Odsprzedaż usług budowlanych z odwrotnym obciążeniem w VAT

Podwykonawca to podmiot wykonujący określone czynności na zlecenie głównego wykonawcy, a zatem mechanizm reverse charge powinien być stosowany również przy odsprzedaży usług budowlanych przez nabywcę innemu podmiotowi.

Publikacja: 06.04.2017 06:00

Odsprzedaż usług budowlanych z odwrotnym obciążeniem w VAT

Foto: 123RF

Od 1 stycznia br. usługi budowlane i budowlano-montażowe świadczone przez podwykonawców zostały objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia w VAT.

Załącznik nr 14

W wyniku nowelizacji do ustawy o VAT został dodany załącznik nr 14. W załączniku tym wskazano różnego rodzaju usługi budowlane i budowlano-montażowe. Co jednak istotne, świadczenia te muszą być identyfikowane na podstawie norm z zakresu statystki publicznej, gdyż dla ww. usług ustawa o VAT powołuje wprost symbole PKWiU. Przykładowo, odwrotne obciążenie może dotyczyć:

- robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych (prac związanych z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków) – PKWiU 41.00.30.0,

- robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków niemieszkalnych (prac związanych z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków) – PKWiU 41.00.40.0,

- robót związanych z rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych – PKWiU 43.11.10.0,

- robót malarskich – PKWiU 43.34.10.0,

- robót związanych z montowaniem i demontowaniem rusztowań – PKWiU 43.99.20.0,

- robót związanych ze wznoszeniem konstrukcji stalowych – PKWiU 43.99.50.0 czy

- robót związanych z wykonywaniem pozostałych specjalistycznych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych – PKWiU 43.99.90.0.

W poz. 1 załącznika nr 14 uwzględniono także usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (DzU z 2015 r. poz. 1223 ze zm.). Te świadczenia są jednak objęte odwrotnym obciążeniem bez względu na klasyfikację w ramach PKWiU.

Trzeba sprawdzić status stron

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT, z brzmieniu obowiązującym od stycznia 2017 r., podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Za podatnika VAT uznaje się zatem nabywcę usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy o VAT. Warunkiem jest jednak to, by usługodawca ww. świadczeń był podatnikiem prowadzącym samodzielną działalność gospodarczą i nie korzystał ze zwolnienia z VAT ze względu na wielkość obrotów. Natomiast usługobiorca musi być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Oznacza to, że zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia przy ww. usługach (w tym budowlanych i budowlano-montażowych) każdorazowo wymaga upewnienia się co do statusu podatkowego obu stron transakcji. W tym zakresie pomocne mogą być informacje z Portalu Podatkowego (http://www.finanse.mf.gov.pl/web/wp/pp).

Dodatkowy warunek

Wskazane powyżej przesłanki są wystarczające do objęcia odwrotnym obciążeniem usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych wymienionych w poz. 1 załącznika nr 14 do ustawy o VAT. W stosunku do pozostałych świadczeń z załącznika nr 14 (czyli usług budowlanych i budowlano-montażowych) konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku. Mianowicie, nabywca takich usług może być uznany za podatnika z tytułu ww. usług budowlanych i budowlano-montażowych, jeśli usługi te są świadczone przed podwykonawcę (art. 17 ust. 1h ustawy o VAT) >patrz ramka.

Rozliczenia w praktyce

W związku z nowelizacją przepisów ustawy o VAT, od stycznia 2017 r. usługi budowlane i budowlano-montażowe realizowane przez głównego wykonawcę na rzecz zamawiającego powinny być rozliczane tak jak do tej pory – na zasadach ogólnych. Oznacza to, że główny wykonawca (jako usługodawca) jest podatnikiem z tytułu usługi budowlanej lub budowlano-montażowej i w związku z tym wystawia na rzecz zamawiającego fakturę z wykazaną kwotą i stawką VAT. Jeżeli jednak wykonawca zatrudni podwykonawcę, to wówczas do usługi zrealizowanej przez tego podwykonawcę zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia. To główny wykonawca zlecający wykonanie części świadczenia innemu podmiotowi będzie zatem podatnikiem VAT z tytułu tej transakcji (jako usługobiorca) i w związku z tym otrzyma od podwykonawcy fakturę bez VAT (z dodatkową adnotacją „odwrotne obciążenie" – zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT).

W podwójnej roli

Skoro przepisy dotyczące odwrotnego obciążenia dotyczą usług budowlanych i budowlano-montażowych z załącznika nr 14 realizowanych przez podwykonawcę (rozumianego jako podmiot wykonujący usługi na zlecenie głównego wykonawcy), to należy przyjąć, że powinny mieć one zastosowanie także w przypadku odsprzedaży ww. usług. Podmiot, który nabywa sługę w imieniu własnym, ale na rzecz innego podmiotu, świadczy bowiem tę usługę jako bezpośredni wykonawca (art. 8 ust. 2a ustawy o VAT). Natomiast podmiot, od którego zakupił to świadczenie (czyli najczęściej firma budowlana), staje się w tym schemacie podwykonawcą usług budowlanych.

Przykład

Współwłaściciel A budynku zamawia wykonanie robót tynkarskich – PKWiU 43.31.10.0 (poz. 30 załącznika nr 14) od firmy budowlanej w imieniu własnym. Kolejno, na mocy porozumienia zawartego z drugim współwłaścicielem B nieruchomości, strony ustalają, że B poniesie połowę kosztów tych robót. Podmiot A otrzyma w takiej sytuacji od firmy budowlanej (wykonawcy) fakturę z VAT. Jednak usługa nabyta od wykonawcy zostanie w 50 proc. odsprzedana przez A na rzecz B. Współwłaściciel A nabywa to świadczenie w imieniu własnym, ale na rzecz współwłaściciela B, czyli sam realizuje to świadczenie jako bezpośredni wykonawca podmiotu B (art. 8 ust. 2a ustawy o VAT). A zatem A wystawi B fakturę z VAT (z tytułu tej transakcji to A jako sprzedawca będzie podatnikiem).

Problem z fakturą

W analizowanym schemacie transakcji (>patrz: przykład powyżej) powstaje problem, jak prawidłowo powinna zostać udokumentowana transakcja zrealizowana przez firmę budowlaną na rzecz podmiotu zamawiającego (tu: współwłaściciel A). Firma budowlana, świadcząc usługi budowlane na zlecenie współwłaściciela A, działa jako wykonawca i w związku z tym wystawia fakturę z VAT. W związku jednak z odsprzedażą części usługi na rzecz współwłaściciela B, firma budowlana staje się de facto podwykonawcą (podmiotem działającym na zlecenie głównego wykonawcy, czyli A). Powstaje zatem pytanie, czy faktura wystawiona pierwotnie przez firmę budowlaną na rzecz A powinna zostać skorygowana, tj. czy w fakturze tej powinien być wykazany VAT – w części dotyczącej odsprzedaży na rzecz B oraz czy powinna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie".

Obecnie trudno przewidzieć, jak ustosunkują się do tej kwestii organy podatkowe. Z jednej strony, w chwili sprzedaży usług budowlanych na rzecz zamawiającego podmiotu (tu: na rzecz A) nie zawsze będzie można przewidzieć, czy usługi te zostaną kolejno odsprzedane do innego podmiotu. Odsprzedaż taka zresztą wcale nie musi mieć miejsca, więc trudno oczekiwać, żeby firma budowlana już w momencie sprzedaży czy wystawiania faktury na rzecz zamawiającego była w stanie określić, czy powinna stosować odwrotne obciążenie. Z drugiej strony, obecne przepisy ustawy o VAT wskazują jednak dość wyraźnie, że taki podmiot (firma budowlana) powinien zostać uznany za podwykonawcę świadczącego usługę objętą mechanizmem odwrotnego obciążenia.

W przedstawionym przykładzie problem taki nie zaistniałby w ogóle, gdyby umowa z firmą budowlaną była zawarta od razu z oboma współwłaścicielami nieruchomości. Wówczas trzeba by było przyjąć, że firma ta świadczy usługę budowlaną jako bezpośredni wykonawca zarówno na rzecz A, jak i na rzecz B. Podmiot ten byłby zatem zobligowany do wystawienia dwóch faktur z VAT na rzecz każdego z nabywców (ewentualnie – jednej faktury na rzecz obu podmiotów A i B). ?

—Ewelina Kalita jest kierownikiem Zespołu ds. Podatków Pośrednich w ECDDP Sp. z o.o.

—Paweł Barnik jest zastępcą dyrektora Departamentu ds. Podatków Pośrednich w ECDDP Sp. z o.o.

Podwykonawca wykonuje prace na zlecenie głównego wykonawcy

Ani ustawa o VAT, ani przepisy wykonawcze nie definiują pojęcia podwykonawcy. Wskazane jest zatem posługiwanie się tym pojęciem zgodnie z jego językowym znaczeniem (co zaleciło zresztą Ministerstwo Finansów w raporcie z konsultacji społecznych projektu z 22 września 2016 r. zmiany ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw). Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN podwykonawcą jest „firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy". Nieuzasadnione wydaje się zatem powoływanie w tym miejscu definicji podwykonawcy wynikającej z przepisów kodeksu cywilnego (art. 6471) czy ustawy – Prawo zamówień publicznych.

Od 1 stycznia br. usługi budowlane i budowlano-montażowe świadczone przez podwykonawców zostały objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia w VAT.

Załącznik nr 14

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe