Renta stała nie przysługuje na zawsze

Renta stała to renta orzeczona na czas określony dłuższy niż 5 lat wobec ustalenia trwałej niezdolności do pracy.

Publikacja: 22.06.2017 05:40

Renta stała nie przysługuje na zawsze

Foto: Fotolia

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 2 marca 2017 r. (I UK 100/16).

Sąd okręgowy przyznał wnioskodawcy rentę na stałe z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na fakt, iż biegli sądowi stwierdzili, że całkowita niezdolność do pracy zainteresowanego jest trwała. Sąd apelacyjny uwzględnił częściowo apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przyznając wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres 5 lat.

Zaskarżonym wyrokiem sąd pierwszej instancji ustalił prawo ubezpieczonej do renty na stałe, opierając się na opinii biegłych sądowych, że całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonej jest trwała. W ocenie sądu apelacyjnego zaskarżony wyrok powinien ulec zmianie w zakresie czasu przyznania świadczenia rentowego. Stosownie bowiem do art. 59 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) o przysługiwaniu renty stałej decyduje trwała niezdolność do pracy. Gdy niezdolność do pracy jest okresowa, przysługuje renta okresowa. Sąd apelacyjny odniósł się do stanu prawnego obowiązującego przed 1 listopada 2005 r. i do art. 13 ustawy emerytalnej. Przepis ten stanowił o orzekaniu o trwałej niezdolności do pracy, gdy – według wiedzy medycznej w czasie orzekania – nie istniały rokowania odzyskania zdolności do pracy; w przeciwnym wypadku orzekano niezdolność okresową. Przyjął, że po zmianie prawa brak rokowań odzyskania zdolności do pracy nie obliguje do orzeczenia trwałej niezdolności do pracy, a renty nie są przyznawane na stałe, lecz na ustalony na podstawie rokowania odzyskania zdolności do pracy czas nie dłuższy od 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Od tego wyroku ubezpieczona złożyła skargę kasacyjną. Zarzuciła w niej naruszenie przepisów prawa materialnego, art. 59 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 57 i art. 12 ust. 2 w związku z art. 13 ustawy emerytalnej przez przyznanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres 5 lat, mimo że biegli sądowi wyraźnie wskazali w swojej opinii, którą sąd odwoławczy uznał za miarodajną, że jest ona całkowicie i trwale niezdolna do pracy oraz że rokowania są zdecydowanie niekorzystne.

Wyrokiem z 2 marca 2017 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.

Komentarz eksperta

Grzegorz Trejgel, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.

Komentowany wyrok Sądu Najwyższego zasługuje na aprobatę. Zgodnie z treścią art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, przysługuje stała renta z tytułu niezdolności do pracy – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, albo renta okresowa – gdy niezdolność do pracy jest okresowa. Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż ustawodawca posługuje się w tych przepisach pojęciem „trwała niezdolność do pracy", mimo że po zmianie art. 13 ust. 2 i 3 ustawą z 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 169, poz. 1412 ze zm.) od 1 listopada 2005 r. nie rozróżnia się już – ze względu na brak lub istnienie rokowań odzyskania zdolności do pracy – niezdolności do pracy trwałej i okresowej.

W aktualnym stanie prawnym, uwzględniającym, że niezdolność do pracy jest stanem ulegającym zmianom, określenie „trwała niezdolność do pracy" i „renta stała" stały się pojęciami prawnymi i odpowiadają określeniom „niezdolność orzekana na czas określony" i „niezdolność orzekana na czas nieokreślony". Obecnie niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jest to zasada, od której wyjątek przewidziano w art. 13 ust. 3 ustawy emerytalnej, stanowiąc, że niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Takie orzeczenie nie jest orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność bezterminowo; jest tylko prognozą – zgodną ze stanem wiedzy medycznej, że wcześniej nie zajdą zmiany zdrowia uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy. Jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat, niezdolność do pracy orzeka się na zamknięty okres dłuższy niż 5 lat, ale nie na trwałe. Po takim czasie bezwzględnie wymaga się badania kontrolnego.

To, że spełnianie warunku do renty ustala się terminowo, zależnie od przewidywanego okresu niezdolności do pracy, powoduje, że pojęcie „renta stała" w rozumieniu art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej oznacza odniesienie do trwałości niezdolności do pracy, a nie „trwałości" prawa do renty. Każda niezdolność do pracy powinna być orzeczona na pewien okres. Różni się on w zależności od rokowań medycznych w perspektywie krótszej i dłuższej niż pięcioletnia. W chwili orzekania utrzymywanie się niezdolności do pracy jest tylko przewidywane i jest przekonujące, gdy dotyczy konkretnej liczby lat i absolutnej trwałości tej niezdolności. Renta stała to renta ustalona na okres dłuższy niż 5 lat, któremu odpowiada określenie „trwała niezdolność do pracy" użyte w art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

W niniejszej sprawie wnioskodawca był całkowicie niezdolny do pracy, gdyż sąd apelacyjny podkreślił brak zastrzeżeń do opinii biegłych. W opiniach stwierdzono, że niezdolność do pracy jest trwała, a nie określono przewidywanego czasu jej trwania. Jest oczywiste, iż w świetle tak wyjaśnionego pojęcia błędnie ustalono czas przysługiwania renty. Sąd apelacyjny pominął swoje stwierdzenie, że od 1 listopada 2005 r. niezdolność do pracy orzeka się terminowo, ze względu na rokowanie co do jej trwałości i orzekł wbrew osnowie opinii, przyznając rentę okresową, gdy biegli nie wskazali przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy.

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 2 marca 2017 r. (I UK 100/16).

Sąd okręgowy przyznał wnioskodawcy rentę na stałe z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na fakt, iż biegli sądowi stwierdzili, że całkowita niezdolność do pracy zainteresowanego jest trwała. Sąd apelacyjny uwzględnił częściowo apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przyznając wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres 5 lat.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów