Jeżeli przedsiębiorca jest w związku małżeńskim i zdarzają mu się zaległości w płatnościach, musi liczyć się z tym, że skutki opóźnień obciążą też jego partnera. Dotyczy to także odpowiedzialności za składki społeczne.
Unikną tego, gdy mąż i żona ustanowią tzw. rozdzielność majątkową, choć nadal pozostają we wspólnym stadle. To umowa separująca zarówno wspólne finanse partnerów, jak i wzajemne obciążenia za długi. ZUS jednak stara się nie zauważać takiego kontraktu i próbuje wyegzekwować zaległe składki od obojga, choć tylko jeden z nich jest przedsiębiorcą. Powołuje się przy tym np. na art. 471 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: kro).
Tymczasem taką sytuację obejmuje art. 29 § 2 pkt 1 ordynacji podatkowej. Stosuje się go odpowiednio z odesłania z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu ubezpieczeń społecznych. Stanowi on, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych (tu: składkowych) powstałych przed dniem zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej.
Artykuł 29 § 2 pkt 1 ordynacji podatkowej ogranicza czasowo odpowiedzialność małżonka niebędącego płatnikiem składek za zaległości składkowe drugiej osoby w związku małżeńskim. Skutki prawne zniesienia wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań składkowych powstałych przed zawarciem umowy o wyłączeniu (ograniczeniu ) ustawowej wspólności majątkowej. A contrario – małżonek płatnika nie odpowiada za zobowiązania składkowe powstałe po dniu zawarcia takiej umowy. Taki kierunek interpretacyjny wynika też z wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 20 lipca 2015 r. (III AUa 1332/14).
Do należności ze składek stosuje się odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej, w tym m.in. art. 26 i art. 29 § 1 i 2. Zgodnie z art. 29 § 1 u osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność z art. 26 ordynacji obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Co istotne, przepis ten stanowi, że podatnik (przedsiębiorca) odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki (składki). To regulacja pełna i nie odsyła do art. 471 kro.