VAT: kiedy składniki majątku nie są zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa - wyrok NSA

Nabycie lokali w centrum biurowym i galerii handlowej, bez wykazania ich organizacyjnego i finansowego wyodrębnienia w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, nie daje podstaw do przyjęcia, że nieruchomości te samodzielnie tworzyły ZCP.

Publikacja: 23.04.2018 05:20

VAT: kiedy składniki majątku nie są zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa - wyrok NSA

Foto: 123RF

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 stycznia 2018 r. (I FSK 1127/17).

Spółka nabyła lokale w centrum biurowym oraz w galerii handlowej. Transakcja ta została przez strony zaklasyfikowana jako dostawa poszczególnych aktywów. W związku z taką klasyfikacją strony transakcji wybrały opcję opodatkowania dostaw tych nieruchomości podatkiem od towarów i usług. Dlatego, spółka - posługując się otrzymanymi fakturami zawierającymi kwoty VAT naliczonego - składając deklarację VAT-7 wystąpiła o zwrot nadwyżki VAT naliczonego nad należnym, wynikającej w głównej mierze z faktu wykazania VAT z faktur dotyczących tych transakcji. Spółka podkreśliła, że będzie wynajmować nabyte nieruchomości, ale jej rola – w odróżnieniu od tego, co wcześniej robił zbywca - ograniczy się wyłącznie do ich biernego posiadania. Kupując lokale spółka nie przejęła żadnych pracowników zbywcy (zbywca w dalszym ciągu będzie zarządzał nieruchomościami), a wstąpienie w umowy najmu zawarte przez poprzednich właścicieli wynikało z przepisów prawa cywilnego. Jej zdaniem, z tych powodów nie można nabytych przez nią lokali uznać za zorganizowaną część przedsiębiorstwa (dalej: ZCP).

Organy podatkowe zarówno w I, jak i w II instancji uznały jednak te transakcje za zbycie ZCP w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, które nie podlega opodatkowaniu. Z tego powodu organy nie uznały też prawa spółki do odliczenia VAT z faktur dokumentujących te transakcje, a w konsekwencji zakwestionowały zasadność zwrotu VAT. Zdaniem organów, przedmiotem transakcji były w tym przypadku nie poszczególne składniki majątkowe, ale pozostające ze sobą w związku funkcjonalnym budynki, budowle, infrastruktura i wyposażenie, które tworzyły ściśle powiązane kompleksy – centrum biurowe i galerię handlową.

Spółka nie zgodziła się z ww. stanowiskiem organów podatkowych i wniosła skargę do WSA we Wrocławiu. Sąd w wyroku z 9 lutego 2017 r. (I SA/Wr 972/16) przyznał rację spółce. Powołał się przy tym na wyrok z 24 listopada 2016 r. (I FSK 1316/15), w którym NSA stwierdził, że zabudowane nieruchomości same w sobie nie tworzą całości zdolnej do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, a tym samym nie stanowią ZCP, nawet jeżeli były wykorzystywane przez sprzedawcę również do działalności gospodarczej polegającej na wynajmowaniu tych nieruchomości lub ich części albo znajdujących się na nich obiektów budowlanych i ich części.

Organ podatkowy wniósł na ten wyrok skargę kasacyjną, która jednak została przez NSA oddalona. NSA podkreślił, że WSA prawidłowo ocenił materiał dowodowy, odwołując się przy tym do wyroku I FSK 1316/15. W orzeczeniu tym szczegółowo zostało opisane kiedy możemy mówić o ZCP. Takie nabycie nieruchomości i związanych z nimi praw, jakie miało miejsce w tej sprawie, tj. bez elementu wyodrębnienia organizacyjnego i finansowego nabywanych składników majątkowych, nie daje podstaw do uznania transakcji za dostawę ZCP.

—Tomasz Wiącek, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Adam Dwornik, doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Opodatkowanie VAT transakcji nieruchomościowych, z uwagi na obowiązujące regulacje VAT w tej materii, jest procesem skomplikowanym dla podatników i generującym liczne wątpliwości praktyczne. Tym bardziej, że stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych jest często niejednolite. Dodatkowo, kwestię tę komplikują przeważnie wysokie kwoty transakcji nieruchomościowych, przez co ewentualny błąd w określeniu ich prawidłowego traktowania VAT może prowadzić do kosztownych konsekwencji dla stron transakcji (np. zaniżenie zobowiązania w VAT po stronie sprzedawcy lub kwestionowanie zwrotu VAT po stronie nabywcy).

Komentowany wyrok NSA jest już kolejnym orzeczeniem rozstrzygającym czy w danych okolicznościach stanu faktycznego zrealizowana przez strony transakcja będzie stanowiła zbycie ZCP, czy może jednak zbycie poszczególnych składników majątkowych. Rozstrzygniecie tej kwestii jest o tyle istotne, że transakcja zbycia ZCP w ogóle nie podlega opodatkowaniu VAT, natomiast w przypadku uznania transakcji za dostawę nieruchomości zabudowanej zastosowanie może znaleźć opodatkowanie VAT, bądź ewentualnie zwolnienie z VAT prowadzące do opodatkowania transakcji podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Odwołując się do definicji ZCP należy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie przesłanki charakteryzujące ZCP:

- po pierwsze, ZCP tworzą składniki materialne i niematerialne, które muszą być organizacyjnie i finansowo wyodrębnione w istniejącym przedsiębiorstwie,

- po drugie, muszą one być wystarczające do realizacji określonych zadań gospodarczych (mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania).

Orzekając w komentowanej sprawie NSA podzielił stanowisko zajęte przez WSA we Wrocławiu i stwierdził, że nie jest wystarczające do przyjęcia, iż opisane nieruchomości w momencie ich sprzedaży stanowiły ZCP to, że w ramach swojej działalności nabywca nieruchomości uprzednio wynajmowanych przez zbywcę także wykorzystuje te nieruchomości do działalności w zakresie wynajmu. Sam fakt wykorzystywania nieruchomości w działalności gospodarczej, aczkolwiek bez wykazania ich organizacyjnego i finansowego wyodrębnienia w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa zbywcy, nie jest wystarczającą podstawą do uznania, że nieruchomości objęte transakcją samodzielnie tworzyły ZCP w rozumieniu VAT.

Mimo, iż komentowanego orzeczenia nie można uznać za przełomowe (analogiczne stanowisko NSA przedstawił przykładowo w wyrokach z 30 listopada 2017 r., I FSK 418/16 oraz z 24 listopada 2016 r., I FSK 1316/15), to trzeba zasygnalizować, że krótko przed zapadnięciem komentowanego wyroku, w podobnej sprawie WSA w Łodzi w orzeczeniu z 10 stycznia 2018 r. (I SA/Łd 1031/17) przedstawił stanowisko całkowicie odmienne. Uznał bowiem transakcję, której przedmiotem również było centrum handlowe, za ZCP. Przedmiotowy wyrok WSA w Łodzi jest nieprawomocny, dlatego należy obecnie oczekiwać na rozstrzygnięcie tej sprawy przez NSA.

W dalszym ciągu istnieją wątpliwości odnośnie do klasyfikowania dla celów VAT transakcji nieruchomościowych jako zbycie ZCP lub jako zbycie poszczególnych aktywów. Dlatego każdorazowo uzasadnione jest przeanalizowanie okoliczności towarzyszących danej transakcji pod kątem spełnienia przesłanek, o których mowa w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, a potencjalnie nawet uwzględniając nieco szersze spojrzenie na pojęcie przedsiębiorstwa / ZCP (ang. transfer of going concern) wynikające z dyrektywy VAT i orzecznictwa TSUE.

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 stycznia 2018 r. (I FSK 1127/17).

Spółka nabyła lokale w centrum biurowym oraz w galerii handlowej. Transakcja ta została przez strony zaklasyfikowana jako dostawa poszczególnych aktywów. W związku z taką klasyfikacją strony transakcji wybrały opcję opodatkowania dostaw tych nieruchomości podatkiem od towarów i usług. Dlatego, spółka - posługując się otrzymanymi fakturami zawierającymi kwoty VAT naliczonego - składając deklarację VAT-7 wystąpiła o zwrot nadwyżki VAT naliczonego nad należnym, wynikającej w głównej mierze z faktu wykazania VAT z faktur dotyczących tych transakcji. Spółka podkreśliła, że będzie wynajmować nabyte nieruchomości, ale jej rola – w odróżnieniu od tego, co wcześniej robił zbywca - ograniczy się wyłącznie do ich biernego posiadania. Kupując lokale spółka nie przejęła żadnych pracowników zbywcy (zbywca w dalszym ciągu będzie zarządzał nieruchomościami), a wstąpienie w umowy najmu zawarte przez poprzednich właścicieli wynikało z przepisów prawa cywilnego. Jej zdaniem, z tych powodów nie można nabytych przez nią lokali uznać za zorganizowaną część przedsiębiorstwa (dalej: ZCP).

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe