Zatory płatnicze są zmorą firm, zwłaszcza że brak terminowego uregulowania należności przez kontrahenta zazwyczaj pozostaje bez wpływu na realizację przez wierzyciela obowiązków podatkowych. Wielu przedsiębiorców borykających się z tym problemem skrupulatnie odlicza 150 dni od dnia upływu ustalonego terminu płatności. Upływ tego terminu pozwala uznać, że nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona, a tym samym możliwe staje się skorzystanie z tzw. ulgi na złe długi. Z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju o kwoty wierzytelności (lub ich części), których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Korzystając z tego rozwiązania trzeba jednak dochować dodatkowych warunków o charakterze podmiotowym. Chodzi mianowicie o sprawdzenie statusu dłużnika. Wymagane jest bowiem, aby dostawa towaru lub świadczenie usług była dokonana na rzecz podatnika (o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT), zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Podobne warunki dotyczące stron transakcji muszą być spełnione na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której korygowana jest podstawa opodatkowania i kwota podatku. W konsekwencji wierzyciel, który także powinien być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (na dzień poprzedzający złożenie deklaracji z korektą), realizując prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, musi sprawdzić status kontrahenta (dłużnika) zarówno na dzień dostawy, jak i na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której wykazuje korektę. Ewentualne ujawnienie, że dostawa została zrealizowana na rzecz kontrahenta, który nie był zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, lub dłużnik na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji z korektą podstawy opodatkowania i podatku znajduje się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, pozbawi podatnika prawa do skorzystania z ulgi na złe długi w VAT.

Realizacja prawa do skorygowania podstawy opodatkowania oraz wartości podatku należnego w związku z uprawdopodobnieniem nieściągalności wierzytelności jest ściśle przypisana do okresu rozliczeniowego, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną (pod warunkiem, że do dnia złożenia deklaracji za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie). Wykazanie korekty w deklaracji składanej za kolejne okresy rozliczeniowe jest niemożliwe. Jeśli podatnik (wierzyciel) nie dokonał takiej korekty w rozliczeniu za właściwy okres rozliczeniowy, to może ją jednak rozliczyć składając korektę deklaracji za ten okres. Realizacja ulgi na złe długi jest jednak możliwa, jeżeli od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona.

Autor jest doradcą podatkowym