Księgowa nie zastąpi płatnika w sądzie

Jeśli przedsiębiorca nie rozszerzył zakresu umowy zlecenia zawartej z biurem księgowym o reprezentację przed sądem, nie może liczyć na to, że złożenie odwołania za pośrednictwem jego pracowników sąd uzna za skuteczne.

Aktualizacja: 14.02.2017 07:29 Publikacja: 14.02.2017 05:45

Księgowa nie zastąpi płatnika w sądzie

Foto: Fotorzepa, Michał Walczak

- ZUS wydał decyzję o mojej odpowiedzialności, jako spadkobiercy, za długi zmarłego męża z działalności, którą wciąż prowadzę. Osobiście nie wniosłam odwołania, bo byłam na urlopie. W moim imieniu zrobiła to księgowa z biura, która świadczy na dla mnie usługi na podstawie umowy zlecenia i ma pełnomocnictwo do reprezentowania firmy przed ZUS, skarbówką oraz sądami w sprawach księgowych. Czy tak złożone odwołanie w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji będzie skuteczne? Czy mogę je ewentualnie potwierdzić w sądzie? – pyta czytelniczka.

Odwołanie od decyzji ZUS wnosi się – zgodnie z art. 4779 § 1 kodeksu postępowania cywilnego – na piśmie do organu, który ją wydał, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Przepis ten określa jedynie granice czasowe związane z wnoszeniem środków odwoławczych od decyzji ZUS. Nie reguluje natomiast kręgu podmiotów uprawnionych do ich wnoszenia czy reprezentowania stron w sprawach przez nie zainicjowanych.

Niezbędne jest zatem odniesienie się do innych norm prawnych z k.p.c., określających podmioty, które mogą posiadać status pełnomocnika w toku postępowania sądowego. Chodzi tu o art. 87 § 1 – 6 k.p.c.

Formalny pełnomocnik

W § 1 art. 87 k.p.c. ustawodawca jasno określił, że pełnomocnikiem może być:

- adwokat lub radca prawny,

- w sprawach własności przemysłowej może to być również rzecznik patentowy,

- w sprawach restrukturyzacji i  upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego,

a ponadto:

- osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz

- osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,

- współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

Kolejne paragrafy definiują natomiast pojęcie pełnomocnika: w sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego (§ 4), w sprawach związanych z ochroną praw konsumentów (§ 5) oraz w sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej (§ 6).

W orzecznictwie przyjmuje się, że pełnomocnictwo udzielone osobie mieszczącej się w kręgu osób ujętych w art. 87 § 1 k.p.c., nadaje jej moc działania w imieniu i z wiążącym skutkiem dla mocodawcy. Jednak osoba, która takim pełnomocnictwem nie dysponuje, albo która je utraciła, żadnej czynności w imieniu strony podjąć nie jest władna.

Nie można zatem uznać, że pismo pochodzi od strony, jeśli wniosła je i podpisała osoba, która działała bez właściwego umocowania (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego z 3 lipca 2014 r., III AUa 608/13).

Mniejszy zakres

W kontekście podanego stanu faktycznego należy przyjąć, że księgowa (na podanych warunkach) nie mogła być pełnomocnikiem w sprawie sądowej wynikłej z odwołania od decyzji ZUS. Odwołanie wniosła więc osoba nieuprawniona. Wynika to ze sposobu ukształtowania umowy zlecenia, jak i samego pełnomocnictwa. Jak bowiem podkreślił Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 27 października 2016 r. (VIII U 1680/15) w zbliżonym stanie faktycznym: umocowanie do reprezentacji wnioskodawczyni przed organem rentowym nie rozciąga się na postępowania sądowe, które jest w tym zakresie ściśle unormowane przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

Dalej sąd podał, że pełnomocnikiem procesowym może być m.in. osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Zaakcentował również kwestię kluczową dla zakresu zlecenia, odwołując się do stanowiska wyrażonego przez SN w uchwale z 27 czerwca 2008 r. (III CZP 51/08) – że okolicznością doniosłą przy ustanawianiu pełnomocnika nie jest to, czy zlecenie obejmowało zastępowanie zleceniodawcy przed sądem, lecz to, że potrzeba żądania rozstrzygnięcia przez sąd wiąże się lub wynika z okoliczności faktycznych objętych udzielonym uprzednio zleceniem.

Wynika z tego, że zleceniobiorcy pozostający w stałym stosunku zlecenia mogą być pełnomocnikami, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Co jednak istotne, w podanym stanie faktycznym umowa zlecenie obejmowała świadczenie usług księgowych, co nie ma związku z kwestią odpowiedzialności przedsiębiorcy za długi nieżyjącego małżonka. W tej sytuacji sąd zapewne odrzuci odwołanie (z powodu braku należytego umocowania), co z mocy prawa skutkuje nieważnością postępowania. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 26 października 2015 r. (SNO 65/15): obowiązkiem sądu jest zbadanie, czy zgłaszający się pełnomocnik procesowy należy do kręgu osób wymienionych w art. 87 k.p.c., ponieważ udzielenie pełnomocnictwa procesowego osobie niemogącej być pełnomocnikiem strony jest procesowo bezskuteczne. Występowanie w sprawie w charakterze pełnomocnika strony osoby, która nie może być pełnomocnikiem, oznacza brak należytego umocowania ze skutkami określonymi w art. 379 pkt 2 k.p.c.

Potwierdzenie nic nie da

Niestety pisemne potwierdzenie przedsiębiorcy, że odwołanie pochodzi od niego, nie odniesie spodziewanego skutku.

Wynika to m.in. z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 lutego 2006 r. (III AUa 912/15), gdzie zaakcentowano, że brak należytego umocowania pełnomocnika poprzez udzielanie pełnomocnictwa osobie, która nie ma wymaganych przez k.p.c. kwalifikacji prawnych do bycia pełnomocnikiem strony, nie może być usunięty w drodze zatwierdzenia przez stronę czynności procesowych, dokonanych przez tę osobę jako pełnomocnika.

Autor jest radcą prawnym

- ZUS wydał decyzję o mojej odpowiedzialności, jako spadkobiercy, za długi zmarłego męża z działalności, którą wciąż prowadzę. Osobiście nie wniosłam odwołania, bo byłam na urlopie. W moim imieniu zrobiła to księgowa z biura, która świadczy na dla mnie usługi na podstawie umowy zlecenia i ma pełnomocnictwo do reprezentowania firmy przed ZUS, skarbówką oraz sądami w sprawach księgowych. Czy tak złożone odwołanie w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji będzie skuteczne? Czy mogę je ewentualnie potwierdzić w sądzie? – pyta czytelniczka.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe