Stawka VAT w wysokości zero proc. ma zastosowanie do szczególnych przypadków dostawy towarów i usług. Aby skorzystać z opodatkowania w preferencyjnej wysokości, trzeba spełnić dodatkowe warunki w zakresie udokumentowania danego świadczenia. Dotyczy to m.in. niektórych usług związanych z transportem lotniczym (art. 83 ust. 2 ustawy o VAT) oraz usług transportu międzynarodowego (w przypadku tych świadczeń wskazano konkretne rodzaje dowodów, które usługodawca powinien posiadać – art. 83 ust. 5 ustawy o VAT). Może to wywoływać wątpliwości po stronie podatników, czy w danym przypadku faktycznie mają prawo do zastosowania zerowej stawki. Ponadto, niekiedy usługodawcy (dostawcy) w ogóle nie są świadomi, że mogą stosować stawkę preferencyjną.
W praktyce zdarza się, że usługodawca (dostawca towaru) nieprawidłowo zastosuje podstawową – 23-proc. stawkę VAT. Usługobiorca (nabywca) otrzyma wtedy fakturę z doliczonym podatkiem. W takim przypadku pojawia się pytanie, czy możliwe jest odliczenie podatku naliczonego z takiego dokumentu.
Przykład
Polska spółka A prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. W ramach tej działalności, nabyła od firmy transportowej (spółki B) świadczenie polegające na transporcie towaru z Ukrainy do Polski. Jest to usługa transportu międzynarodowego, opodatkowana, z zasady, stawką zero proc. (art. 83 ust. 1 pkt 23 w zw. z ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy o VAT). Świadczeniobiorca posiada dokumenty wymagane dla zastosowania opodatkowania w tej wysokości, o których mowa w art. 83 ust. 5 ustawy o VAT. Spółka B wystawiła jednak z tytułu swojej usługi fakturę ze stawką VAT 23 proc.
W przykładzie tym, w odniesieniu do usługi transportowej właściwa jest zerowa stawka VAT. Doliczenie podatku na fakturze jest z pewnością błędne. Nie oznacza to jednak automatycznie, że świadczeniobiorca nie ma prawa do odliczania podatku naliczonego.
Co mówią przepisy
Przy rozpatrywaniu przedstawionego zagadnienia należy wyjść od ogólnych zasad odnoszących się do prawa do odliczenia. Podstawową przesłanką do skorzystania z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, jest wykorzystywanie nabytych towarów i usług do wykonywania czynności opodatkowanych. Z kolei w myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.