Wpłaciliśmy 100-proc. zaliczkę na poczet zakupu maszyny, w związku z czym 17 sierpnia 2017 r. francuski dostawca wystawił nam fakturę zaliczkową. Maszyna zostanie nam dostarczona w październiku 2017 r. Czy wewnątrzwspólnotowe nabycie maszyny powinniśmy rozpoznać w miesiącu wystawienia faktury zaliczkowej, tj. w sierpniu 2017 r.? Czy jeżeli nie otrzymamy faktury końcowej (ze względu na wystawienie faktury zaliczkowej 100 proc.) będziemy mogli odliczyć podatek należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia maszyny? – pyta czytelnik.
W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (zob. art. 20 ust. 5 ustawy o VAT). Przepis ten jest źródłem sporów, czy wystawienie faktur skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów także w przypadkach, gdy następuje przed jego wystąpieniem, tj. przed dostawą towarów albo – w przypadku nietransakcyjnych wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów (tj. wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o VAT) – przed przemieszczeniem towarów między państwami członkowskimi.
Ostateczne rozliczenie
Organy podatkowe wyjaśniają najczęściej, że obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów powstaje w takich przypadkach w dacie wystawienia faktury. Stanowisko takie zajęła, przykładowo, Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacjach z 8 października 2013 r. (ILPP4/443-350/13-2/EWW) i z 7 lipca 2014 r. (ILPP4/443-206/14-4/ISN) czy Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 29 listopada 2016 r. (2461-IBPP2.4512. 769.2016.1.EJU). Jak czytamy w ostatniej ze wskazanych interpretacji, „(...) w sytuacji, gdy faktura dokumentująca dostawę konkretnych towarów została wystawiona przez kontrahenta zagranicznego przed dokonaniem dostawy towaru, to obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy tego towaru".
Dotyczy to jednak wyłącznie faktur dokumentujących dostawę towarów (faktur końcowych). Wystawianie faktur zaliczkowych nie skutkuje – jak wynika z wyjaśnień organów podatkowych – powstaniem obowiązku podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów. Tytułem przykładu wskazać można interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 października 2014 r. (ILPP4/443-377/ 14-5/EWW) czy interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 14 maja 2015 r. (IPPP3/4512-166/15-2/JF). Jak czytamy w drugiej z tych interpretacji, „(...) jeśli przed wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów spółka wpłaciła zaliczkę za zakupioną maszynę oraz wystawiono fakturę dokumentującą wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów na całą kwotę kontraktu, a dostawa będzie miała miejsce po kilku miesiącach od wystawienia faktury, obowiązek podatkowy nie powstaje w momencie wystawienia przez dostawcę faktury na całą kwotę kontraktu, ale powstaje - zgodnie z przepisem art. 20 ust. 5 ustawy, tj. 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym będzie miała miejsce dostawa zakupionej maszyny będącej przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia przez spółkę. Rozpoznanie obowiązku z chwilą wystawienia faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotowe nabycie na kilka miesięcy przed samą dostawą byłoby niezgodne z art. 20 ust. 5 ustawy i nie znajduje podstawy prawnej w obowiązujących przepisach".
Zamówienie u nabywcy
W przedstawionej w pytaniu sytuacji otrzymana od francuskiego dostawcy faktura jest fakturą zaliczkową. Oznacza to, że rozpoznanie wewnątrzwspólnotowego nabycia maszyny w sierpniu 2017 r. (tj. w miesiącu wystawienia faktury zaliczkowej) nie jest prawidłowe. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powinno zostać wykazane w miesiącu wystawienia faktury końcowej albo – jeżeli faktura końcowa nie zostanie już wystawiona (ze względu na wystawienie faktury zaliczkowej 100 proc.) – w miesiącu następującym po miesiącu dokonania dostawy towarów. Obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia maszyny powstanie bowiem wówczas 15. dnia tego miesiąca.
