Kasa fiskalna niezależnie od obrotu - przepisy mają już prawie rok

Do końca 2014 r. obowiązywało rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji transakcji przy zastosowaniu kas rejestrujących (DzU z 2012 r., poz. 1382). Od 1 stycznia 2015 r. zastąpił je nowy akt wykonawczy (DzU z 2014 r., poz. 1544 ze zm.; dalej: rozporządzenie) istotnie zmieniający regulowaną materię.

Podstawowe zmiany dotknęły sektor usługowy. Prawodawca znacznie rozbudował katalog profesji, których wykonywanie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności i rolników ryczałtowych (dalej: klientów) skutkuje bezwzględnym obowiązkiem instalacji kasy – niezależnie od wielkości obrotów osiągniętych z tego tytułu.

W poprzednich latach tym rygorem objęte były jedynie usługi samochodowych przewozów pasażerskich i przewozów taksówką. Obecne rozporządzenie w § 4 pkt 2 takim obowiązkiem obejmuje również:

- naprawę samochodów i motocykli;

- usługi wulkanizacyjne;

- usługi świadczone przez stacje kontroli pojazdów;

- usługi medyczne wykonywane przez lekarzy i dentystów;

- usługi prawnicze (z wyjątkiem usług notarialnych i komorniczych);

- doradztwo podatkowe;

- usługi związane z wyżywieniem świadczone m.in. przez restauracje i firmy kateringowe;

- usługi fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne.

Minister odpowiadał

Wejście w życie nowych regulacji spowodowało, że pojawiły się wątpliwości dotyczące interpretowania przepisów rozporządzenia – w szczególności jego § 4 pkt 2. Wielu podatników zwróciło się do ministra finansów z wnioskami o wydanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego, które miały rozwiązać nurtujące ich problemy. W dalszej części artykułu zostaną przedstawione wybrane zagadnienia dotyczące stosowania przepisów rozporządzenia, w sprawie których wypowiedział się fiskus.

1. Usługi związane z pojazdami

Prawodawca nakazuje instalację kas w warsztatach samochodowych i przy świadczeniu usług wulkanizacji (§ 4 pkt 2 lit. c rozporządzenia). Minister potwierdza jednocześnie, że rygorem tym nie są objęte czynności polegające na myciu, woskowaniu, polerowaniu i zabezpieczeniu lakierów pojazdów, praniu i naprawie tapicerki oraz naprawie i zabezpieczeniu uszkodzonych plastyków i innych drobnych elementów. Usługi te nie należą więc do kategorii usług związanych z szeroko pojętą naprawą samochodów i ich przeglądem technicznym. Takie stanowisko zajęła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 22 czerwca 2015 r. (IPPP2/4512-303/15-2/DG).

Mniej korzystna interpretacja przepisów została wydana podatnikowi, który chciał wykonywać usługi wymiany opon na rzecz swoich pracowników (nie ma znaczenia, czy są one odpłatne, czy nie). Minister uznał, że nie można takich sytuacji traktować jako zachodzących „wewnątrz" firmy, które nie mają żadnego skutku podatkowego. Wykonanie takiej usługi odbywa się faktycznie na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności (nie ma znaczenia, że jest to pracownik podatnika) i skutkuje koniecznością instalacji kasy. Tak rygorystyczne stanowisko zajęła Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 15 czerwca 2015 r. (IBPP3/4512-282/15/UH).

Przykład

Spółka X wykonuje usługi naprawy pojazdów wyłącznie na rzecz przedsiębiorców. Jednocześnie przy warsztacie wybudowała myjnię samochodową, z której korzystają zarówno samochody biznesowe, jak i pojazdy osób prywatnych. Spółka X nie jest zobowiązana do instalacji kasy, gdyż nie wykonuje usług wykluczających ją z możliwości korzystania ze zwolnienia.

2. Działalność lecznicza

Paragraf 4 pkt 2 lit. f rozporządzenia stanowi, że zwolnienie od instalacji kasy nie przysługuje w przypadku świadczenia przez lekarzy i lekarzy dentystów usług w zakresie opieki medycznej. Warto jednak zauważyć, z czym zgadza się również fiskus, że nie każda aktywność w zakresie ochrony zdrowia objęta jest tym przepisem.

Organ podatkowy potwierdził, że bezwzględny obowiązek instalacji kasy nie dotyczy m.in.:

- działalności fizjoterapeutycznej, w tym świadczenia usług masażu (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 kwietnia 2015 r., ITPP1/4512-80/15/AJ);

- usług rehabilitacji – wykonywanych przez magistrów i licencjatów rehabilitacji (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 16 marca 2015 r., IPPP2/4512-12/15-4/DG);

- świadczenia usług psychoterapii czy terapii holistycznej (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 29 maja 2015 r., IBPP3/4512-204/15/KG, interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 21 maja 2015 r., IPTPP4/4512-135/15-4/MK);

- zawodu psychologa (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 maja 2015 r., IBPP3/4212-165/15/UH);

- zawodu weterynarza (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 2 czerwca 2015 r., ITPP1/4512-342/15/AJ).

Przykład

Spółka P zatrudnia zarówno lekarzy, jak i magistrów rehabilitacji. Lekarze obsługują pacjentów wyłącznie w ramach kontraktów zawartych z NFZ. Rehabilitanci – niebędący lekarzami – świadczą usługi zarówno w ramach kontraktów z NFZ, jak i poza kontraktem. Spółka może korzystać ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu na kasach. Praca wykonywana przez lekarzy świadczona jest w ramach kontraktu na rzecz NFZ, a nie na rzecz pacjentów bezpośrednio. Natomiast świadczenie usług przez rehabilitantów poza kontraktem z NFZ nie obliguje do zakupu kas – osoby te nie są lekarzami.

Przykład

Pani Agnieszka jest weterynarzem. Na co dzień prowadzi lecznicę dla zwierząt. Jej pacjentami są zwierzęta osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Nie jest zobligowana do wprowadzenia kasy.

Zatem wyłącznie absolwenci medycyny, którzy uzyskali tytuł lekarza lub lekarza dentysty, świadczący usługi w swoim imieniu (a nie jako osoby wykonujące świadczenia na rzecz przychodni, szpitali etc. i nie w ramach kontraktu z NFZ – Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 12 marca 2015 r., IBPP3/443-1453/14/AŚ) bezpośrednio na rzecz pacjentów nieprowadzących działalności gospodarczej, są zobligowani do instalacji kasy rejestrującej.

3. Biuro rachunkowe to nie doradztwo

Zgodnie z § 4 pkt 2 lit. h rozporządzenia zwolnień z obowiązku ewidencjonowania na kasach nie stosuje się w przypadku wykonywania usług doradztwa podatkowego. Wskazany przepis wydaje się nieskomplikowany, niemniej jednak powstała wątpliwość, czy podatnicy trudniący się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych są objęci tą regulacją. W myśl ustawy o doradztwie podatkowym (DzU z 2011 r. nr 41, poz. 213 ze zm.), „doradztwo podatkowe" to także prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych oraz wszelkiego rodzaju ewidencji, a także sporządzanie zeznań i deklaracji podatkowych (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 tej ustawy). Można zatem uznać, że podatnik świadczący usługi księgowe świadczy usługi doradztwa podatkowego w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym. Taki podmiot, nie posiadając tytułu zawodowego doradcy podatkowego, nie jest jednak uprawniony do wykonywania czynności zastrzeżonych wyłącznie na rzecz doradców podatkowych, tj. udzielania porad prawnych w zakresie spraw podatkowych i celnych oraz reprezentowania klientów przed organami administracji publicznej w zakresie sądowej kontroli aktów administracyjnych wydawanych w ww. sprawach (art. 2 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy o doradztwie podatkowym). Właśnie ten element ma kluczowe znaczenie. Mianowicie resort finansów wyjaśnił, że usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych – a więc działalność typowo księgowa – nie powoduje konieczności wprowadzenia kasy fiskalnej. Podmioty wykonujące takie usługi mogą korzystać ze zwolnienia objętego limitem obrotów. Dopiero sprzedaż na rzecz klientów indywidualnych przekraczająca w roku kwotę 20 000 zł skutkuje obowiązkiem instalacji kasy. Tak wypowiedziała się Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 19 maja 2015 r. (ILPP2/4512-4-30/15-3/SJ) oraz z 2 czerwca 2015 r. (ILPP2/4512-1-237/15-4/EN), a także minister finansów w interpretacji ogólnej z 9 kwietnia 2015 r. (PT3.8101.2.2015.AEW.16).

Zatem udzielanie porad podatkowych, reprezentowanie podatników przed organami administracji czy sądami administracyjnymi wyklucza możliwość stosowania zwolnień z obowiązku posiadania kasy rejestrującej. Prowadzenie księgowości nie wywołuje takiego skutku.

Przykład

Pani Jadwiga prowadzi biuro rachunkowe. Działalność biura polega wyłącznie na obsłudze księgowej spółek i jednoosobowych przedsiębiorców. Sporadycznie sporządzane są zeznania podatkowe dla klientów nieprowadzących działalności gospodarczej na podstawie dostarczonej przez nich dokumentacji. Biuro nie udziela porad i opinii prawnych w zakresie rozwiązań i obowiązków podatkowych, nie reprezentuje klientów przed sądami administracyjnymi. Pani Jadwiga nie musi wprowadzać kasy rejestrującej do biura dopóty, dopóki obrót na rzecz klientów indywidualnych nie przekroczy w roku podatkowym 20 000 zł.

4. Mediacja a działalność prawnicza

Mediacja to coraz bardziej popularny sposób polubownego rozwiązywania sporów. Postępowania w tym zakresie z reguły prowadzone są przez prawników, a ich zaletą jest to, że pozwalają zaoszczędzić czas i pieniądze, które są nieuniknionym elementem procesu toczącego się przed sądem. Usługi tego rodzaju nie są jednak traktowane przez fiskusa jako działalność prawnicza. Dlatego podatnik, który poza mediacją nie świadczy usług prawniczych, nie musi ewidencjonować sprzedaży na kasie rejestrującej. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 27 lutego 2015 r. (IBPP3/443-1497/14/EJ). Nie ma przy tym znaczenia, czy mediację prowadzi osoba posiadająca wykształcenie prawnicze.

Przykład

Pani Joanna zajmuje się prowadzeniem mediacji w sprawach rodzinnych. Z wykształcenia jest prawnikiem. Swoje usługi świadczy na rzecz klientów indywidualnych. Nie jest obowiązana do instalacji kasy na potrzeby prowadzonej działalności.

5. Usługi fryzjera podwykonawcy

W myśl § 4 pkt 2 lit. j rozporządzenia, kasami rejestrującymi muszą obowiązkowo posługiwać się fryzjerzy, kosmetyczki i kosmetolodzy. Jednak taki obowiązek wystąpi wyłącznie wtedy, gdy usługi w tym zakresie będą świadczone na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności. Gdy usługi fryzjerskie świadczone są na rzecz podmiotu gospodarczego – np. jako podwykonawstwo – to obowiązek taki nie powstanie (por. interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 26 maja 2015 r., IPPP2/4512-357/15-2/MMa).

Przykład

Pani Andżelika jako fryzjerka prowadzi własną działalność gospodarczą, w ramach której jako podwykonawca świadczy usługi w salonie fryzjerskim. Wykonane przez nią usługi fryzjerskie nie muszą być w takim przypadku ewidencjonowane na kasie. Wykonuje je faktycznie na rzecz salonu, który płaci jej za usługę. Usługę na rzecz salonu ewidencjonuje natomiast fakturą/rachunkiem.