Nagrody i premie. Bonus lepszy niż 13.tka

Przywilej sfery budżetowej, czyli tzw. trzynastka, coraz rzadziej bywa przedmiotem zazdrości pracowników prywatnych firm. Poprawa na rynku pracy zwiększyła bowiem ich szanse na roczne nagrody i premie, czyli tzw. bonusy, które często przekraczają wysokość pensji.

Aktualizacja: 21.01.2017 18:17 Publikacja: 21.01.2017 17:50

Nagrody i premie. Bonus lepszy niż 13.tka

Foto: Fotorzepa/Jerzy Dudek

Przełom roku to czas wypłat rocznych nagród i bonusów, w tym popularnych w sferze budżetowej trzynastek, czyli dodatkowych pensji. Zgodnie z ustawą takie „dodatkowe wynagrodzenie roczne" (którego tradycja sięga lat 80. XX wieku) musi być wypłacone do końca marca nowego roku a przysługuje pracownikom sfery budżetowej. I to głównie oni dostają 13-ki.

Cztery miliardy dla miliona

Jak wyjaśnia Aleksandra Błaszczyńska, radca prawny z kancelarii Chałas i Wspólnicy, uprawnieni do otrzymania trzynastej pensji są pracownicy zatrudnieni w państwowych jednostkach sfery budżetowej, w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz w sądach i trybunałach, samorządowych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych, biurach poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz klubach, kołach albo zespołach parlamentarnych.

-Nie są jednak uprawnione do trzynastki osoby, które zajmują kierownicze stanowiska państwowe, ani też żołnierze, czy funkcjonariusze policji i służb, typu ABW, CBA czy BOR- zastrzega Błaszczyńska. W sumie, według statystyk GUS, liczba uprawnionych do korzystania z dodatkowego świadczenia sięga około miliona osób, zaś wypłata trzynastych pensji kosztuje co roku budżet państwa ok. 4 mld zł.

Premia nawet bez uznania

Zgodnie z przepisami, trzynastka nie ma charakteru uznaniowego ze strony pracodawcy. - Jedynymi warunkami jej wypłaty jest odpowiedni staż u pracodawcy oraz niedopuszczenie się ciężkich naruszeń obowiązków pracowniczych- wyjaśnia Aleksandra Błaszczyńska. Przepisy określają też wysokość 13.tki. Jest to 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Rzadkość w prywatnej firmie

O stałej, z góry określonej premii większość pracowników sektora prywatnego może tylko pomarzyć. Teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca zdecydował się na wypłacanie trzynastki- wprowadzając w regulaminie wynagradzania informacje o terminie wypłaty trzynastki i zasadach, jakie trzeba spełnić, aby otrzymać takie wynagrodzenie.

Jednak niewiele firm decyduje się na takie zapisy. - Oferowanie dodatkowego wynagrodzenia w postaci 13.tek lub 14.tek jest niezwykle rzadkie wśród firm prywatnych - twierdzi Barbara Giemza, menedżer w firmie doradczej Korn Ferry Hay Group, która analizuje politykę płacową firm. -Jak wynika z naszej bazy danych tylko 2 proc. pracodawców oferuje dodatkowe wynagrodzenie w postaci 13 pensji. Takie rozwiązania funkcjonują częściej w sektorach energetycznym i w górniczym, oraz w firmach z udziałem partnera społecznego- dodaje Giemza.

Nic więc dziwnego, że wielu Polaków uważa 13.-tki za relikt czasów PRL i nieuzasadniony przywilej budżetówki.

Przywilej nauczyciela i górnika

Jeszcze więcej oburzonych komentarzy można znaleźć w Internecie pod informacjami o 14.tkach, czyli specjalnych rocznych nagrodach wypłacanych w niektórych sektorach budżetówki. Jak wyjaśnia Aleksandra Błaszczyńska, ta tzw. czternasta pensja jest szczególnym uprawnieniem wybranych grup pracowników sfery budżetowej, w szczególności nauczycieli jak również górników, na odrębnych zasadach. W przypadku nauczycieli prawo do czternastki wynika z Karty Nauczyciela, która zmusza gminy, by ze swojego budżetu wyrównywały 14.tką zarobki nauczycieli, którzy nie otrzymują gwarantowanej pensji.

Mimo planów likwidacji nauczycielskich czternastek, protesty związków zawodowych, sprawiły, że w ustawie dotyczącej kompleksowej reformy oświaty (w tym likwidacji gimnazjów) ten przywilej został zachowany.

Przywileju 14. tki - określonego w Karcie Górnika, bronią też górnicy. - W ich przypadku czternasta pensja stanowi nagrodę roczną, będącą szczególnym wynagrodzeniem, zależnym od długości stażu i rodzaju wykonywanej przez górnika pracy- wyjaśnia ekspert z kancelarii Chałas i Wspólnicy. Zwraca uwagę, że wypłata wielomilionowych Czternastek znacząco obciąża budżety kopalń i zagraża często ich płynności finansowej. Zmusza też spółki węglowe do konieczności wypłaty tych świadczeń w ratach ( niekiedy z odsetkami), a czasem do ich zamrożenia na trzy lata. Np. w 2016 r. mocno dotknięty kryzysem na rynku Krajowy Holding Węglowy musiał rozłożyć na dwie raty wypłatę 80 mln zł z czternastek. Na raty wypłacała też te świadczenia Kompania Węglowa, która Czternastki kosztowały w ub. roku 220 mln zł.

Bonus ma przewagę

Jednak w dużych firmach prywatnych wartość wypłat rocznych nagród czyli bonusów też często sięga setek milionów złotych. Jak wynika z analiz Korn Ferry Hay Group, większość- bo 93 proc. uczestników jej badań wynagrodzeń oferuje swoim pracownikom premie powiązane w wynikami pracy, określane jako świadczenia motywacyjne.

Na stanowiskach operacyjnych i robotniczych niemal połowa firm wypłaca je co miesiąc, co piata raz na kwartał a pozostałe raz w roku. Wysokość bonusu potwierdza zaś jego przewagę nad 13.tka. Według Barbary Giemzy, w przypadku zrealizowania celów przez pracowników wysokość premii wynosi ok. 10 proc. rocznych zarobków. Podobnie jest w przypadku specjalistów. Więcej mogą dostać kierownicy i dyrektorzy - którzy w postaci premii inkasują odpowiednio po 15 proc. i 20 proc. rocznych zarobków.

Przełom roku to czas wypłat rocznych nagród i bonusów, w tym popularnych w sferze budżetowej trzynastek, czyli dodatkowych pensji. Zgodnie z ustawą takie „dodatkowe wynagrodzenie roczne" (którego tradycja sięga lat 80. XX wieku) musi być wypłacone do końca marca nowego roku a przysługuje pracownikom sfery budżetowej. I to głównie oni dostają 13-ki.

Cztery miliardy dla miliona

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Wynagrodzenia
Płaca minimalna rządzi podwyżkami. Ile przeciętnie zarabiają Polacy?
Wynagrodzenia
Polacy zarobków nie ujawniają nawet najbliższym
Wynagrodzenia
Koniec szybkich podwyżek płacy minimalnej? Tusk przejmuje pałeczkę po PiS
Wynagrodzenia
Milionowe zarobki prezesów banków w Polsce. Kto dostaje najwięcej?
Wynagrodzenia
Rosną wynagrodzenia w Ukrainie. Tyle że nie wszystkim