Komornik sądowy jest podatnikiem VAT

Komornik sądowy, którego status wynika z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, jest podatnikiem VAT.

Publikacja: 10.05.2017 05:00

Komornik sądowy jest podatnikiem VAT

Foto: www.sxc.hu

Wnioskodawca jest komornikiem sądowym. W związku z tym ma status funkcjonariusza publicznego działającego przy sądzie rejonowym. Wykonuje czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne przekazane na podstawie odrębnych przepisów. We wniosku o interpretację zapytał czy w związku z przyznanym komornikowi sądowemu statusem jest on podatnikiem VAT, gdy wykonuje wymienione czynności.

Jego zdaniem komornik sądowy, wykonując władztwo publiczne będące konsekwencją pełnienia funkcji organu egzekucyjnego, powinien być uznany za organ władzy publicznej w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa. Tym samym ma do niego zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, wyłączający komornika sądowego jako organ władzy publicznej z grona podatników.

Fiskus odpowiedział, że komornik jest podatnikiem VAT. WSA w Łodzi uznał natomiast, że takiego statusu nie można mu przypisać.

Gdy spór trafił na wokandę Naczelnego Sądu Administracyjnego ten zwrócił uwagę na wyraźne i występujące na szeroką skalę spolaryzowanie poglądów na temat statusu komornika sądowego jako podatnika VAT na poziomie wojewódzkich sądów administracyjnych. Trzyosobowy skład doszedł do przekonania, że sporna kwestia jest zagadnieniem prawnym budzącym poważne wątpliwości i powinno być rozstrzygnięte uchwałą. Po gruntownej analizie przepisów i orzecznictwa – również unijnego – siedmioosobowy skład NSA uznał, że komornik jest podatnikiem VAT.

Sąd zauważył m.in., że określenie statusu komornika sądowego jako organu władzy publicznej formułowane jest wyłącznie w kontekście odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej. Przy czym pojęcie „organ władzy publicznej" oznacza instytucję, strukturę organizacyjną, jednostkę władzy publicznej, z której działalnością wiąże się wyrządzenie szkody.

Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że komornik jest swoiście rozumianym reprezentantem władzy publicznej, czego symbolicznym wyrazem jest prawo używania pieczęci urzędowej z godłem państwa. Komornicy są powoływani przez ministra sprawiedliwości i działają przy sądach rejonowych, nie wchodząc jednak w ich strukturę. Mimo organizacyjnego i funkcjonalnego powiązania komornika z władzą sądowniczą, nie sprawuje on mimo to wymiaru sprawiedliwości i nie jest organem sądowym. Status komornika zbliża się do statusu innych tzw. wolnych zawodów.

Komornik wykonuje swój zawód, posiadając odpowiednie kwalifikacje i przygotowanie zawodowe, podobnie jak np. adwokat czy lekarz, działając na własny rachunek w granicach odpowiedniej niezależności organizacyjnej. Jego działalność odbywa się w sposób zorganizowany i ciągły, na co wskazuje chociażby powtarzalność czynności oraz organizacja jego pracy w wyspecjalizowanej kancelarii. W ocenie NSA komornik doznaje wprawdzie pewnych ograniczeń w zakresie prowadzonej działalności, jednak to nie wyklucza jeszcze możności rozpatrywania jego aktywności jako działalności gospodarczej. Można uznać, że komornik posiada liczne cechy profesjonalisty, a jego działalność ma charakter działalności gospodarczej.

Z orzecznictwa TS UE wynika, że podmioty takie jak komornicy sądowi działający na podstawie prawa polskiego powinni zostać opodatkowani VAT. Są to bowiem podmioty zawodowo trudniące się wykonywaniem tego typu czynności, które organizują swoje zasoby osobowe i rzeczowe w kancelarii, a więc w sposób autonomiczny i niezależny, i świadczą usługi w sposób odpłatny. Wykonywane przez komorników czynności egzekucyjne mają charakter odpłatny, ponieważ na ten cel pobierana jest opłata egzekucyjna.

Siedmioosobowy skład NSA doszedł do wniosku, że do komornika sądowego, którego status wynika z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji ma zastosowanie art. 15 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT. Posiada on status podatnika VAT, ponieważ wykonuje działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej, wykonywanej w ramach wolnego zawodu. W związku z tym nie przysługuje mu wyłączenie przewidziane w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT oraz art. 13 ust. 1 dyrektywy 112.

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 marca 2017 r. (I FPS 8/16).

—Aleksandra Tarka

Komentarz eksperta

Magdalena Mikulka, konsultant podatkowy w krakowskiej kancelarii Czyż Łabno Wojtowicz-Janicka doradcy podatkowi radcowie prawni

Komentowana uchwała składu siedmiu sędziów NSA ma niebagatelne znaczenie dla całego środowiska komorniczego w Polsce. Sąd przesądził w niej bowiem definitywnie, że komornicy sądowi są podatnikami VAT, zażegnując tym samym toczące się spory przedstawicieli tego zawodu z ministrem finansów.

Uchwale, która jest odpowiedzią na pojawiające się w ciągu ostatnich dwóch lat rozbieżności orzecznicze, trudno odmówić słuszności, zwłaszcza w świetle powoływanego w niej orzecznictwa unijnego. Komornik sądowy posiada liczne cechy profesjonalisty wykonującego wolny zawód – prowadzi kancelarię na własny rachunek i własne ryzyko stosując zasadę racjonalnego gospodarowania, a jego działalność - samodzielna, zorganizowana i ciągła – polega na wykorzystaniu osobistych zdolności i kwalifikacji. Pierwiastek „publiczny" w działalności komornika jest oczywiście znaczący, ale nie przeważający.

Ponadto, abstrahując od tego, że hybrydowy charakter zawodu komornika uniemożliwia jednoznaczną ocenę jego statusu, należy jednak stwierdzić, iż zaliczenie komorników (notabene – funkcjonariuszy publicznych) do organów władzy publicznej jest zbyt daleko idące – z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu wyroku, do którego w tym miejscu odsyłam.

Mając tym samym na względzie zasadę powszechności opodatkowania i wymóg ścisłej interpretacji wyjątków na gruncie prawa podatkowego, za właściwy – na podstawie obecnie obowiązujących przepisów – należy uznać pogląd wyrażony w analizowanej uchwale.

Kwestią otwartą pozostaje wciąż to, na czyje barki zostanie zrzucony ekonomiczny ciężar podatku. Nad tym problemem aktualnie pochyla się powiększony skład SN, który ma rozstrzygnąć, czy sami komornicy, czy też wierzyciele i dłużnicy odczują finansowe skutki nowej interpretacji przepisów ustawy o VAT, usankcjonowanej uchwałą NSA.

Wnioskodawca jest komornikiem sądowym. W związku z tym ma status funkcjonariusza publicznego działającego przy sądzie rejonowym. Wykonuje czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne przekazane na podstawie odrębnych przepisów. We wniosku o interpretację zapytał czy w związku z przyznanym komornikowi sądowemu statusem jest on podatnikiem VAT, gdy wykonuje wymienione czynności.

Jego zdaniem komornik sądowy, wykonując władztwo publiczne będące konsekwencją pełnienia funkcji organu egzekucyjnego, powinien być uznany za organ władzy publicznej w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa. Tym samym ma do niego zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, wyłączający komornika sądowego jako organ władzy publicznej z grona podatników.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów