W nowym roku stary zasiłek chorobowy z wyższą podstawą

Z nowym rokiem kalendarzowym zatrudniający muszą przeanalizować zakres ciążących na nich obowiązków związanych z uprawnieniami do świadczeń chorobowych. Po pierwsze, ustalają, kto jest płatnikiem zasiłku w nowym roku, a po drugie – do jakiego świadczenia pracownik ma prawo, jeżeli jego choroba wypada na przełomie miesięcy.

Co dla pracownika

Pracownik, którego niedyspozycja do pracy spowodowana jest jego chorobą, ma prawo do jednego z dwóch świadczeń chorobowych, tj.:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą – tzw. wynagrodzenie chorobowe, które wypłaca pracodawca,

- zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego, które wypłaca pracodawca jako płatnik składek lub ZUS.

Za pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe z własnych środków. Dla pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia, wypłata tego wynagrodzenia skraca się do 14 dni. Dopiero po upływie tego okresu, tj. odpowiednio od 15. lub 34. dnia choroby, pracownik jest uprawniony do zasiłku chorobowego.

Wątpliwości pracodawców dotyczą często rodzaju należnego pracownikowi świadczenia, gdy choroba przypada na przełomie grudnia i stycznia. Chodzi o to, czy od 1 stycznia pracownikowi choremu nieprzerwanie od poprzedniego roku należy wypłacić wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek chorobowy. O tym, co wypłacić od 1 stycznia, decyduje rodzaj świadczenia regulowanego na 31 grudnia.

Ilu zatrudnionych

O tym, kto jest uprawniony do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, a także wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych w roku kalendarzowym – płatnik czy ZUS – decyduje liczba osób zgłoszonych przez pracodawcę do ubezpieczenia chorobowego na 30 listopada poprzedniego roku >patrz tabelka. Przesądza o tym art. 61 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159, dalej: ustawa zasiłkowa).

Płatnicy, które zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, muszą ustalać prawo do zasiłków oraz wypłacać zasiłki swoim pracownikom, zleceniobiorcom i chałupnikom. Natomiast osobom zatrudnionym w zakładzie, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego do 20 osób, zasiłki wypłaca bezpośrednio ZUS.

Płatnik składek, który 30 listopada poprzedniego roku nikogo nie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego, liczbę ubezpieczonych powinien ustalić według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia.

Przykład

Od 2010 r. pan Mariusz prowadzi jednoosobowo zakład budowlany. Z tytułu tej działalności nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W grudniu 2015 r. zatrudnił na umowę o pracę dziesięciu pracowników, a od stycznia br. kolejne 13 osób. W bieżącym roku wypłaty zasiłków chorobowych dla jego pracowników będzie dokonywał ZUS. Ponieważ w listopadzie poprzedniego roku zakład nie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego żadnego pracownika, stan zatrudnienia należało ustalić na pierwszy miesiąc takiego zgłoszenia, tj. na grudzień 2015 r., kiedy pracodawca zgłosił do ubezpieczenia chorobowego poniżej 20 pracowników. Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego w kolejnych miesiącach powyżej 20 pracowników nie wpływa na zmianę podmiotu zobowiązanego do ustalenia uprawnień.

Wynagrodzenie za czas choroby zawsze wypłaca pracodawca. Nie ma znaczenia liczba osób zgłoszonych przez niego do ubezpieczenia chorobowego, czyli to, czy jest on uprawniony do wypłaty zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.

Przy ustalaniu liczby pracowników należy brać pod uwagę osoby zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego, a nie zatrudnione. Nie jest istotny tytuł ubezpieczenia chorobowego ani jego charakter – czy jest ono obowiązkowe czy dobrowolne.

Przykład

Zakład ceramiczny zatrudnia na umowę o pracę dziesięciu pracowników, a z 15 osobami ma podpisaną umowę-zlecenie. Ze zlecenia siedem osób wyraziło chęć podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Zakład zatrudnia 25 osób, ale do ubezpieczenia chorobowego będzie zgłaszał 17 osób. W takim wypadku nie nabędzie statusu płatnika zasiłków.

Dodatkowo przy ustalaniu stanu zatrudnienia należy pamiętać o tym, że każda osoba jest traktowana jako jeden ubezpieczony, bez względu na rodzaj zawartej umowy czy etat określony w umowie.

Przykład

W listopadzie 2015 r. zakład zatrudniał:

- 15 osób na umowę o pracę, w tym cztery osoby na cały etat, ośmiu pracowników na 1/2 etatu i trzy osoby na 3/4 etatu,

- czterech uczniów w celu przygotowania zawodowego oraz

- sześć osób na umowę-zlecenie, z czego do ubezpieczenia chorobowego przystąpiła tylko jedna osoba.

Według stanu na 30 listopada 2015 r. firma zgłasza do ubezpieczenia chorobowego łącznie 20 ubezpieczonych (15 osób zatrudnionych na umowę o pracę, czterech uczniów oraz jedną osobę podlegającą ubezpieczeniu chorobowemu ze zlecenia). Dlatego od 1 stycznia br. płatnik nie jest uprawniony do wypłacania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego swoim pracownikom.

Koniec grudnia z wynagrodzeniem...

Gdy pracownik 31 grudnia był uprawniony do wynagrodzenia chorobowego, ponieważ w 2015 r. chorował nie dłużej niż 14/33 dni, to od 1 stycznia 2016 r. nadal mu przysługiwało wynagrodzenie chorobowe przez kolejny okres – nie dłuższy niż odpowiednio 14 lub 33 dni.

Jednak te 14 lub 33 dni, za które w 2016 r. pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe, trzeba liczyć od nowa od 1 stycznia 2016 r. Nie ma znaczenia, ile dni z tego 14- lub 33-dniowego limitu pracownik wykorzystał w 2015 r.

Przykład

Pan Bronisław, 36-letni pracownik, chorował od 10 do 26 kwietnia 2015 r. (17 dni) i z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie za czas choroby. Ponownie niedomagał od 16 grudnia 2015 r. do 19 stycznia 2016 r. (35 dni). Za okres od 16 do 31 grudnia 2015 r. (16 dni) otrzymał wynagrodzenie chorobowe. Ponieważ 31 grudnia 2015 r. pan Bronisław miał prawo do wynagrodzenia chorobowego, a w 2015 r. wykorzystał 33 dni wynagrodzenia, to od 1 do 19 stycznia 2016 r. (19 dni) również otrzyma wynagrodzenie chorobowe.

...i z zasiłkiem chorobowym

Jeżeli w 2015 r. pracownik chorował dłużej, niż wynosi okres zachowania prawa do wynagrodzenia chorobowego, i wyczerpał 14- lub 33-dniowe prawo do niego, a 31 grudnia 2015 r. przysługiwał mu zasiłek chorobowy, to od 1 stycznia 2016 r. ma prawo do zasiłku za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, a nie do wynagrodzenia za czas choroby.

Dopiero gdy po 31 grudnia 2015 r. wystąpi przerwa w chorobie, nawet jednodniowa, wtedy po niej pracodawca musi wypłacić wynagrodzenie za okres odpowiednio do 14 lub 33 dni niedyspozycji zdrowotnej. Wypłatę wynagrodzenia za czas choroby w nowym roku kalendarzowym należy liczyć od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po przerwie.

Przykład

Pan Grzegorz, 55-letni pracownik, chorował od 8 do 14 czerwca 2015 r. (siedem dni), następnie od 2 grudnia 2015 r. do 20 stycznia 2016 r. (50 dni). Przysługiwało mu w 2015 r.:

- wynagrodzenie chorobowe za 14 dni, tj. od 8 do 14 czerwca 2015 r. (siedem dni) i od 2 do 8 grudnia 2015 r. (siedem dni),

- zasiłek chorobowy od 9 do 31 grudnia 2015 r.

Ponieważ w ostatnim dniu grudnia 2015 r. panu Grzegorzowi przysługiwał zasiłek chorobowy, od 1 do 20 stycznia 2016 r. również ma prawo do tego zasiłku.

Pracownik przedłożył kolejne zwolnienie lekarskie od 25 stycznia do 1 lutego 2016 r. (osiem dni). Ponieważ po wykorzystaniu nieprzerwanego zwolnienia lekarskiego przypadającego na przełomie roku wystąpiła przerwa w niezdolności do pracy i po niej pracownik ponownie zachorował, od 25 stycznia do 1 lutego 2016 r. pracodawca musi wypłacić mu wynagrodzenie chorobowe – do wyczerpania 14 dni w 2016 r.

Choroba na przełomie roku pracownika, który ukończył 50. rok życia w 2015 r. i 31 grudnia 2015 r. miał prawo do wynagrodzenia za czas choroby, nakazuje pracodawcy ustalenie pracownikowi od 1 stycznia 2016 r. wynagrodzenia chorobowego za okres krótszy, tj. do 14 dni w roku kalendarzowym.

Przykład

Pan Robert 3 marca 2015 r. ukończył 50 lat. W 2015 r. zachował jeszcze prawo do 33 dni wynagrodzenia za czas choroby. Był niezdolny do pracy z powodu grypy od 4 do 24 maja 2015 r. (21 dni) i od 22 grudnia 2015 r. do 25 stycznia 2016 r.

W 2015 r. pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie chorobowe przez czas niezdolności do pracy trwającej od 4 do 24 maja 2015 r. (21 dni) oraz od 22 do 31 grudnia 2015 r. (dziesięć dni), tj. łącznie za 31 dni choroby w 2015 r. oraz w 2016 r. wynagrodzenie za czas choroby przez 14 dni, gdyż pracownik w ubiegłym roku ukończył 50. rok życia, tj. od 1 do 14 stycznia 2016 r. (14 dni). Od 15 do 25 stycznia 2016 r. (11 dni) pracownikowi przysługiwał zasiłek chorobowy.