- Wskutek kontroli ZUS mam sprawę karną w sądzie za niezapłacenie za kilka miesięcy składek na ubezpieczenie społeczne. Czy mogę zostać skazany wyrokiem za taki czyn i jakie kary mi grożą? Dotąd nie byłem karany, mam trudną sytuację rodzinną (alimenty), więc liczę na łagodniejsze potraktowanie – pyta czytelnik.
Konieczność opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, czy to za pracowników przedsiębiorcy, czy za siebie (w przypadku indywidualnej działalności) wynika z ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.; dalej: ustawa systemowa). Jest to obowiązek ustawowy, od którego nie można się skutecznie uchylić.
Ustawa systemowa przewiduje sankcje na wypadek, gdy zobowiązany podmiot nie dopełnia ww. obowiązków. Z jej art. 98 ust. 1 pkt 1a wynika, że: Kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie, podlega karze grzywny do 5000 złotych.
Rozpiętość widełek
Warto zauważyć, że ustawodawca przewidział jedynie górny limit tej kary, nie określając jej dolnej granicy. W tym jednak zakresie ma zastosowanie art. 24 § 1 kodeksu wykroczeń z 10 maja 1971 r. (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1094 ze zm.). Stanowi on, że grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ta ustawa stanowi inaczej. Zatem, sąd będzie orzekał w podanej sprawie karę dla przedsiębiorcy w granicach od 20 zł do 5000 zł. Jednak, jak wynika z art. 33 kodeksu wykroczeń, sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie (wyżej wskazane), oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego.
Ważne okoliczności
Z art. 24 § 3 kodeksu wykroczeń wynika ponadto, że wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Z kolei, w art. 39 ustawodawca wskazał, że w przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można – biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy – zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Nadzwyczajne złagodzenie polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju.
