Działalność biznesowa przeszkodą w karierze urzędnika

Prowadzenie wymienionych w ustawie antykorupcyjnej działalności nie stanowi przeszkody w powołaniu na wyższe stanowisko. Z zaprzestaniem zakazanej aktywności lepiej jednak nie zwlekać.

Publikacja: 18.02.2017 10:31

Działalność biznesowa przeszkodą w karierze urzędnika

Foto: 123RF

Powołanie na wyższe stanowisko w służbie cywilnej może wiązać się z koniecznością rezygnacji ze sprawowanej funkcji, zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej czy też pozbycia się określonych składników majątkowych. Po takim awansie pewne aktywności są bowiem zakazane. Ograniczenia te wynikają z ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, czyli tzw. ustawy antykorupcyjnej (dalej ustawa). Nie dotyczy ona wszystkich zatrudnionych w służbie cywilnej a tylko osoby piastujące wymienione w art. 2 ustawy stanowiska >patrz ramka.

Zakazane biznesy

Wymienione w art. 2 ustawy antykorupcyjnej osoby w okresie zajmowania wyszczególnionych stanowisk, nie mogą:

- być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego;

- być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność;

- być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych;

- być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą;

- posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 proc. akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 proc. kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek;

- prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego, a także pełnienia funkcji członka zarządu na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (DzU poz. 1202).

Tak stanowi art. 4 ustawy. Powstaje, zatem pytanie czy osoba prowadząca działalność gospodarczą, o której mowa w art.4 ustawy może w ogóle zostać powołana na wyższe stanowisko w służbie cywilnej. A jeśli tak to, w jakim terminie powinna zadbać o to, aby powstałe w ten sposób naruszenie przepisów ustawy usunąć.

Otwarta droga awansu

Z analizy przepisów ustawy antykorupcyjnej wynika, że prowadzenie przez kandydatów na wyższe stanowiska w sc działalności opisanej w art. 4 tej ustawy nie zamyka im drogi do awansu. Nie ma bowiem przepisów, które by go uniemożliwiały. Ustawa wskazuje tylko dwa przypadki, w których zajmowanie określonych stanowisk albo sprawowanie określonych funkcji uniemożliwia objęcie innych stanowisk lub funkcji. I tak zgodnie z art. 7 ust.1 ustawy osoby wymienione m.in. w jej art. 2 pkt 1-3 nie mogą, przed upływem roku od zaprzestania zajmowania stanowiska lub pełnienia funkcji, być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć u przedsiębiorcy, jeżeli brały udział w wydaniu rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych dotyczących tego przedsiębiorcy (nie dotyczy to decyzji administracyjnych w sprawie ustalenia wymiaru podatków i opłat lokalnych na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem decyzji dotyczących ulg i zwolnień w tych podatkach lub opłatach). Zgodnie natomiast z art. 9 ustawy wybór lub powołanie do władz spółki, spółdzielni lub fundacji z naruszeniem zakazów określonych w art. 4 i 7 są z mocy prawa nieważne i nie podlegają wpisaniu do właściwego rejestru.

Oba przytoczone przepisy mogłyby, zatem dotyczyć tylko członków korpusu sc zajmujących już określone, objęte działaniem tej ustawy, stanowiska, którzy chcieliby zmienić pracę albo nie rezygnując z pracy w urzędzie dodatkowo zająć się objętą zakazem działalnością. A nie osób dopiero na takie stanowiska powoływanych. Należy, zatem przyjąć, że prowadzenie działalności gospodarczej, o której mowa w art. 4 ustawy, nie uniemożliwia powołania na wyższe stanowisko w sc. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 maja 2004 r. (II SA 4452/03,Legalis nr 1125007). Sąd ten rozważając czy w osoba posiadająca udziały w spółce prawa handlowego w wysokości powyżej 10 proc. kapitału zakładowego i prowadząca działalność gospodarczą mogła zostać powołana do zarządu powiatu uznał, bowiem, że takie powołanie jest prawnie dopuszczalne i nie powoduje nieważności uchwały, jak również nie stanowi podstawy do jej uchylenia w tym zakresie.

Powołać można, ale...

Nie zmienia to faktu, że chwilą powołania takiej osoby na wyższe stanowisko w sc dochodzi do złamania zakazu z ustawy antykorupcyjnej. Osoby, których to dotyczy mają, zatem obowiązek ten stan rzeczy zmienić. W jakim terminie? Tego przepisy ustawy nie określają.

Taki termin ustawa wyznacza tylko członkom zarządu województwa lub powiatu, którzy przed dniem wyboru pełnili funkcję, prowadzili działalność gospodarczą albo posiadali akcje lub udziały, o których mowa w art. 4 ustawy. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy są oni zobowiązani w ciągu trzech miesięcy od dnia wyboru zrzec się funkcji, zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej albo zbyć udziały lub akcje. W przypadku niewypełnienia tego obowiązku organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zobowiązany jest ich odwołać i to najpóźniej w ciągu miesiąca od upływu wskazanego wyżej terminu. Innych podobnych sytuacji ustawa już nie reguluje.

Organ powinien wyznaczyć termin

Na istnienie luki w tym zakresie zwrócił uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w cytowanym wcześniej wyroku stwierdził, iż skoro osoba taka (prowadząca określoną w art. 4 działalność gospodarczą) mogła zostać powołana, to uzasadnionym jest twierdzenie, że organ powołujący ją mógł i powinien wyznaczyć jej odpowiedni termin, nie dłuższy jednak niż trzy miesiące (art. 27 ustawy), w ciągu, którego winna uczynić zadość zakazowi wynikającemu z ustawy.

Jak widać WSA w Warszawie powołał się tu na zasadzie analogii na mający charakter przepisu przejściowego art. 27 ustawy, zgodnie, z którym osoby wymienione w art. 1 i 2 ustawy, które w dniu wejścia w życie ustawy posiadały w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 proc. akcji lub udziały w rozmiarach przedstawiających więcej niż 10 proc. kapitału zakładowego albo prowadziły działalność gospodarczą określoną w art. 4 pkt 6, są obowiązane do zbycia nadwyżki udziałów lub akcji oraz zaprzestania tej działalności gospodarczej, w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Podobny pogląd, sugerujący, że istniejącą lukę w przepisach, nienormujących, w jakim terminie osoby powołane na stanowisko publiczne powinny zakończyć działalność gospodarczą, niedozwoloną przez art. 4 ustawy najlepiej wypełnić poprzez zastosowanie w drodze analogii art. 5 ust. 4 i art. 27 tej ustawy prezentowany jest także w piśmiennictwie (Agnieszka Rzeteckiej-Gil - Wybrane problemy stosowania przepisów tzw. ustawy antykorupcyjnej - MOP 2015, Nr 13). Przypomnijmy – oba te przepisy wyznaczają trzymiesięczny termin na zakończenie działalności gospodarczej.

Warto o tym pamiętać. Za zlekceważenie tego obowiązku członkowi korpus sc grozi, bowiem odpowiedzialność dyscyplinarna. Takie zaniechanie stanowić może także podstawę do rozwiązania z nim stosunku pracy w trybie natychmiastowym, czyli bez wypowiedzenia z winy pracownika.

podstawa prawna: Art. 2, art. 4-5, art.7, art.9 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU nr 216, poz. 1584 ze zm.)

Kogo dotyczą ograniczenia

Ograniczenia przewidziane w art. 2 ustawy antykorupcyjnej dotyczą m.in.:

1) pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kierownicze:

a) dyrektora generalnego, dyrektora departamentu (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału (jednostki równorzędnej) – w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych,

b) dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego, dyrektora wydziału (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz głównego księgowego, kierownika urzędu rejonowego i jego zastępcy oraz głównego księgowego – w urzędach terenowych organów rządowej administracji ogólnej,

c) kierownika urzędu i jego zastępcy - w urzędach terenowych organów rządowej administracji specjalnej;

2) pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu sc, zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi w pkt 1;

2a) innych niż wymienieni w pkt 1 i 2 członków korpusu sc zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

A od 1 marca 2017 r. w związku z wejściem w życie ustawy z 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. z 2016 r. poz. 1948) także innych niż wymienieni w pkt 1 i 2 członków korpusu sc zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych KAS.

Powołanie na wyższe stanowisko w służbie cywilnej może wiązać się z koniecznością rezygnacji ze sprawowanej funkcji, zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej czy też pozbycia się określonych składników majątkowych. Po takim awansie pewne aktywności są bowiem zakazane. Ograniczenia te wynikają z ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, czyli tzw. ustawy antykorupcyjnej (dalej ustawa). Nie dotyczy ona wszystkich zatrudnionych w służbie cywilnej a tylko osoby piastujące wymienione w art. 2 ustawy stanowiska >patrz ramka.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe