Służba cywilna: zakazy dodatkowej aktywności zawodowej

Naruszenie zakazów dotyczących dodatkowej aktywności zawodowej stanowi przewinienie służbowe, za które członek korpusu ponieść może odpowiedzialność dyscyplinarną. Za nieprzestrzeganie przepisów ustawy antykorupcyjnej grozi mu odpowiedzialność karna.

Publikacja: 21.03.2017 05:20

Służba cywilna: zakazy dodatkowej aktywności zawodowej

Foto: 123RF

Członkowie korpusu służby cywilnej nie mogą podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Urzędnicy sc jak i pracownicy sc zajmujący wyższe stanowiska w tej służbie nie mogą bez takiej zgody, podejmować również innych zajęć zarobkowych. Wynika to z art. 80 ust. 1-3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (dalej usc).

Stosowanie tych przepisów w praktyce nie jest łatwe, zwłaszcza, że ustawodawca używa w nich wielu zwrotów niedookreślonych. Niewiele jest też orzeczeń rozstrzygających te niejasności.

Ważne!

Ograniczenia, jakim muszą podporządkować się dorabiający do pensji członkowie korpusu wynikają nie tylko z ich pragmatyki zawodowej, ale też z innych ustaw. Podobnie jak sankcje za ich nieprzestrzeganie.

Obowiązki przede wszystkim

Najszerszy zakres, bo obejmujący wszystkich członków korpusu sc ma zakaz wykonywania czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Ponieważ ustawodawca nie objaśnia znaczenia pojęć „zajęcia lub czynności" w piśmiennictwie przyjmuje się, że powinny być one odczytywane zgodnie z ich potocznym zrozumieniem. Oznacza to, że sformułowany w art.80 usc zakaz dotyczy wszelkich zachowań polegających na działaniu, nie zaś na zaniechaniu. Jeśli są one sprzeczne z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważają zaufanie do służby cywilnej są zabronione. Nawet wtedy, gdy wykonywane są poza stosunkiem pracy w administracji publicznej (tak: S. Płażek Komentarz do ustawy o służbie cywilnej – w Prawo Urzędnicze Wolters Kluwer Polska S.A.).

Członek korpus sc nie może, zatem wykonywać jakichkolwiek czynności lub zajęć, które uniemożliwiałyby lub utrudniały prawidłowe wykonywanie obowiązków służbowych, wywoływały uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność albo podważały zaufanie do służby, a w szczególności godziły w powagę lub godność członka korpusu służby cywilnej (por. prof. K. Rączka Ustawa o służbie cywilnej Komentarz LexisNexsis Warszawa 2010r.).

Szczegółowe zalecenia, co do zasad postępowania członków korpusu służby cywilnej, które pomóc mogą w interpretacji jego zachowań znaleźć można w zarządzeniu nr 70 prezesa Rady Ministrów z 6 października 2011 r. w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz w sprawie zasad etyki korpusu służby cywilnej (MP z 2011 r, nr 93, poz. 953).

Uznanie czy konkretne zachowanie pozostawać będzie w sprzeczności z obowiązkami wynikającymi z ustawy bądź powodować określone w tym przepisie podejrzenia zawsze zależy jednak od konkretnego stanu faktycznego i wymaga bliższego skonkretyzowania przez organ badający sprawę (tak: J. Suwaj „Konflikt interesów w administracji publicznej" Wolters Kluwer Polska S.A.).

Wymienione wyżej zakazy mają charakter bezwzględny a więc nie może ich znieść ewentualna zgoda przełożonego. Inny charakter mają zakazy podejmowania: dodatkowego zatrudnienia przez pracowników i zajęć zarobkowych przez urzędników sc i osób zajmujących wyższe stanowiska w tej służbie. Ich legalność zależy od pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu.

Dodatkowe zatrudnienie

Bez takiej zgody pracownicy sc nie mogą, więc podejmować dodatkowego zatrudnienia. Choć przepisy ustawy o sc nie tłumaczą jak należy rozumieć to pojęcie, w piśmiennictwie uznaje się, że chodzi tu wyłącznie o świadczenie pracy u innego pracodawcy na podstawie nawiązanego stosunku pracy. Potwierdzają to wyjaśnienia Departamentu Służby Cywilnej KPRM dostępne na dsc.kprm.gov.pl.

Departament ten dopuszcza możliwość podejmowania przez pracownika służby cywilnej, bez zgody dyrektora generalnego urzędu, dodatkowej pracy, której wykonywanie nie skutkuje nawiązaniem stosunku pracy. Pracownik sc może zatrudnić się w innej formie na podstawie umowy cywilnoprawnej i nawet nie informować o tym fakcie swojego przełożonego. Na takich samych zasadach może prowadzić też działalność gospodarczą. Oczywiście pod warunkiem, że nie złamie zakazu wynikającego z tzw. ustawy antykorupcyjnej, czyli ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne(tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 216, poz. 1584 ze zm.). Ustawa ta zakazuje, bowiem wymienionym w niej osobom, wśród, których znajdują się też członkowie korpus sc podejmowania określonej – wskazanej w niej – aktywności.

Szerszy zakaz dotyczy urzędników sc i osób zajmujących wyższe stanowiska w sc. Im bez pisemnej zgody dyrektora generalnego nie wolno podejmować zajęć zarobkowych. Co zdaniem DSC KPRM oznacza zakaz wykonywania wszelkich zajęć związanych z uzyskiwaniem dochodów w ramach różnorodnych form prawnych (np. stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, działalności gospodarczej).

Najpierw musi być zgoda

Oczywiście, co do zasady zgoda dyrektora generalnego powinna być udzielona przed rozpoczęciem przez członka korpusu sc dodatkowej działalności. Przyjmuje się jednak, że jeśli z jakiś względów zostanie ona udzielona później, czyli już po podjęciu przez członka korpusu takiej aktywności to należy uznać, że tym samym dochodzi do jej legitymizacji.

Dodatkowo zwrócić trzeba uwagę, że zakaz określony w art. 80 usc dotyczy podejmowania określonej działalności a nie jej prowadzenia. Co, zdaniem niektórych ekspertów, oznacza, że członek korpusu sc, który przed zatrudnieniem w tej służbie był już zatrudniony w innej firmie czy też prowadził działalność zarobkową i chce to, będąc już w służbie cywilnej, kontynuować ma do tego prawo i nie musi mieć na to zgody dyrektora generalnego urzędu.

Zdaniem innych jednak, tego typu okoliczności nie zwalniają członków korpusu sc z obowiązku posiadania takiej zgody. Uzasadniają tylko późniejsze je uzyskanie. I tak zdaniem prof. K. Rączki (Ustawa o służbie cywilnej ...) zgoda dyrektora generalnego może być wyrażona później, gdy:

- w momencie podejmowania zatrudnienia w służbie cywilnej dana osoba jest już zatrudniona u innego pracodawcy i chce to zatrudnienie kontynuować,

- pracownik służby cywilnej w momencie mianowania na urzędnika służby cywilnej lub pracownik sc w momencie awansowania na wyższe stanowisko w tej służbie wykonywał czynności zarobkowe i chce je kontynuować.

Wybierając ten czy inny model zachowania członek korpus sc musi pamiętać, iż spór w tej kwestii i ocenę, która z prezentowanych wykładni art. 80 usc jest prawidłowa władny będzie rozstrzygnąć tylko sąd pracy (np. w sytuacji, gdy wobec członka korpusu sc, który zgodnie z pierwszą z nich uznał, że nie potrzebuje „ legitymizacji" prowadzonej działalności zostaną wyciągnięte sankcje np. dyscyplinarne).

Nie na zawsze

Ustawa nie precyzuje czy o zgodę na dodatkowe zatrudnienie czy zajęcie zarobkowe członek korpusu występuje tylko raz czy też powinien o nią występować cyklicznie, co jakiś czas. Wydaje się, że zależy to od praktyki urzędu. Jeśli zgoda taka wydawana jest bezterminowo nie trzeba jej uaktualniać. Oczywiście dopóty dopóki parametry, które charakteryzują dodatkowa aktywność członka korpus sc pozostają bez zmian. Jeśli natomiast zgoda taka wydawana jest na określony czas, to po upływie terminu jej ważności członek korpus sc musi uzyskać ją ponownie.

Niewątpliwe jednak zgoda wiąże obie strony stosunku pracy. Pracodawca nie może, zatem tak po prostu zgodę taką odwołać >patrz pytanie.

podstawa prawna: Art. 80 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

Wyższe stanowiska w służbie cywilnej

Są to stanowiska:

- dyrektora generalnego urzędu,

- kierującego departamentem lub komórką równorzędną w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędzie ministra, urzędzie obsługującym przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów, urzędzie centralnego organu administracji rządowej oraz kierującego wydziałem lub komórką równorzędną w urzędzie wojewódzkim, a także zastępcy tych osób,

- wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępcy,

- powiatowego lekarza weterynarii i jego zastępcy,

- kierującego komórką organizacyjną w Biurze Nasiennictwa Leśnego, a także zastępcy tej osoby,

- dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, a także zastępcy tych osób.

Członkowie korpusu służby cywilnej nie mogą podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Urzędnicy sc jak i pracownicy sc zajmujący wyższe stanowiska w tej służbie nie mogą bez takiej zgody, podejmować również innych zajęć zarobkowych. Wynika to z art. 80 ust. 1-3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (dalej usc).

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami