Podatnikiem VAT nie tyle się „jest", co raczej się „bywa". Opodatkowaniu VAT podlegają bowiem czynności wykonywane przez podatnika tego podatku, działającego w takim charakterze. Jednak ustalenie, kiedy warunki te są spełnione może sprawiać trudności, co potwierdzają niedawne rozstrzygnięcia organów podatkowych i sądów administracyjnych w zakresie opodatkowania VAT czynności wykonywanych w ramach kontraktu menedżerskiego.
W orzeczeniu z 22 lutego 2017 r. (I FSK 1014/15) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną spółki, której kontrola podatkowa zakwestionowała prawo do odliczenia naliczonego VAT z faktur dotyczących usług menedżerskich. Spór dotyczył rozliczeń pomiędzy spółką a jej menedżerem – prezesem zarządu, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług menedżerskich i zarządzania. Usługi wykonywane przez prezesa na rzecz spółki zostały zdefiniowane w umowie menedżerskiej. Zgodnie z jej treścią, do obowiązków prezesa należało m.in. przygotowanie i wdrażanie strategii, realizowanie celów, priorytetów oraz procedur związanych z działalnością gospodarczą spółki, wdrażanie procedur i praktyk związanych z zakupami, reprezentowanie spółki w kontaktach z klientami i kontrahentami, wprowadzanie w życie uchwał podejmowanych przez radę nadzorczą i zgromadzenie wspólników, wykonywanie innych funkcji administracyjnych niezbędnych do zarządzania spółką. Spółka natomiast zobowiązała się do zapłaty wynagrodzenia prezesa, zapewnienia mu samochodu służbowego oraz pokrywania kosztów jego utrzymania, zwrotu kosztów związanych z przejazdem i zakwaterowaniem poniesionych przy pełnieniu obowiązków służbowych.
Kto odpowie za szkody
Naczelnik urzędu skarbowego uznał jednak, że świadczenie podlegające opodatkowaniu nie jest wykonywane przez podmiot prowadzący samodzielną działalności gospodarczą, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W ocenie organu podatkowego, kwestią zasadniczą w tym względzie jest brak określenia odpowiedzialności prezesa wobec osób trzecich za szkody związane z prowadzoną działalnością. Za brakiem statusu podatnika VAT przemawia również brak ryzyka ekonomicznego w działalności menedżera, który otrzymywał stałe wynagrodzenie i nie ponosił w istocie kosztów prowadzonej działalności.
Z oceną organów podatkowych zgodziły się również sądy administracyjne obu instancji (szczegółowa treść stanowiska NSA będzie znana po publikacji pisemnego uzasadnienia).
Analogiczne stanowisko można odnaleźć w niedawnej interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, wydanej 1 lutego 2017 r. przez Izbę Skarbową w Katowicach (2461-IBPP2.4512.921. 2016.2.EJu). Wnioskodawcą była spółka, która nabywa usługi świadczone przez menedżera. Organ podatkowy stwierdził, że prawo do odliczenia podatku naliczonego z tych faktur nie przysługuje spółce z uwagi na brak statusu podatnika VAT jej menedżera. W ocenie organu podatkowego: „skoro menedżer nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za szkody wynikające z podejmowanych przez niego czynności przy wykonywaniu umowy, nie ponosi ryzyka gospodarczego podejmowanych decyzji w ramach umowy ze spółką, należy uznać, że relacja łącząca menedżera z wnioskodawcą (spółką) stanowi stosunek zobowiązaniowy podobny do tego, jaki łączy pracodawcę i pracownika".
