Operacje gospodarcze związane z powstaniem wartości firmy

Zgodnie z art. 33 ust. 4 ustawy o rachunkowości (dalej: uor), wartość firmy (ang. goodwill) stanowi różnicę między ceną nabycia określonego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (Wn „Rozliczenie zakupu"; Ma „Pozostałe rozrachunki"), a niższą od niej wartością godziwą przejętych i wprowadzonych do ewidencji księgowej nabywcy aktywów netto (aktywa: Wn odpowiednie konto zespołów 0, 1, 2, 3; Ma „Rozliczenie zakupu"; pasywa-zobowiązania: Wn „Rozliczenie zakupu"; Ma odpowiednie konto zespołu 2). Aktywa netto to aktywa pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi własnemu. Jeżeli natomiast cena nabycia firmy lub jej zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, wówczas różnica stanowi ujemną wartość firmy (ang. badwill). Za wartość godziwą aktywów netto przyjmuje się kwotę, za jaką mogłyby one zostać wymienione na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Czy wygeneruje korzyści w przyszłości

Wartość firmy odzwierciedla przewidywania jej nabywcy w zakresie generowania przyszłych korzyści ekonomicznych, związanych z zawartą transakcją kupna-sprzedaży przedsiębiorstwa. Dotyczą one unikatowych wartości, znajdujących się w posiadaniu przejmowanej firmy, wyróżniających ją w otoczeniu, np. system zarządzania, wyspecjalizowana, profesjonalna kadra pracownicza, pozycja rynkowa, rozwinięty system dystrybucji zbywanych towarów. Ujemna wartość firmy może natomiast stanowić konsekwencję złej kondycji finansowej nabywanego podmiotu. W takiej sytuacji, przejmujący ma wpływ na cenę jego zakupu i może ją uzgodnić na poziomie niższym, niż wartość godziwa przejmowanych aktywów netto takiego podmiotu.

Wartość firmy zaliczana jest do aktywów:

- Wn „Wartości niematerialne i prawne",

natomiast ujemna wartość firmy zwiększa pasywa bilansu:

- Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów",

względnie część operacyjną rachunku wyników pod pozycją pozostałych przychodów operacyjnych:

Ma „Pozostałe przychody operacyjne" (art. 3 ust. 1 pkt 14, art. 41 ust. 1 pkt 3, art. 44b ust. 11 uor).

Amortyzacja...

Dla celów rachunkowych, od wartości firmy dokonywane są odpisy amortyzacyjne przez okres jej ekonomicznej użyteczności. Jeżeli nie można wiarygodnie oszacować okresu ekonomicznej użyteczności, wówczas okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych wartości firmy nie może być dłuższy niż pięć lat. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się metodą liniową i zalicza się je do pozostałych kosztów operacyjnych.

... także podatkowa

Wartość firmy podlega także amortyzacji podatkowej, pod warunkiem jednak, że powstała ona w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze kupna, przyjęcia do odpłatnego korzystania, w sytuacji gdy odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający lub – w przypadku osób prawnych – wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji (art. 22b ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT; art. 16b ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT). W razie nabycia w drodze kupna lub przyjęcia do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi (art. 22g ust. 14 ustawy o PIT; art. 16g ust. 10 ustawy o CIT):

- suma ich wartości rynkowej, w przypadku wystąpienia dodatniej wartości firmy,