Do końca 2016 r. deklaracje za kwartalne okresy rozliczeniowe składali zarówno mali podatnicy rozliczający się metodą kasową, jak i inni podatnicy, którzy dobrowolnie wybrali tę formułę, w tym rozpoczynający w ciągu roku wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu (z wyjątkiem podatników dokonujących dostaw towarów wrażliwych o wartości przekraczającej ustalony limit). Kwartalne rozliczanie podatku było popularne i szeroko stosowane wśród przedsiębiorców. Skutkowało bowiem co najmniej zmniejszeniem obciążeń formalnych polegającym na braku konieczności składania comiesięcznej deklaracji rozliczeniowej, a często - poprzez odsunięcie terminu zapłaty podatku - pozwalało dodatkowo na efektywne wykorzystanie środków finansowych, sprzyjając płynności finansowej przedsiębiorcy. Oczywiście z tego wariantu raczej nie korzystali podatnicy regularnie wykazujący w swoich rozliczeniach nadwyżkę podatku naliczonego do zwrotu z urzędu skarbowego.
W wyniku wprowadzonej zmiany przepisów, od 1 stycznia 2017 r. kwartalne rozliczenia podatku od towarów i usług są już dostępne tylko dla małych podatników, przy czym dodatkowo wprowadzone regulacje przewidują tutaj system wyłączeń. Tym wariantem rozliczeń objęci są bowiem mali podatnicy rozliczający się metodą kasową (art 99 ust. 2 ustawy o VAT) oraz inni mali podatnicy, którzy dobrowolnie zdecydują się przyjęcie kwartalnych okresów rozliczeniowych (art 99 ust. 3 ustawy o VAT), jeżeli wobec nich nie zaistnieją warunki wyłączające możliwość składania deklaracji kwartalnych. Z rozliczeń kwartalnych nie skorzystają już zatem inni podatnicy niż uznawani zgodnie z przepisami ustawy o VAT za małych. Ponadto, raz na kwartał nie rozliczą się podatnicy rozpoczynający w ciągu roku wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu. Stosownie bowiem do znowelizowanego art. 99 ust. 3a ustawy o VAT, możliwości kwartalnego rozliczenia nie stosuje się do podatników:
- rejestrowanych przez naczelnika urzędu skarbowego jako podatnicy VAT czynni przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym nastąpiła rejestracja lub
- którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go czterech kwartałach dokonali dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 (towary wrażliwe – m.in. paliwo), chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50 000 zł.
Wyłączenia te odnoszą się także do tych małych podatników, którzy rozliczają się kasowo.