Jak rozliczyć VAT od importu usług

Jeżeli zagraniczny usługodawca nie ma w naszym kraju siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca jej prowadzenia, to do zapłaty podatku zobowiązany jest usługobiorca.

Publikacja: 05.12.2016 05:10

Jak rozliczyć VAT od importu usług

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Niniejsze opracowanie rozpoczyna serię artykułów dotyczących konsekwencji importu usług w podatku od towarów i usług. W pierwszym z cyklu artykułów zostały przedstawione ogólne definicje i zasady rozliczenia importu usług dla celów VAT. W kolejnych częściach omówione zostaną najbardziej popularne przykłady rozliczeń importu usług oraz kwestie bardziej szczegółowe, jak np. wykorzystanie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kontekście importu usług, import usług wykonywanych przez podwykonawców itp.

Definicja

Ustawa o VAT określa w art. 5 ust. 1 czynności podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Przepis ten nie wymienia wprawdzie literalnie importu usług wśród tych czynności, wymienia jednak odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Import usług jest bowiem de facto odpłatnym świadczeniem usług na terytorium kraju, jednak podatnikiem z tytułu tej czynności nie jest zagraniczny usługodawca, lecz krajowy usługobiorca.

W art. 2 pkt 9 ustawy o VAT import usług zdefiniowano jako świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy. W związku z tym, podatnikami z tytułu importu usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których zastosowanie znajduje art. 28e ustawy o VAT, podatnik nie jest zarejestrowany dla celów VAT w Polsce;

2) usługobiorcą jest:

a) dla usług, do których zastosowanie znajdzie art. 28b ustawy o VAT – podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowana lub zobowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT;

b) w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT.

Podsumowując, jeżeli zagraniczny podmiot świadczący usługi nie ma w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, a świadczy usługi ze swojej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności znajdujących się poza Polską, to wówczas do rozpoznania i rozliczenia importu usług zobowiązany jest usługobiorca.

Przykład

Belgijski podatnik VAT świadczy na rzecz polskiego podatnika VAT usługi doradcze. Świadczeniodawca nie posiada w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Polski świadczeniobiorca jest czynnym podatnikiem VAT. Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT miejscem świadczenia usług doradczych jest Polska. W związku z tym polski podatnik VAT będzie zobowiązany do rozpoznania i rozliczenia importu usług doradczych.

Dopełniając zakres definicji importu usług należy odwołać się również do przepisów wspólnotowych odnoszących się do tej instytucji. Artykuł 194 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT) przewiduje prawo państw członkowskich do ustanowienia zasady, że w przypadku gdy podlegające opodatkowaniu świadczenie usług jest dokonywane przez podatnika niemającego siedziby w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, to osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest usługobiorca. Jednocześnie państwa członkowskie mają swobodę określenia warunków stosowania zasady, że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest usługobiorca.

Podsumowując, aby zaistniał import usług wymagane jest spełnienie dwóch warunków:

1. Usługa musi być świadczona przez zagranicznego podatnika (niezależnie od tego czy jego siedziba, stałe miejsce prowadzenia działalności itp. znajduje się w innym kraju UE czy poza UE).

2. Podatnikiem z tytułu importu usług jest polski usługobiorca – podatnik VAT (rozlicza podatek od usług świadczonych w Polsce przez zagraniczny podmiot).

Miejsce świadczenia

Biorąc pod uwagę definicję importu usług z ustawy o VAT należy stwierdzić, że obowiązek rozliczenia importu usług przez nabywcę usługi jest pochodną ustalenia miejsca świadczenia usługi. Stąd w określeniu obowiązku rozliczenia importu usług istotne są regulacje dotyczące miejsca świadczenia (zawarte w art. 28a-28o ustawy o VAT), zwłaszcza w kontekście definicji podatnika z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Od poprawności ustalenia miejsca świadczenia będzie zależeć czy dana usługa w ogóle będzie podlegała opodatkowaniu VAT w Polsce. Zidentyfikowanie miejsca świadczenia usługi poza granicami Polski wyklucza bowiem import usług.

Przykład

Polska spółka, będąca podatnikiem VAT nabyła od niemieckiej spółki usługę wejścia na targi organizowane na terytorium Niemiec. Zgodnie z art. 28g ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług wstępu na targi, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w który te imprezy faktycznie się odbywają. Polska spółka nie będzie zobowiązana do rozliczenia VAT z tego tytułu. Import usług nie wystąpi, gdyż miejsce świadczenia znajduje się poza Polską.

Zasada ogólna dla ustalenia miejsca świadczenia usług, przewidziana w art. 28b ustawy o VAT wskazuje, że w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Jednocześnie zasada uszczegółowiająca wskazuje, że gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (szersze informacje na temat stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kontekście rozliczenia importu usług znajdą się w trzeciej części niniejszego cyklu). Z kolei zasada wyrażona w art. 28c ustawy o VAT stanowi, że miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Z chwilą wykonania

Podczas rozpoznawania i rozliczania importu usług istotną kwestią do ustalenia jest moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie nabywanych usług. Zgodnie z ogólnymi zasadami przewidzianymi w art. 19a ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. W odniesieniu do usług przyjmowanych częściowo, usługę uznaje się za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. Z kolei usługi, dla których w związku z ich świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Natomiast usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Ogólne zasady przewidują wyjątek (w art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy o VAT – obowiązek podatkowy z chwilą wystawienia faktury z tytułu świadczenia usług), jednak z zastrzeżeniem, że nie dotyczy to usług stanowiących import usług.

Podsumowując, w odniesieniu do nabywanych usług, do których znajduje zastosowanie art. 28b ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych – z chwilą wykonania usługi lub (jeżeli przed tym momentem otrzymano całość lub część zapłaty) z chwilą otrzymania zapłaty w odniesieniu do otrzymanej części. Moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu importu usług nie zależy od terminu wystawienia faktury przez kontrahenta. Jedynymi „punktami odniesienia" w zakresie powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu jest data wykonania usługi lub data zapłaty (w zależności od tego, który z tych terminów przypada pierwszy).

Wszystko, co stanowi zapłatę

Ogólna zasada wyrażona w art. 29a ustawy o VAT wskazuje, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymał lub ma otrzymać od usługobiorcy lub osoby trzeciej. Do podstawy opodatkowania wlicza się otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, mające bezpośredni wpływ na cenę świadczonych usług.

Brak jest odrębnych regulacji odnoszących się do ustalenia wielkości podstawy opodatkowania w przypadku importu usług. Tym samym zastosowanie znajdą zasady ogólne wyrażone w art. 29a i 30c ustawy o VAT.

Należny i naliczony

Fundamentalna zasada prawa do odliczenia podatku naliczonego zawarta w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że w zakresie w jakim nabywane usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Przepis art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy o VAT wskazuje, że kwotą podatku naliczonego jest kwota podatku należnego z tytułu importu usług. Należy również pamiętać, że na podstawie art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje za okres, w którym w odniesieniu do nabytych przez podatnika usług powstał obowiązek podatkowy. Podatnicy rozliczający import usług powinni zweryfikować czy nabywane przez nich usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Dopiero wówczas spełniony jest pozytywny warunek prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu importu usług.

Dokumentacja

Podatnik nie jest obowiązany, na podstawie art. 106b ustawy o VAT, do wystawienia faktury z tytułu rozliczenia importu usług. Wystarczającą dokumentacją będzie oryginalna faktura wystawiona podatnikowi przez usługodawcę. Gdy brak jest takiego dokumentu, wystarczy jakikolwiek dowód w formie materialnej – wyciąg bankowy, korespondencja z usługodawcą itp.

Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii DLA Piper

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 710 ze zm.)

podstawa prawna: art. 194 Dyrektywy Rady 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)

W celu uproszczenia rozliczeń

Celem, dla którego wprowadzono do systemu VAT instytucję importu usług, było zapewnienie rozliczenia VAT w przypadku usług świadczonych przez podmioty zagraniczne. Nabywca takich usług (będący, co do zasady, podatnikiem VAT) jest zobowiązany rozliczyć VAT na zasadzie samoobliczenia (mechanizm reverse-charge). Dzięki temu podmiot zagraniczny nie ma konieczności rejestrowania się dla celów VAT w Polsce i rozliczenia polskiego podatku z tytułu świadczonych tu usług. Rozliczenie to zrobi za niego polski kontrahent-usługobiorca, będący podatnikiem VAT. Pozwala to w rezultacie na uproszczenie rozliczeń podatku oraz zabezpiecza interes fiskalny państwa.

Usługi związane z nieruchomościami są rozliczane przez sprzedającego

Wyjątek od zasady rozliczania podatku przez nabywcę usługi dotyczy usług związanych z nieruchomościami. Usługi te świadczone w Polsce przez zagraniczny podmiot, który nie posiada tutaj siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, lecz jest zarejestrowany w Polsce dla celów VAT, są rozliczane przez świadczącego usługę.

Niniejsze opracowanie rozpoczyna serię artykułów dotyczących konsekwencji importu usług w podatku od towarów i usług. W pierwszym z cyklu artykułów zostały przedstawione ogólne definicje i zasady rozliczenia importu usług dla celów VAT. W kolejnych częściach omówione zostaną najbardziej popularne przykłady rozliczeń importu usług oraz kwestie bardziej szczegółowe, jak np. wykorzystanie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kontekście importu usług, import usług wykonywanych przez podwykonawców itp.

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe