Skrócenie rekonwalescencji na ryzyko pracownika

- Na dziewięć miesięcy pracownikowi przyznano świadczenie rehabilitacyjne. Po wykorzystaniu sześciu miesięcy pracownik zamierza zrezygnować z pozostałej części i powrócić do pracy. Czy o skróceniu okresu przyznanego świadczenia rehabilitacyjnego powinien zdecydować lekarz orzecznik? Jakie świadczenie wypłacić, gdy pracownik przedłoży zwolnienie lekarskie? – pyta czytelniczka.

Pracownik, który zgłasza chęć powrotu do pracy, powinien wykonać badania kontrolne. Ustalą one, czy rzeczywiście może podjąć pracę na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli lekarz medycyny pracy orzeknie, że etatowca można dopuścić do pracy, firma musi to zrobić. Przepisy ZUS nie przewidują jednak skrócenia okresu przyznanego świadczenia rehabilitacyjnego przez lekarza orzecznika ZUS. W razie przedłożenia zwolnienia lekarskiego w czasie skróconego świadczenia rehabilitacyjnego pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie czy zasiłek chorobowy, lecz jedynie świadczenie rehabilitacyjne.

Kiedy się należy

Świadczenie rehabilitacyjne przyznaje się ubezpieczonemu, aby kontynuował leczenie lub rehabilitację po wyczerpaniu okresu płatności zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 18 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa) przysługuje ono temu, kto po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie tej zdolności.

O świadczenie może wystąpić także osoba, która została skierowana na badania przez lekarza orzecznika ZUS w celu przyznania renty, a lekarz orzekł, że rokuje ona odzyskanie zdolności do pracy.

Jaka procedura

O przyznaniu świadczenia orzeka lekarz orzecznik oddziału ZUS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego. W orzeczeniu ustalany jest też przewidywany okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy.

Jeżeli ubezpieczony nie zgadza się z orzeczeniem lekarza orzecznika, może złożyć od niego sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS za pośrednictwem właściwego oddziału. Ma na to 14 dni, które liczy się od dnia doręczenia orzeczenia. W tym samym terminie prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika.

Jeśli ubezpieczony wniesie sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika lub prezes ZUS zgłosi zarzut jego wadliwości, o stanie zdrowia orzeka komisja lekarska ZUS.

Natomiast orzeczenie orzecznika, od którego się nie odwołano lub którego wadliwości nie podważono, a także orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowią podstawę wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Ile potrwa

Świadczenie rehabilitacyjne pozwala ubezpieczonemu kontynuować leczenie po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, ale nie dłużej niż przez 12 miesięcy, czyli 360 dni (art. 18 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Przy ustalaniu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub jego wysokości okres jest oznaczony w miesiącach, a za miesiąc uważa się 30 dni. Świadczenie to przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od zadań.

Przykład

Pan Bogdan 10 czerwca 2015 r. wykorzystał 182 dni okresu zasiłkowego. Orzeczeniem lekarza ZUS przyznano mu świadczenie rehabilitacyjne na trzy miesiące. Nie wniesiono od niego sprzeciwu ani zarzutu wadliwości. Wydając decyzję w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego, ZUS przyznał do niego prawo od 11 czerwca do 8 września 2015 r. (90 dni; 3 miesiące x 30 dni).

Przyznając świadczenie rehabilitacyjne, lekarz ZUS może je orzec na krótszy okres, np. pięć miesięcy. Jeżeli po tym czasie ubezpieczony będzie wymagał dalszego leczenia lub rehabilitacji, wolno mu się ubiegać o przedłużenie świadczenia rehabilitacyjnego aż do wykorzystania 12 miesięcy.

Aktywność wykluczona

Konieczność przeprowadzania przez płatnika składek kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub potrzeby sprawowania opieki wynika z art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej. Obowiązek ten dotyczy płatnika składek – pracodawcy, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Natomiast prawidłowość wykorzystania zwolnień lekarskich u pracodawców zgłaszających do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób badają upoważnieni pracownicy oddziału ZUS, który jest płatnikiem zasiłków dla tych pracowników.

Kontrola, czy pracownicy właściwie wykorzystują zwolnienia lekarskie, polega na ustaleniu, czy w okresie orzeczonej choroby etatowiec nie wykonuje pracy zarobkowej albo czy nie wykorzystuje tego czasu w sposób sprzeczny z jego celem.

Świadczenie rehabilitacyjne, podobnie jak np. zasiłek chorobowy, przysługuje osobie niezdolnej do pracy. Zatem pobierający to świadczenie nie może podejmować żadnej pracy zarobkowej – pod rygorem jego utraty. Jeżeli pobierający świadczenie rehabilitacyjne w tym czasie podejmie się wykonywania pracy lub będzie je wykorzystywał niezgodnie z jego celem, utraci prawo do wypłaty za cały miesiąc kalendarzowy, w którym miały miejsce takie zdarzenia.

Przykład

Pani Marioli przyznano świadczenie rehabilitacyjne na sześć miesięcy – od 12 lutego do 10 sierpnia 2015 r. Po kontroli przeprowadzonej 11 czerwca 2015 r. badający stwierdzili, że w tym czasie pracownica wykonywała prace porządkowe w przydomowym ogródku, a zatem wykorzystywała świadczenie rehabilitacyjne niezgodnie z jego celem. Ustalenia kontroli ujęto w protokole. Na tej podstawie panią Mariolę pozbawiono prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za czerwiec 2015 r., czyli za miesiąc, w którym stwierdzono niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia od pracy.

Zdrowy wcześniej

Po odzyskaniu zdolności do pracy przed upływem okresu, na który ZUS przyznał świadczenie rehabilitacyjne, pracownik może wrócić do pracy. Pod warunkiem, że uzyska od lekarza medycyny pracy zaświadczenie potwierdzające zdolność do pracy.

Oznacza to, że ten, kto zgłasza chęć powrotu do obowiązków służbowych, powinien wykonać badania kontrolne. Ustalą one, czy rzeczywiście może pracować na dotychczasowym stanowisku zgodnie z art. 229 § 2 k.p. Przepis ten stanowi, że w razie niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Obowiązek skierowania pracownika na profilaktyczne badania lekarskie spoczywa na pracodawcy.

Po uzyskaniu zaświadczenia lekarskiego pracownik może wrócić do dotychczasowej pracy, ale powinien o tym poinformować organ wypłacający świadczenie rehabilitacyjne.

Przepisy nie przewidują możliwości skrócenia okresu świadczenia rehabilitacyjnego. Również zaświadczenie lekarza medycyny pracy nie jest podstawą do zmiany orzeczenia lekarza ZUS.Gdyby doszło do wcześniejszego dopuszczenia pracownika do pracy na podstawie zaświadczenia lekarza medycyny pracy, etatowcowi nie przysługuje świadczenie rehabilitacyjne za okres po podjęciu zadań. Jeżeli jednak taka osoba zachoruje, za okres tej niedyspozycji nie przysługuje jej zasiłek chorobowy, lecz jedynie świadczenie rehabilitacyjne. Nie ma tu znaczenia, na co zachoruje. W takim przypadku do okresu wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego zalicza się okresy pracy pracownika, za które wypłacono wynagrodzenie, gdyż orzeczenie lekarza orzecznika ZUS jest nadal ważne.

Przykład