W ciągu ostatnich trzech lat branża budowlana została dotknięta prawdziwą plagą niekorzystnych rozstrzygnięć podatkowych, które dotyczą w szczególności rozliczania VAT. Wśród zagadnień niezwykle doniosłych dla podmiotów działających w tej branży jednym z ważniejszych jest rozliczenie podatku od towarów i usług w przypadku tzw. wykonawstwa zastępczego. Dodatkowo sprawę skomplikowała nowelizacja przepisów ustawy o VAT, która weszła w życie od 1 stycznia 2017 r., na mocy której usługi budowlane podlegają odwrotnemu obciążeniu, jeżeli zostały wykonane przez podwykonawcę.
Niestety, organ podatkowe często wydają rozstrzygnięcia, w których błędnie wskazują, że wykonawstwo zastępcze podlega opodatkowaniu VAT. Dowodem na powyższe może być interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 maja 2017 r. (3063-ILPP1-2.4512.69.2017.2.DC). Organ podatkowy stwierdził, że w przypadku skutecznego wezwania przez generalnego wykonawcę do wykonania wadliwie zrealizowanych prac budowlanych, skierowanego do podwykonawcy, należy rozliczyć VAT. Dyrektor KIS uznał bowiem, że nie można mówić w takiej sytuacji o odszkodowaniu, gdyż podwykonawca dobrowolnie przyjmuje na siebie obowiązek wykonania prac budowlanych, wykonanych wadliwie. Jednocześnie, z braku możliwości wykonania ich własnymi zasobami, wyraża zgodę na realizację tych prac własnymi zasobami generalnego wykonawcy lub za pośrednictwem podwykonawcy zastępczego. Zdaniem organu podatkowego, w opisywanej sytuacji podwykonawca jako zleceniodawca stanie się odbiorcą świadczenia, polegającego na usunięciu na jego koszt wady przez generalnego wykonawcę lub podwykonawcę zastępczego. Tym samym obciążenie podwykonawcy kosztami prac naprawczych jest wynagrodzeniem z tytułu świadczenia usług.
Interpretacja ta została jednak uchylona przez wyrok WSA we Wrocławiu z 8 grudnia 2017 r. (I SA/Wr 936/17). Sąd słusznie wskazał, że bez znaczenia jest to, czy wykonawstwa zastępczego podejmie się generalny wykonawca inwestycji, poszkodowany działaniem bądź zaniechaniem podwykonawcy czy też prace zostaną zlecone podmiotowi trzeciemu. Takie różnicowanie nie ma podstawy prawnej, a w obu przypadkach wykonania zastępczego wspólne są: zachowanie podwykonawcy, kontrakt łączący podwykonawcę i generalnego wykonawcę, a także wspólny jest cel wykonawstwa zastępczego w postaci naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania umowy przez podwykonawcę. Tym samym, czynności podjęte w ramach wykonawstwa zastępczego i rozliczenia z tego tytułu, nie powodują powstania czynności opodatkowanych VAT między generalnym wykonawcą a podwykonawcą.
Komentarz eksperta
Radosław Żuk, doradca podatkowy, prezes ADN Podatki Sp. z o.o.