Niektóre kategorie prac wiążą się z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe, negatywne skutki zdrowotne. Są to prace w szczególnych warunkach, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości – ograniczony w wyniku starzenia się organizmu jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Inne prace wymagają natomiast od pracowników szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Tu również możliwości ich wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejszają się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. Są to prace o szczególnym charakterze.
Coroczne podsumowanie
Zatrudnienie pracowników przy wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wiąże się dla pracodawców z dodatkowymi obowiązkami. Nie chodzi o szczególne względy i działania podejmowane w celu zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa przy wykonywaniu takich prac czy odprowadzania składek ubezpieczeniowych. Dodatkowe obowiązki o szczególnym charakterze wynikają z przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Jednym z nich jest przekazanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacji ZSWA.
Ta coroczna informacja o okresach pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie może mieć formy dowolnej – składa się ją na obowiązującym formularzu, który można otrzymać w placówce ZUS.
Dla osób ceniących sobie szybkość i prostotę postępowania istnieje możliwość wydrukowania takiego formularza ze strony internetowej Zakładu.