualnie nazwy, oraz adresu wnoszącego skargę.

Jeżeli natomiast z treści skargi lub wniosku nie można należycie ustalić ich przedmiotu, wzywa się wnoszącego skargę lub wniosek do złożenia, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania, wyjaśnienia lub uzupełnienia. Poucza się go, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi lub wniosku bez rozpoznania.

W trybie rozpatrywania skarg ( i wniosków) możliwe jest także zbieranie niezbędnych materiałów. Można w tym celu zwrócić się do innych organów.

Organ rozpatrujący skargę lub wniosek może także (na zasadach określonych w odrębnych przepisach) wydać polecenie lub podjąć inne stosowne środki, w celu usunięcia stwierdzonych uchybień oraz przyczyn ich powstawania.

E-puap i telefax

W trybie postępowania administracyjnego (czy podstawowego określonego w k.p.a., a nie w trybie rozpatrywania skarg i wniosków) składa się m.in. podania. Formę składania podań (a także żądań, wyjaśnień, odwołań, czy zażaleń) określa art. 63 § 1 k.p.a. Mogą więc one być wnoszone:

- pisemnie

- telegraficznie

- za pomocą telefaksu

- ustnie do protokołu

- za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno:

- być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, lub uwierzytelniane w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralności weryfikowanych danych w postaci elektronicznej;

- zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru;

- zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie.

Co zawierają wnioski

Oprócz skarg k.p.a. dopuszcza składanie wniosków. Zgodnie z art. 241 k.p.a. mogą dotyczyć m.in. ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności. O tym, czy pismo jest skargą, czy wnioskiem, decyduje jego treść.

Katarzyna Borowska, radca prawny

podstawa prawna: Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 23 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (DzU z 2002, nr 5, poz.46)

Co mówią przepisy

Rozpatrywanie skarg i wniosków

Wyciąg z rozporządzenia Rady Ministrów z 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków:

§ 8.

1. Skargi i wnioski niezawierające imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu wnoszącego pozostawia się bez rozpoznania.

2. Jeżeli z treści skargi lub wniosku nie można należycie ustalić ich przedmiotu, wzywa się wnoszącego skargę lub wniosek do złożenia, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania, wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi lub wniosku bez rozpoznania.

§ 9. Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia sprawy, organ właściwy do rozpatrzenia skargi lub wniosku zbiera niezbędne materiały. W tym celu może zwrócić się do innych organów o przekazanie niezbędnych materiałów i wyjaśnień.

§ 10. Jeżeli skarga lub wniosek dotyczy kilku spraw podlegających rozpatrzeniu przez różne organy, organ, do którego wniesiono skargę lub wniosek, rozpatruje sprawy należące do jego właściwości, a pozostałe przekazuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, właściwym organom, przesyłając odpis skargi lub wniosku, i zawiadamia o tym równocześnie wnoszącego skargę lub wniosek.

§ 11. Skarga dotycząca określonej osoby nie może być przekazana do rozpatrzenia tej osobie ani osobie, wobec której pozostaje ona w stosunku nadrzędności służbowej.

§ 12. Organ rozpatrujący skargę lub wniosek może, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, wydać polecenie lub podjąć inne stosowne środki, w celu usunięcia stwierdzonych uchybień oraz przyczyn ich powstawania.

§ 13. Właściwy organ zawiadamia redakcję prasową, radiową lub telewizyjną o wynikach rozpatrzenia sprawy stanowiącej treść przesłanego temu organowi przez redakcję materiału prasowego lub innej opublikowanej wiadomości, mającej znamiona skargi lub wniosku, a także dokonanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych środkach i działaniach.

Niezadowoleni z obsługi interesanci często piszą do urzędów. Wskazują nie tylko na swoje życiowe problemy, ale i np. na sposób obsługi interesantów. Wśród skarg trzeba jednak rozróżnić takie, które de facto wszczynają postępowanie administracyjne lub mają doniosłe skutki dla jego toku. Niewłaściwa reakcja może spowodować m.in. uznanie przez sąd bezczynności organu.

Zaniedbanie, przewlekłość

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe