Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku pracownika oddelegowanego

- nie uzupełnia się wynagrodzenia w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy.

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, te zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków dotyczą wszystkich pracowników delegowanych, bez względu na wysokość ich miesięcznych przychodów.

... z jedną nowością

Nową praktyką ZUS w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków osób oddelegowanych do pracy za granicą jest stosowanie zasady dotyczącej nieuzupełniania wynagrodzenia.

W swoim poradniku ZUS prezentuje stanowisko, że kwota przeciętnego wynagrodzenia, która stanowi minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników wykonujących pracę za granicą, nie ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do dni wykonywania pracy za granicą. Dlatego też wynagrodzenia pracownika przyjmowanego do podstawy wymiaru zasiłku nie należy uzupełniać.

Zdaniem ZUS kwota minimalnej podstawy wymiaru składek jest w każdym przypadku równa pełnej kwocie przeciętnego wynagrodzenia i nie ulega zmniejszeniu proporcjonalnie:

- do okresu przebywania za granicą, jeżeli pracownik przebywał za granicą tylko przez część miesiąca,

- za okres, za który nie otrzymywał wynagrodzenia, np. w związku z pobieraniem przez część miesiąca zasiłku.

Do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć przychód, który stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po pomniejszeniu o 13,71 proc., bez uzupełniania. Ta zasada dotyczy także przypadków, w których miesięczny przychód pracownika nie przewyższa kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Przed 1 października 2016 r. ZUS stał na stanowisku, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ww. pracowników stanowił ich przychód, pomniejszony w każdym przypadku o równowartość diet przysługujących z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu za granicą. Przy czym minimalna podstawa wymiaru składek nie mogła być niższa niż przeciętne wynagrodzenie. Jednocześnie kwota przeciętnego wynagrodzenia ulegała odpowiedniemu zmniejszeniu proporcjonalnie do okresu przebywania za granicą, jeżeli pracownik przebywał za granicą tylko przez część miesiąca.

Warto zwrócić uwagę, że z 1 października 2016 r. nie zmieniły się przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zmianie uległ jedynie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego dotyczący odliczania diet za każdy dzień pobytu. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, właśnie z powodu zmiany tego przepisu wynagrodzenie pracownika przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku nie powinno być uzupełniane.

Przykład

Przychód bez uzupełniania

Pracownik jest zatrudniony od 6 marca 2017 r. i pracuje za granicą (w Niemczech). Ma wcześniejszy okres ubezpieczenia chorobowego. Jego miesięczne wynagrodzenie w stałej kwocie wynosi 4000 zł. Od 25 do 31 marca był niezdolny do pracy z powodu choroby. W marcu było 23 dni do przepracowania, a on przepracował tylko 15 dni.

Faktyczny przychód za marzec 2017 r. (od 6 do 24 marca) wyniósł 2608,70 zł. Ponieważ nie przewyższył kwoty przeciętnego wynagrodzenia, nie został pomniejszony o równowartość diet. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc wyniosła zatem 2608,70 zł.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód za marzec bez uzupełniania, tj. kwotę 2608,70 zł po pomniejszeniu o 13,71 proc. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota 2251,05 zł.

Dla porównania poniżej ten sam przykład liczbowy dla pracownika, który wykonuje pracę w Polsce lub wykonuje pracę poza granicami kraju u polskiego pracodawcy (przy zastosowaniu metody uzupełniania wynagrodzenia).

Przykład

Staż krótszy niż miesiąc

Przyjmijmy dane z powyższego przykładu. W tym jednak przypadku pracownik nie jest oddelegowany do pracy za granicą.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Zatem podstawą wymiaru zasiłku byłby przychód w wysokości 4000 zł po pomniejszeniu o 13,71 proc., tj. kwota 3451,60 zł. Warto podkreślić, iż w razie zachowania zasady uzupełniania wynagrodzenia u pracowników delegowanych, kalkulacja dla pracownika delegowanego byłaby analogiczna (podstawa wymiaru zasiłku wyniosłaby 3451,60 zł).

Niekorzystna praktyka

Kolejne przykłady obrazują, jak zmienia się podstawa wymiaru zasiłku w zależności od okoliczności faktycznych przy uwzględnieniu podejścia ZUS (brak uzupełnienia).

Przykład

Faktyczny przychód

Pracownik zatrudniony od 1 marca 2017 r. pracuje za granicą (w Niemczech). Otrzymuje wynagrodzenie zmienne. Był niezdolny do pracy z powodu choroby w sierpniu 2017 r. W marcu pracownik był zobowiązany przepracować 23 dni, ale przepracował 18 dni, ponieważ od 24 do 31 marca był niezdolny do pracy z powodu choroby.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi miesięczne wynagrodzenie, które pracownik otrzymał za okres od marca do lipca 2017 r.

W marcu 2017 r. pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionej nieobecności, jednak przepracował w tym miesiącu co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy. Stąd w podstawie wymiaru zasiłku uwzględniono również wynagrodzenie za ten miesiąc.

A) Faktyczny przychód niższy niż przeciętne wynagrodzenie:

Jeżeli faktyczny przychód osiągnięty za marzec był niższy niż przeciętne wynagrodzenie (tj. 4263 zł), podstawę wymiaru zasiłku za ten miesiąc stanowi kwota tego przychodu pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika (tj. 13,71 proc.), bez uzupełniania wynagrodzenia za ten miesiąc.

Zakładając, że faktyczny przychód osiągnięty za miesiąc marzec wynosił 4000 zł (był niższy niż przeciętne wynagrodzenie), podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota 3451,60 zł (tj. 4000 zł po odliczeniu 13,71 proc.).

Gdyby zastosować zasadę uzupełniania wynagrodzenia, przychód podlegałby uzupełnieniu do kwoty 5111,11 zł (4000 zł : 18 dni x 23 dni). Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc wynosiłaby 4263 zł, ponieważ przychód pomniejszony o równowartość diet byłby niższy od przeciętnego wynagrodzenia. W konsekwencji podstawa wymiaru zasiłku wynosiłaby 3678,54 zł (4263 zł po odliczeniu 13,71 proc.), czyli byłaby wyższa od kwoty w przypadku braku zasady uzupełnienia (tj. 3451,60 zł).

B) Faktyczny przychód wyższy niż przeciętne wynagrodzenie:

Gdyby faktyczny przychód osiągnięty za marzec był wyższy niż przeciętne wynagrodzenie (tj. 4263 zł), podstawą wymiaru zasiłku za ten miesiąc byłaby kwota tego przychodu pomniejszona o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą (przy czym tak ustalony przychód nie może być niższy niż przeciętne wynagrodzenie), pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika (tj. 13,71 proc.) – bez uzupełniania wynagrodzenia za ten miesiąc.

Jeżeli faktyczny przychód osiągnięty za marzec przekraczałby kwotę przeciętnego wynagrodzenia, przychód pracownika zostałby pomniejszony o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą. Gdyby tak ustalona kwota była wyższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, tj. 4263 zł, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiłby przychód po pomniejszeniu o równowartość diet. Natomiast gdyby ta kwota nie przewyższała przeciętnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiłaby równowartość przeciętnego wynagrodzenia, tj. 4263 zł. Podstawą wymiaru zasiłku za ten miesiąc byłby przychód za marzec pomniejszony o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą (nie mniej niż przeciętne wynagrodzenie), po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika (tj. 13,71 proc.) – bez uzupełniania wynagrodzenia za ten miesiąc.

Załóżmy, że faktyczny przychód za marzec wynosił 9000 zł. Ponieważ byłby wyższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiłaby 4263 zł:

Przychód 9000 zł – równowartość diet w kwocie 5096 zł (49 EUR/dzień x 4 zł/EUR x 26 dni = 3904 zł (podstawa składek nie mogła być jednak niższa niż 4263 zł).

Podstawę wymiaru zasiłku stanowi zatem kwota:

4263 zł – (4263 zł x 13,71 proc.) = 3678,54 zł.

Gdyby zastosować zasady uzupełniania wynagrodzenia, przychód podlegałby uzupełnieniu do kwoty 11 500 zł (9000 zł : 18 dni x 23 dni).

Równowartość diet za każdy dzień pobytu wynosi 5096 zł (49 EUR/dzień x 4 zł/EUR x 26 dni = 5096 zł). Przychód pomniejszony o równowartość diet wynosi w tym przypadku 6404 zł (11 500 zł – 5096 zł = 6404 zł). W konsekwencji podstawa wymiaru zasiłku wynosiłaby 5526,01 zł:

6404 zł – (6404 zł x 13,71 proc.)

Byłaby to zatem wyższa podstawa niż w przypadku braku zasady uzupełnienia (3678,54 zł).

Zdaniem autorki

Aneta Surmiak, Starszy Menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte Legal

Z przykładów jasno wynika, że praktyka ZUS w zakresie ustalania podstawy zasiłku dla pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, dotycząca braku możliwości uzupełniania wynagrodzenia w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy, prowadzi do zaniżenia podstawy wymiaru zasiłku tych osób. Jednocześnie takie podejście nie wynika wprost z przepisów. Czas pokaże, czy również ta praktyka zostanie zakwestionowana przez Sąd Najwyższy.