Pusta faktura bez odliczenia - wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podatnika, któremu fiskus zakwestionował rozliczenia VAT.

W sprawie chodziło o tzw. puste faktury. Fiskus ustalił, że kontrahent podatnika wystawiał faktury dokumentujące głównie dostawy prętów żebrowanych, które nie dokumentowały rzeczywistych transakcji gospodarczych. Nie było towaru, nikt także nie płacił przewoźnikom za przewóz towaru, nie było więc też żadnych dostaw.

Podatnik nie zgadzał się z taką oceną sytuacji. Przekonywał, że każdorazowo przed dokonaniem pierwszej transakcji żądał okazania dokumentów rejestracyjnych firmy, a także korzystał z uprawnień wynikających z art. 96 ust. 13 ustawy VAT. Nie zgadzał się, że skoro firmy współpracujące z nim dopuściły się przestępstwa, to także on musiał je popełnić.

Fiskus nie zmienił zdania i uważał, że podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT z faktur ujętych w rejestrach zakupu za kwiecień 2009 r. oraz za okres od czerwca do grudnia 2009 r.

Spór trafił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z Gliwicach. Skarżący podnosił, że nie może odpowiadać za nieprawidłowości stwierdzone u wystawcy, bo nie ma żadnych dowodów wskazujących na jego wiedzę o ewentualnych nielegalnych działaniach.

WSA nie dał się jednak przekonać do tych racji. Przypomniał, że aby w ogóle mówić o VAT, musi zaistnieć czynność. Działanie, aby wywrzeć w systemie VAT pełne skutki charakterystyczne dla czynności opodatkowanej, musi cechować się stroną „materialną" oraz „formalną". Czynność nieposiadająca „strony materialnej" to taka, która ma jedynie swój obraz w dokumentacji, lecz nie została w rzeczywistości przeprowadzona.

Sąd podkreślił, że faktura nieodzwierciedlająca faktycznie dokonanych przez wystawcę czynności, która rodziłaby u niego obowiązek podatkowy, nie daje odbiorcy prawa do odliczenia wykazanego tam podatku. Zdaniem WSA fiskus słusznie uznał, że sporne transakcje skarżącego z kontrahentem nie odzwierciedlają rzeczywistego obrotu.

Racji podatnikowi nie przyznał też NSA. Choć zauważył, że WSA powinien był odnotować pewne błędy popełnione przez fiskusa: przykładowo nie przesłuchał kontrahenta, bo twierdził, że nie ma go w kraju. Tymczasem ten przebywał w areszcie. W ocenie NSA nawet mimo to zaskarżony wyrok odpowiada prawu, bo błędy nie były na tyle istotne, by miały wpływ na ostateczną treść rozstrzygnięcia.

Jak tłumaczyła sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek, w sprawie wystarczyło ustalenie, że faktury wystawiane i otrzymywane przez podatnika nie dokumentowały rzeczywistych czynności. Potwierdza to prawomocny wyrok skazujący kontrahenta podatnika za wiele przestępstw karnoskarbowych. Z jego sentencji wynika m.in., że w sprawie mamy do czynienia ze sprzedażą rzekomą, a faktury zostały sfałszowane.

NSA nie przekonały też argumenty, że podatnik i jego pracownik byli świadkami załadunku na placu kontrahenta. Z akt sprawy wynika bowiem, że kontrahent na początku działalności podejmował pewne działania, by ją zamarkować. To, że podatnik widział jakiś załadunek, nie ma znaczenia, gdy nie można ustalić, że była to dostawa udokumentowana konkretną fakturą. Sam dokument bez czynności to pusta faktura, która nie daje prawa do odliczenia.