ZUS może żądać od osoby, która pobrała nienależne jej świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jego zwrotu wraz z odsetkami. Zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń określają przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.; dalej: ustawa systemowa) oraz przepisy regulujące prawo do określonych świadczeń, np. emerytury czy renty.
Ważne są okoliczności
W myśl art. 84 ust. 1 ustawy systemowej osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, ma obowiązek je zwrócić wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Przy czym według ust. 2 tego przepisu, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
- świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części – jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
- świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.
Jeżeli jednak pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych, które miały wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika lub inny podmiot (art. 84 ust. 6 ustawy systemowej).