2. Spółka skierowała na drogę postępowania sądowego należność niespłaconą od ponad roku. Wartość należności spornej wynosi 40 000 zł, a naliczone przez jednostkę odsetki 5700 zł.
3. Spółka podzieliła zadłużenia jednego z kontrahentów, z którego wynika, że na dzień wyceny posiadał on następujące niespłacone FV:
- FV1 – kwota 10 000 zł, zalega ponad 6 miesięcy,
- FV2 – kwota 5000 zł, zalega ponad 3 miesiące,
- FV3 – kwota 6000 zł, jest niezapłacona od ponad roku.
Ad.1
Jednostka oceniła, że prawdo- podobieństwo nieodzyskania należności wynosi 80 proc. i utworzyła odpis aktualizujący wartość tej należności w wysokości 16 000 zł (tj. 20 000 zł × 80 proc.). Kwota 16 000 zł została zaksięgowana jako pozostały koszt operacyjny, a wartość należności na dzień wyceny wyniosła 4000 zł.
Ad.2
Ze względu na dość duże prawdopodobieństwo nieodzyskania należności jednostka utworzyła odpis aktualizujący w pełnej wysokości należności wraz z należnymi odsetkami. Wartość pozostałych odpisu zaliczona do kosztów operacyjnych wyniosła 40 000 zł, kosztów finansowych to 5700 zł, a wartość bilansowa należności na dzień wyceny wyniosła zero zł.
Ad.3
Zgodnie ze swoją polityką rachunkowości (>patrz przykład powyżej) spółka dokonała segre- gacji swoich należności według tzw. wiekowania. W wyniku ćwiczenia tej czynności doko- nano następujących odpisów z tytułu poszczególnych FV:
- FV1 – odpis aktualizujący wyniósł 5000 zł (tj. 10 000 zł × 50 proc.), a wartość należności na dzień wyceny wyniosła 5000 zł;
- FV2 – odpis aktualizujący wyniósł 500 zł (tj. 5000 zł × 10 proc.), a wartość należności na dzień wyceny wyniosła 4500 zł;
- FV3 – odpis aktualizujący wyniósł pełne 6000 zł (tj. 6000 zł × 100 proc.), a wartość należności na dzień wyceny wyniosła zero zł.
Tym samym, spółka zmniejszyła wartość swoich należności z kwoty 86 700 zł do wartości 13 500 zł. Jednocześnie zmniejszając swój wynik przed opodatkowaniem o 73 200 zł (w przykładzie nie zostały uwzględnione kalkulacje z tytułu podatku odroczonego). ?
—Tomasz Diering
Tomasz Diering, menedżer w Dziale Rewizji Finansowej BDO, biuro w Poznaniu
Inwentaryzacja i wiekowanie to narzędzia pomocne przy wycenia
Zasada ostrożności obliguje spółkę do wykazania w bilansie należności w wartości uwzględniającej stopień prawdopodobieństwa utraty przyszłych korzyści ekonomicznych. Spółka ma obowiązek przeanalizować konieczność ujęcia odpisu aktualizującego wartość składnika aktywów, w tym przypadku należności. Pomocna może okazać się inwentaryzacja należności drogą uzyskania potwierdzeń sald od kontrahentów oraz sporządzenie raportu wiekowania należności od odbiorców. Na tej podstawie kierownik jednostki ma możliwość uzyskania informacji czy doszło do utraty wartości należności. Utrata wartości uzasadnia konieczność dokonania odpisu aktualizującego.
Należności w MSR
Zgodnie z MSR 32 „Instrumenty finansowe: prezentacja" oraz MSR 39 „Instrumenty finansowe: wycena i ujmowanie" należności są zdefiniowane jako aktywa finansowe. Ich wycena następuje po koszcie zamortyzowanym. Zamortyzowany koszt składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego jest to kwota, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe wycenia się w momencie początkowego ujęcia, pomniejszona o spłaty kapitału oraz powiększona lub pomniejszona o ustaloną z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej skumulowaną amortyzację wszelkich różnic pomiędzy wartością początkową a wartością w terminie wymagalności oraz pomniejszona o wszelkie odpisy z tytułu utraty wartości lub nieściągalności. Oznacza to, że na dzień bilansowy należy rozważyć konieczność ujęcia odpisu aktualizującego wartość należności handlowych. Zgodnie z MSR 39 (§ 59) jednym z obiektywnych dowodów utraty wartości należności jest brak jej spłaty lub prawdopodobieństwo, że odbiorca rozpocznie proces upadłościowy lub inną formę restrukturyzacji finansowej. Regulacje MSR/MSSF przewidują, że odpis aktualizujący odbywa się na zasadzie indywidualnej lub portfelowej.