Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność w zakresie oceny ryzyka i szacowania poniesionych strat (symbol PKD: 66.21.Z). Działalność w zakresie dochodzenia odszkodowań prowadzi w imieniu klienta, a we własnym – w zakresie dochodzenia nabytych odszkodowań. Świadczy też usługi najmu samochodów zastępczych i jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Działalność spółki polega przede wszystkim na nabywaniu odszkodowań w drodze cesji wierzytelności (przelew – art. 509 k.c.) od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Nabycie to z reguły następuje po cenie wyższej niż wartość odszkodowania zaproponowanego przez firmę ubezpieczeniową. Kupuje je też od firm pośredniczących, skupujących odszkodowania, które są czynnymi podatnikami VAT. Dla takich transakcji cena nabycia jest niższa niż wartość nominalna wierzytelności (ze względu na duży wolumen nabywanych praw). Niektóre z tych transakcji są opodatkowane stawką podstawową, co udokumentowane jest fakturami zakupu otrzymanymi od kontrahentów. Spółka podkreśliła, że jeden z kontrahentów uzasadnia stosowanie stawki podstawowej VAT wydaną na jego wniosek interpretacją. Zapytała więc, czy do opisanych transakcji ma zastosowanie 23 proc. stawka VAT, czy może nie będą one w ogóle podlegały rygorowi ustawy o VAT.
Fiskus odpowiedział, że czynność polegająca na zbyciu wierzytelności pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT. Czynność ta nie jest bowiem ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług. W ocenie urzędników zbycie przez spółkę wierzytelności do innych podmiotów, podatników VAT, nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem po jej stronie. Stwierdził jednak, że spółka nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie przez nią wierzytelności od innych podmiotów, których przedmiotem działalności gospodarczej jest nabywanie i sprzedaż wierzytelności. W jego ocenie wynika to z tego, że czynność ta nie stanowi ani dostawy towarów, ani świadczenia usług. Skoro po stronie zbywcy wierzytelności nie powstaje z tego tytułu obowiązek podatkowy, to nie ma on podstaw do wystawienia faktury dokumentującej tę czynność.
Fiskus tłumaczył, że odpłatnym świadczeniem usług objętym zakresem ustawy jest, co do zasady, czynność nabycia wierzytelności. Zatem to po stronie nabywcy występuje obowiązek ewentualnego opodatkowania nabycia wierzytelności, a skarżąca, nabywając wierzytelności, nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego, tylko obowiązek ewentualnego naliczenia VAT. W konsekwencji, prawo do odliczenia (w sytuacji opodatkowania VAT czynności nabycia wierzytelności) będzie występować po stronie zbywcy wierzytelności.
Spółka nie zgodziła się, że nie ma prawa do obniżenia podatku należnego o naliczony wynikający z otrzymanych faktur z tytułu nabycia wierzytelności, gdy sprzedawca zastosował przy sprzedaży stawkę podstawową VAT, rozpoznał podatek należny i wpłacił go na rachunek bankowy właściwego organu podatkowego. Wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ale przegrała.
Sąd zgodził się z fiskusem, że sama sprzedaż wierzytelności nie jest świadczeniem usług przez zbywcę, a zatem po jego stronie nie powstaje z tego tytułu obowiązek podatkowy w VAT. Świadczeniem usługi (odpłatnym, jeżeli cesjonariusz z tego tytułu otrzymuje umówione wynagrodzenie) jest natomiast nabycie wierzytelności, ponieważ to podmiot kupujący wierzytelność wcelu jej odsprzedaży lub wyegzekwowania, świadczy na rzecz cedenta usługę, której podstawowym celem jest uwolnienie zbywcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności.
