Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym określa ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963). W jej art. 6 ust. 1 pkt 22 przewidziano, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają (z zastrzeżeniem art. 8 i 9) osoby fizyczne, które na obszarze Polski są członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji. Zatem osoby pełniące funkcje członków rad nadzorczych np. w spółkach akcyjnych, spółkach z o.o., przedsiębiorstwach państwowych lub spółdzielniach podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeśli pobierają z tego tytułu wynagrodzenie.
Ważne wynagrodzenie, a nie zamieszkanie
Obowiązek ten dotyczy członków rad nadzorczych podmiotów, w których taki organ występuje. Nie ma przy tym znaczenia, czy członkowie rady mają miejsce zamieszkania na terenie Polski, czy też w innym kraju. Ważne jest natomiast to, czy są w naszym kraju członkami rady nadzorczej.
Zbieg bez znaczenia
Członkowie tych rad spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlegają ubezpieczeniom również z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej (art. 9 ust. 9 ustawy systemowej). Nie ma więc znaczenia, że członek rady posiada inny tytuł do ubezpieczeń społecznych. Bez znaczenia jest też jego ewentualne uprawnienie do emerytury lub renty.
Przykładowo więc osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, powołana jednocześnie do pełnienia funkcji członka rady nadzorczej i pobierająca wynagrodzenie z tego tytułu, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zarówno z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności, jak również z tytułu bycia członkiem rady nadzorczej wynagradzanym z racji pełnienia tej funkcji.
Przykład
ZUS po przeprowadzeniu kontroli w spółce z o.o. wydał decyzję, w której stwierdził, że pan Adam pełniący odpłatnie funkcję przewodniczącego rady nadzorczej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia powołania go na to stanowisko. ZUS ustalił również podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Pan Adam nie zgodził się z tym stanowiskiem i złożył odwołanie do sądu. Domagał się zmiany tej decyzji podnosząc, że podlega już ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i nie musi im podlegać z drugiego tytułu. Sąd jednak oddalił jego odwołanie jako nieuzasadnione i wskazał, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, która jednocześnie pełni odpłatnie funkcję członka rady nadzorczej na podstawie powołania, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz pkt 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.