W ostatnim czasie duże zainteresowanie wzbudziły potencjalne skutki obowiązującej od 1 stycznia 2017 r. nowelizacji ustawy o VAT rozszerzającej i precyzującej katalog sytuacji, w których naczelnicy urzędów skarbowych powinni wykreślać podatników z rejestru VAT.
Z jednej strony przedstawiciele środowiska biznesowego i doradcy podatkowi przestrzegali, że znowelizowane przepisy stanowią zagrożenie dla pewności obrotu gospodarczego. Wykreślenie z rejestru VAT odbywa się bowiem bez konieczności zawiadomienia podatnika, wskutek czego może on nie być świadomy, że utracił prawo do wystawiania faktur. W skrajnie niekorzystnym scenariuszu spowoduje to konieczność zapłaty wykazanego przez wyrejestrowanego podatnika podatku, gdyż –jak stanowi art. 108 ustawy o VAT – podmiot wystawiający fakturę, w której wykazana jest kwota podatku, jest obowiązany do jego zapłaty. Szczególną ostrożność muszą wykazać również kontrahenci wykreślonego podatnika. Organy podatkowe mogą bowiem twierdzić, że kontrahenci wykreślonego podatnika utracili prawo do odliczenia VAT z wystawionych przez niego faktur.
Konieczny monitoring na bieżąco
Oznacza to, że do obowiązków podmiotów prowadzących działalność gospodarczą należy dodać bieżące monitorowanie statusu w rejestrze VAT – swojego oraz kontrahentów.
Z drugiej strony, z uzasadnienia omawianej nowelizacji wynika, że głównym motywem jej wprowadzenia była walka z oszustwami VAT, gdzie często wykorzystywane były tzw. słupy. Ponadto, zdaniem ustawodawcy, organy podatkowe mają za zadanie usuwać z rejestru podatników VAT podmioty, które nie powinny w nim figurować, czy to z racji faktycznego zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych, czy z uwagi na wykonywanie czynności, którym trudno przypisać miano działalności gospodarczej. Przedstawiciele resortu finansów komentujący stosowanie tych przepisów zapewniają przy tym, że wykreślenie uczciwego przedsiębiorcy w praktyce jest niemożliwe. Należy dodać, że – jak wynika z doniesień prasowych – podejmowane działania uszczelniające m.in. system VAT w Polsce okazują się w dużej mierze skuteczne (Rzeczpospolita z 5 maja 2017 r. „Luka przymknięta na 5,5 mld zł", s. B2).
Nie ustalono w jaki sposób
Skuteczność tych działań nie powinna jednak prowadzić do wniosku, że obowiązujące regulacje są idealne. W szczególności, gdy się porówna orzecznictwo sądów administracyjnych z aktualną treścią przepisów dotyczących wykreślenia z rejestru podatników VAT, można dojść do wniosku, że przepisy te nie przewidują w sposób wyraźny odpowiedniej formy rozstrzygnięcia w przedmiocie wykreślenia podatnika z rejestru VAT. Z dotychczasowej praktyki organów podatkowych wynikało bowiem, że przepis pozwalający na wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT bez konieczności jego zawiadamiania oznaczał, że nie wydawano wobec wykreślonego podatnika ani decyzji, ani postanowienia, ani nawet podmiot ten nie był powiadamiany o tej czynności.
